Morgunblaðið - 22.08.1982, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
Plnrgw Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
■ Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 120 kr. á mánuöi innenlands. i lausasölu 8 kr. eintakiö.
Nú um þessa helgi hafa
gjaldeyrisdeildir
bankanna verið lokaðar í
meira en 20 daga á þessu
ári meðan aðilar ríkis-
stjórnarinnar rífast inn-
byrðis. Eftir áramót voru
gjaldeyrisdeildir lokaðar
fram undir miðjan janúar
og nú hefur lokun gjaldeyr-
isdeildanna staðið nokkuð á
aðra viku. Það hefur að
vísu oft gerzt á síðustu ára-
tugum, að gjaldeyrisdeildir
hafi verið lokaðar um skeið
en í stjórnartíð hverrar
ríkisstjórnar um sig hefur
það verið undantekning en
ekki regla. Nú sýnist lokun
gjaldeyrisdeildanna að
verða regla en ekki undan-
tekning, þegar ríkisstjórn-
in er að fást við efna-
hagsmál.
Lokun gjaldeyrisdeild-
anna veldur margvíslegri
truflun á viðskiptum og at-
vinnulífi og er til marks um
fráleita stjórnarhætti, sem
ekki eiga heima í nútíma
þjóðfélagi og allra sízt hjá
stjórnmálamönnum, sem
þykjast þess umkomnir að
vanda um við aðra í sam-
bandi við stjórnun atvinnu-
fyrirtækja og hagræðingu í
atvinnurekstri. Nú er lokun
gjaldeyrisdeildanna hins
vegar orðiu tákn þess, að í
landinu situr ríkisstjórn,
sem ræður ekki lengur við
þaö verkel'ni, sem hún tók
að sér á sínum tíma til þess
að bjarga „virðingu" Al-
þingis.
Dögum saman hefur það
legið ljóst fyrir að aðilar
ríkisstjórnarinnar hafa
ekki verið að semja um
raunhæfar og róttækar
efnahagsráðstafanir til
þess að koma efnahagsmál-
um þjóðarinnar á réttan
kjöl. Hið eina, sem nú er
verið að semja um, er það,
hversu lengi hægt er að
framlengja líf núverandi
ráðherra í ráðherrastólun-
um. Spilið stendur ekki
lengur um neitt annað.
Allir aðilar ríkisstjórn-
arinnar vilja sitja áfram,
hvað sem tautar. Gunnar
Thoroddsen og félagar
hans í ríkisstjórn leggja á
það áherzlu. Framsókn-
armenn sömuleiðis. En það
eru ekki sízt ráðherrar Al-
þýðubandalagsins, sem
ekki mega til þess hugsa að
hverfa úr ríkisstjórn. I
raun og veru hefur runnið á
þá einhvers konar pólitískt
æði síðustu vikur. Innan
Alþýðubandalagsins hafa
þeir gengið harkalega fram
í því að kúga flokksmenn
sína til fylgis við aðgerðir í
efnahagsmálum, sem
ganga þvert á heitstreng-
ingar, loforð og yfiriýs-
ingar Alþýðubandalagsins í
þá áratugi, sem þessi flokk-
ur hefur starfað. En það er
ekki nóg. Útsendarar ráð-
herranna, menn á borð við
Olaf Grímsson, hafa vaðið
um í öðrum stjórnmála-
flokkum til þess að bjóða
mönnum samstarf við Al-
þýðubandalagið í ríkis-
stjórn. Við sjálfstæðis-
menn segja þeir, að eina
ráðið sé, að þessir tveir
flokkar starfi saman, þar
sem kratar séu ómögulegir.
Við krata segja þeir, að eft-
ir kosningasigur Sjálfstæð-
isflokksins verði þeir og
kratar að taka höndum
saman til þess að skapa
mótvægi gegn Sjálfstæðis-
flokknum. Við báða aðila
segja þeir, að samstarfið
við Framsóknarflokkinn sé
orðið óþolandi. Hvílík heil-
indi! Allt er þetta til marks
um menn, sem æða um í
örvæntingu til þess að ná í
eitthvert haldreipi, sem
getur tryggt þeim setu í
ríkisstjórn eftir að núver-
andi stjórnarsamstarf hef-
ur fengið þann endi, sem til
var stofnað í upphafi.
Raunar er furðulegt í
þeim pólitíska leik, sem
fram hefur farið bak við
tjöldin síðustu daga, að
kratar skuli yfirleitt eyða
orðum á þær reykbombur,
sem kallast „efnahagstil-
lögur" Alþýðubandalagsins
og skipta nákvæmlega engu
máli og eru einungis settar
fram til þess að draga at-
hyglina frá þeirri stór-
felldu vísitöluskerðingu,
sem ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins vilja standa
að til þess að fá að sitja
áfram í ráðherrastólum.
Nú er sagt, að Guðmund-
ur J. Guðmundsson, for-
maður Dagsbrúnar og
Verkamannasambands Is-
lands og þingmaður
Alþýðubandalagsins, hafi
stöðvað áform ráðherra AI-
þýðubandalagsins um vísit-
öluskerðingu fyrir nokkr-
um dögum. Gott og vel. Það
á eftir að koma í ljós. En
Guðmundur J. Guðmunds-
son hlýtur að gera sér grein
fyrir því, að nú beinist öll
athygli að honum. Komi
hann í veg fyrir samþykki
Alþýðubandalagsins við
frekari vísitöluskerðingu
heldur hann eftir einhverj-
um tætlum af pólitískri
æru sinni miðað við fram-
göngu hans veturinn 1978.
Láti hann sér hins vegar
nægja einhverjar mála-
myndalagfæringar til þess
að geta sagt við sitt fólk:
sjáiði hverju ég bjargaði,
stendur hann uppi jafn
áhrifalaus og trausti rúinn
og forseti Alþýðusam-
bandsins nú á þessari
stundu, sem hefur ekki
reynzt fær um að halda sín-
um hlut í þeim pólitíska
skæruhernaði, sem staðið
hefur yfir innan Alþýðu-
bandalagsins.
Þessi ríkisstjórn hefur
engu hlutverki að gegna
eins og málum er háttað.
Hún var mynduð til þess að
bjarga „virðingu" Alþingis.
Virðing Alþingis er í stór-
kostlegri hættu dag hvern
sem þessi ríkisstjórn situr
úr því sem komið er.
Virðing Alþingis
er í hættu
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982 2 5
„Það er heppilegt að þeir reyni
þetta fyrst heima hjá sér. Þeir
geta þá reynt hve vel þeim líkar,
þegar vinnufólk þess fer að ríða
á hreppamót til þess að bera þá
ofurliði með atkvæðum um
sveitamálin." Þegar þessi um-
mæli framfaramannsins
Trygffva Gunnarssonar á alþingi
1907 voru rifjuð upp í erindi á
nýlegri ráðstefnu Lífs og lands
um manninn og stjórnmálin,
brostu menn vorkunnsamlega
eða hlógu upphátt með yfirlæti
að þessum 75 ára gömlu fjar-
stæðu viðhorfum til kosninga-
réttar fyrir alla.
Á haustdögum 1982 leggja val-
inkunnir sómamenn út á land, til
Húsavíkur og Laugarvatns, til
að fá vinnufrið við hið „erfið-
asta“ verkefni að ákveða ein-
staklingum á Islandi hæfilega
skammta af kosningarétti. Og
enginn marbendill hlær.
Þessi frumréttindi þegna lýð-
ræðisþjóða hafa skekkst að und-
anförnu fyrir utanaðkomandi
áhrif, hraða fólksflutninga milli
svæða og kjarkleysi forsjár-
manna við að rétta af kúrsinn.
En er ekki himinhár munur á því
að víkja undan því að beita sér
fyrir réttlæti eða setjast niður
til að útdeila óréttlæti og lög-
festa J)að viljandi?
Á Islandi höfum við, eins og
aðrar lýðræðisþjóðir, byggt
okkar samfélag á því að allir
þegnarnir séu jafnir og stofnað
af praktískum ástæðum, til
löggjafarsamkomu með kjörnum
fulltrúum til að vilji einstakl-
inganna í landinu komi fram.
Það væri nefnilega fjári snúið að
þurfa að spyrja alla í hvert
skipti álits. Og fyrir frelsi og al-
gerri jöfnun slíkra mannrétt-
inda hafa einstaklingar, stéttir,
þjóðabrot og minnihlutahópar
barist og jafnvel fallið. í frönsku
stjórnarbyltingunni æddi
franskur almúgi gegn byssu-
stingjum fyrir frelsi, jafnrétti og
bræðralag. í sjálfstæðisyfirlýs-
ingu Bandaríkjamanna frá 1776
segir að allir séu fæddir jafnir
og hafi rétt til sama frelsis og
jafnréttis. Á íslandi þurftu dag-
launamenn, konur eða ungt fólk
að vísu ekki að láta lífið til að
öðlast þann rétt. En selja at-
kvæðisrétt sinn meðvitað fyrir
fé eða hlunnindi datt þeim víst
ekki í hug. Nú setjast menn
niður — ekki þó almenningur í
landinu heldur fulltrúar kosnir
eftir þessu skekkta lýðræði — og
segja að aðalatriðið sé að þeir
sem þar sitji nái sín á milli sam-
komulagi um af hverjum eigi að
taka atkvæðisréttinn og í hve
miklum mæli. Minnir þetta ekki
svolítið á lénsherrana, sem til-
neyddir létu skjólstæðinga sína
hafa obbolítinn rétt?
Hvernig ætli standi annars á
því að svona er komið viðhorfum
til lýðræðis og mannréttinda á
íslandi á árinu 1982? í stjórn-
arskránni segir að Alþingi fari
ásamt forseta með löggjafar-
valdið. Forsetanum er þá líka
ætlað að skrifa undir
skömmtunarseðil á atkvæðis-
rétti handa einstaklingum í
landinu. Munurinn er sá, að
hann á bara að skrifa undir
þetta eins og allt annað án
ábyrgðar.
Þingmennirnir sextíu sitja svo
á Alþingi og setja allir í hóp lög,
sem koma niður á öllum lands-
mönnum. Hver og einn þeirra
ákveður með því að rétta upp
höndina örlög hvers einasta
landsmanns. Segir meira að
segja í stjórnarskránni að hver
og einn þingmaður sé skyldugur
til að vera við atkvæðagreiðslu.
Líka að enginn þingmaður megi
greiða atkvæði með fjárveitingu
til sjálfs sín. Væntanlega þá ekki
heldur til stofnunar eða hópa,
þar sem hann á fjárhagslega eða
atvinnulegra hagsmuna að gæta.
Sjálfsagt sett þar inn til að verja
aðra fyrir eiginhagsmunum
hans. Og það er út af fyrir sig
atriði, sem skoða mætti. Hver
þingmaður setur sem sagt lög,
sem eiga að koma niður á hverj-
um einasta þegni — eða erum
við kannski á leið til að „ná sam-
komulagi um“ að allir séu ekki
jafnir fyrir lögunum í kjölfar
þess að landsins börn hafi ekki
sama rétt gagnvart löggjafan-
um?
Hvað um það. Lög og reglu-
gerðir, sem sett eru, koma i
framkvæmdinni niður á daglegu
lífi einstaklinganna, allt frá því
að hár gúmmískattur á hjólbörð-
um verður til þess að efnalitlir
aka meira á sléttum hjólbörðum
í hálku á vetrum, eins og hjól-
barðamaðurinn minn sagði mér
sl. haust, og upp í það að of háir
fasteignaskattar geta hrakið
einstakling úr gamla húsinu sínu
inn á fría stofnun. Allt smátt og
stórt í lögum varðar einstakl-
inga. Verðum við ekki að líta svo
á, að þingmenn séu sér þess með-
vitaðir að þeir eru að setja lög,
sem varðar líf allra landsins
barna. Að vísu hlustuðu
sjónvarpsáheyrendur eitt sinn á
gamalgróinn þingmann lýsa því
yfir að hann væri stoltur af því
að vera bara sendisveinn brots
af þjóðinni, virtist ekki vera bú-
inn að átta sig á því hvað höndin
á honum er að gera, þegar hann
slæmir henni upp í loftið í þing-
salnum. En það er sjálfsagt und-
antekning eða þetta hefur bara
verið klaufaleg atkvæðayfirlýs-
ing og ætluð til heimabrúks. Við
verðum að reikna með því, að
þeir, sem falið er að setja lög
fyrir alla, gjói a.m.k. augunum á
alla. Og geri sér grein fyrir hvi-
líkt vandaverk það er að setja
slík lög og sjá fyrir afleiðingarn-
ar og áhrif á hvern og einn af
þessum 230 þúsund íslendingum.
Kannski er ekki hægt að velja
menn til slíks vandaverks nema
gera allt landið að einu kjör-
dæmi. Við erum jú öll, þessi 230
þúsund, á einum báti á þessu ey-
landi og jöfnun á lífskjörum
hlýtur því að vera viðfangsefni
okkar allra, alveg eins og sömu
lög og sömu dómstólar ná yfir
alla.
Ég held líka að vilji til þess sé'
fyrir hendi. í mörg undanfarin
ár höfum við verið að puða við að
láta nútímatækni, eins og raf-
magn, síma og brúklega vegi, ná
hringinn í kring um landið —
raflínurnar ná því á næsta ári
hringinn, síminn sömuleiðis og
verið að bæta bútana á hring-
veginum — en alltof hægt samt.
Og það er hægt og á að ganga
betur í slíkt, til að jafna aðstöð-
una.
Dæmi um að tortryggni um
vilja til þess er ekki alltaf vel
grunduð: fyrir 1—2 vikum skrif-
uðu eignaraðilar Landsvirkjun-
ar, sem eru að hálfu Reykjavík-
urborg og hálfu ríkið, af frjáls-
um vilja undir samning um að
kaupa byggðalínurnar fyrir stór-
fé og að fyrirtæki þeirra sjái til
þess að rafmagn verði selt á
sama verði á öllu Iandinu. Þetta
borga 75% af þjóðinni, þ.e.
Reykvíkingar helminginn og síð-
an helminginn af ríkshlutanum
fólk af Stór-Reykjavíkursvæð-
inu. Engan hefi ég heyrt kvarta
hátt a.m.k. Eina viðbragðið
heyrðist í útvarpi morguninn
eftir norðan úr landi, þar sem
virðulegur fulltrúi sagði eitthvað
á þá leið að ótækt væri ef raf-
magn færi nú suður eftir þessum
línum. Yrði að tryggja að svo
yrði ekki. En það er nú sjálfsagt
ein af þessum undantekningum.
En það kemur ekki því máli
við, að til eru verðmæti, sem
ekki eru til sölu — jafnvel ekki
fyrir meiri lífsþægindi. Verð-
mæti sem menn hafa gegnum
aldirnar heldur afþakkað en lát-
ið stinga upp í sig í smáskömmt-
um eins og dúsu upp í barn.
Ég verð víst að taka undir með
Oscar Wilde sem sagði: Ég hefi
svo einstaklega hógværan
smekk. Ég er alltaf ánægður
með það besta.
I Reykjavíkurbréf
Laugardagur 21. ágúst
Gjaldeyrisdeild-
um bankanna
lokað
Stjórn Seðlabanka íslands sendi
ríkisstjórn tillögur um lækkun
gengis íslenzku krónunnar og
hækkun vaxta þann 11. ágúst sl.
Þessar tillögur komu í kjölfar
margra vikna þófs í stjórnarliðinu
um „efnahagsaðgerðir" og vóru
væntanlega fram settar í samráði
við ríkisstjórn eða viðkomandi
ráðuneyti.
Verðbólga, sem samkvæmt
stjórnarsáttmála átti að fara
niður í 7—8% 1982, stefndi í 60%,
frá upphafi til loka ársins, og í
80% um mitt næsta ár, að öllu
óbreyttu, sbr. 5 dálka forsíðufrétt
Þjóðviljans 4. ágúst sl. Allar út-
flutnings- og samkeppnisgreinar
þjóðarbúskaparins vóru og eru
reknar með stórhalla: fiskvinnsla,
stóriðja og almennur iðnaður.
Hækkun framleiðslukostnaðar
innanlands, langt umfram sölu-
verð erlendis, stefnir atvinnuör-
yggi í hættu, enda samdráttar-
einkenni víða farin að segja til sín.
Meginorsök neikvæðrar at-
vinnu- og efnahagsþróunar var
tvíþætt: 1) Pólitísk stjórnsýsla,
ekki sízt á sviði skattamála, verð-
myndunar og gengisstýringar,
sem skekkt hefur rekstrarstöðu
ailra atvinnuvega í landinu. 2)
Samdráttur í sjávarfangi (loðna,
þorskur) og harðnandi sölusam-
keppni erlendis.
Engu að síður verður sjávar-
vöruframleiðslan 1982 mun meiri
að verðmætum en 1977, á síðasta
heila stjórnarári Geirs Hall-
grímssonar. Þá var hún 3.939
m.kr., en verður 4.685 m.kr. 1982
(á föstu verðlagi 1977) skv. skárri
spá Þjóðhagsstofnunar, en 4.255
m.kr. skv. „svörtu spánni", sem
gerir ráð fyrir 6% samdrætti
þjóðartekna.
Afleiðing þessarar stjórnsýslu
og atvinnu- og efnahagsþróunar
var samdráttur þjóðartekna og
vöxtur erlendra skulda. Greiðslu-
byrði erlendra skulda, sem var um
13% af útflutningsframleiðslu
1977, er áætiuð 22% 1982, sem
sýnir stórhættulega stökkbreyt-
ingu. Þess má geta í þessu sam-
bandi, að stjórnarsáttmáli núver-
andi ríkisstjórnar setur hættu-
mörk á greiðslubyrði erlendra
skulda við 15%, en í því plaggi
stendur nú hvergi steinn yfir
steini. Slík skuldasöfnun bindur
framtíðinni drápsklyfjar og stefn-
ir efnahagslegu sjálfstæði þjóðar-
innar í hættu.
Þegar gjaldeyrisdeildum bank-
anna var skyndilega lokað, 12. ág-
úst sl., hélt almenningur í sakleysi
sínu, að nú hefðu samstarfsaðilar
í ríkisstjórn, seint og um síðir,
mannað sig upp í samstöðu um
viðbrögð. Varnaráætlun væri
kortlögð og yrði nú framkvæmd,
skjótt og skipulega. — En sam-
staðan reyndist þá aðeins ná til
lokunar gjaldeyrisdeildanna — og
búinn heilagur!
„Gengisskráning
býdur efnahags-
adgerda“
Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, steig
fram á sviðið í forsíðuviðtali í
Tímanum 13. ágúst sl., sem ber
yfirskriftina: „Gengisskráning
býður efnahagsaðgerða"! Þar segir
hann:
„Ég er þeirrar skoðunar að rík-
isstjórnin þurfi að taka afstöðu til
þessa á fundi sínum nk. þriðjudag
(þ.e. 17. ágúst). Það er varla verj-
andi að halda gjaldeyrisafgreiðslu
lengi lokaðri í annað skipti á ár-
inu ...“ Hér var skörulega mælt,
eins og mannsins var von og vísa.
En það er meira blóð í kúnni.
Flokksformaðurinn hnykkir á og
segir:
„Fundurinn staðfestir (þ.e.
þingflokksfundur framsóknar-
manna) að Framsóknarflokkurinn
krefst heilsteyptra aðgerða í efna-
hagsmálum og telur annað alger-
lega óviðunandi. Eins og ástand og
horfur eru telur flokkurinn hvers
konar smáskammtalækningar
óverjandi." Það mátti heyra að
ráðherrar vóru í startholum til að
bjarga þjóð sinni úr bráðri hættu.
Fljótlega tók síðan að kvisast,
hverjir vóru megindrættir þeirra
efnahagsaðgerða, sem þæfðar
vóru í ráðherranefnd og ríkis-
stjórn: 1) 13% gengisfelling, sem
þýðir 15% hækkun erlends gjald-
evris. Verði niðurstaðan sú hefur
Bandaríkjadalur hækkað um 75%
það sem af er þessu ári. 2) Frestun
á verðbótagreiðslum launa um 1
mánuð, samhliða fækkun verð-
bótatímabila úr fjórum í þrjú á
ári. Þetta þýðir að verðbætur á
iaun, sem greiða á 1. desember nk.,
frestast til 1. janúar 1983. 3) 10%
verðbótaskerðingu launa í lok þess
verðbótatímabils, sem hefst 1.
september nk., en fyrir eru skerð-
ing skv. ASÍ-samningum, 2.9%, og
Ólafslögum, um 2%.
Stjórnarliðar létu það leka út að
samstaða væri í ríkisstjórn um
þessi meginatriði, þó deilt væri
um framkvæmdaatriði, s.s. hvort
verðbótaskerðingin yrði í formi
heimildarákvæðis í bráðabirgða-
lögum, sem Alþýðubandalagið
vildi, eða lögákveðið, eins og
Framsókn hélt fast við. Innihaldið
var samþykkt — og umbúðir vóru
á umræðustigi. Gjaldeyrisdeildir
bankanna hlytu að opna í fyrra-
málið! En, eins og máltækið segir,
„ekki verður feigum forðað".
Alþýðubandalag-
ið og hljóðvarpið
Alvarlegur ágreiningur kom
fljótt upp í þingílokki og valda-
miðstöðvum Alþýðubandalagsins
um þær efnahagsráðstafanir, sem
ráðherrarnir höfðu undirgengizt í
ríkisstjórn. Ráðherrarnir, einkum
Ragnar Arnalds, og ráðgjafi hans,
Þröstur Ólafsson, vildu fylgja fast
fram þessum efnahagsráðstöfun-
um. Hjá þeim var „ráðherra-
sósíalisminn" meginatriði, þ.e. að
framlengja lífdaga ríkisstjórnar-
innar. Aðrir óttuðust trúnaðar-
brest við kjósendur flokksins, ef
hann fylgdi því fram af hörku
1982, sem fordæmt var 1978, og þá
mætt með ólöglegum verkföllum
og útflutningsbanni á sjávaraf-
urðir, sem kom samkeppnisaðila
okkar á Bandaríkjamarkaði,
Kanadamönnum, stórvel og
styrkti markaðsstöðu hans þar.
Til að slá ryki í augu kjósenda
flokksins vóru settar fram „efna-
hagstillögur Alþýðubandalags-
ins“, sem reyndust eins konar póli-
tískt smásagnasafn, með áróðurs-
þjónandi sýndarmennsku. Sam-
hliða var tekin upp eins konar
fjarstýring á fréttum hljóðvarps
af framvindu mála á stjórnar-
heimilinu, sem drógu taum Al-
þýðubandalagsins en ólu á tor-
tfyggni > garð samstarfsaðila,
einkum framsóknarmanna. Undu
þeir þessu lúalagi illa, sem von
var.
í framhaldi af þessum fréttaleik
Alþýðubandalagsins, sem leikinn
var í hljóðvarpi, breyttust forsíður
Tímans og Þjóðviljans smám
saman í gagnkvæmar ásakanir,
sem stillt var upp í stórum
römmum með fjallháum fyrir-
sögnum. Kom þar margt fram,
eins og jafnan „er hjúin deila".
Það bætti ekki úr skák að um
þetta leyti hringir Guðmundur J.
Guðmundsson, formaður VMSI og
þingmaður Alþýðubandalags, í
flokksbrodda sína — frá Luxem-
borg, en hann hefur verið að
heiman, eins og stundum áður,
meðan ráð vóru brugguð. Hafði
hann ýmsar athugasemdir fram
að færa við verklag Svavars,
Hjörleifs og Ragnars, þar sem þeir
rembdust við að setja „samninga í
gildi", ekki sízt það ákvæði, að
svipta launþega verðbótum á laun
í sjálfum jólamánuðinum! Kom nú
bakslag í foringjalið Alþýðu-
bandalagsins, sem kippti að sér
samstarfshendinni um sinn, og
tók aftur fyrri jáyrði. En ráð-
herrasósíalisminn er sterkur seg-
ull! Og Alþýðubandalagið minnir
um sumt á jórturdýr. Það getur
því enn átt eftir að kyngja, jafnvel
duglega, þegar tuggan en nægilega
vel unnin fyrir flokksmeltinguna.
Þessi hringl-
andaháttur geng-
ur ekki lengur!
Hinar og þessar „sáttatillögur",
sem flestar byggja þó á sömu
„megingjörðum" og fyrr vóru
greindar, hafa gist viðræðuborð
stjórnarliða. Þar er tekizt á um
formsatriði, framkvæmdaþátt
iaunaskerðingar. Það er deilt um
litinn á umbúðunum, ekki inni-
haldið! Á meðan bíður þjóðin — og
gjaldeyrisdeildirnar.
Sá hringlandaháttur, sem ein-
kennt hefur pólitíska stjórnsýslu í
landinu undanfarin misseri geng-
ur hreinlega ekki lengur. Öllum
má Ijóst vera að „trúnaður" sam-
starfsaðila í núverandi ríkis-
stjórn, hvers í annars garð, er
löngu brostinn, og sama gildir um
„trúnað" þjóðarinnar, hafi hann
nokkru sinni verið til staðar, til
ríkisstjórnarinnar sem sam-
starfsheildar. Jafnvel þótt henni
takist að tjasla sjálfri sér saman
um eitthvert takmarkað fram-
haldslíf, til þess að viðhalda völd-
um og vegtyllum skamman tíma,
nægir slíkt ekki til marktækra al-
vöruaðgerða, sem aðstæður í efna-
hagslífi þjóðarinnar kalla á.
Hrökklist hún hinsvegar frá völd-
um, sem raunar hlýtur að verða
fyrr en síðar, skilur hún við þjóð-
arbúið þurrausið á þrotabarmi.
Þannig á ekki „að bjarga sóma Al-
þingis"!
Meiriháttar átök hafa staðið hjá
stjórnarliðum vikum og mánuðum
saman, bæði á milli samstarfs-
flokka og innan þeirra. Lengi vel
tókst að halda þessum ágreiningi
leyndum fyrir almenningi með
brosandi fjölmiðlagrímum, sem
skýldu ygglibrúnum. Síðan brast
stíflan — og forsíður Tímans og
Þjóðviljans hafa síðustu daga ver-
ið sem yfir hlaðnir sýningarglugg-
ar á innbyrðis átökum ráðherr-
anna. Flóðgáttir gagnkvæmra
ásakana hafa opnazt yfir lesendur
þeirra.
Ríkisstjórnin hefur á bráðum
þriggja ára starfsferli fengið bæði
tíma og tækifæri til að láta reyna
á úrræði sín og starfshætti.
Starfsfriðurinn hefur verið slíkur,
að sjálfumglöðustu talsmenn
stjórnarliða hafa gjarnan talað
um „lélega stjórnarandstöðu".
Engu að síður hefur hvert eitt
ákvæði stjórnarsáttmálans frá
1980, sem fram var settur af
dæmafárri auglýsingamennsku,
steytt á skeri vanefnda. Þar stend-
ur ekki steinn yfir steini.
Það er aðeins tvennt, sem enn
tengir stjórnarliða saman: ráð-
herrasósíalisminn, þ.e. völdin og
vegtyllurnar, og óttinn við kosn-
ingar. Þessvegna er enn þráazt
við, þegar þessar línur eru saman
settar. Reynt er að þynna svo út
framlagðar „efnahagsaðgerðir",
teygja þær og toga, að túlka megi
í allar áttir.
Þjóðin er hinsvegar löngu upp-
gefin á þeim hringlandahætti í
pólitískri stjórnsýslu, sem er að
grafa undan afkomu hennar, at-
vinnuvegum og efnalegu sjálf-
stæði. Ríkisstjórn, sem í raun hef-
ur sett upp tærnar, getur máske
frestað undirritun dánarvottorðs,
en hún verður ekki vakin til lífsins
aftur.