Morgunblaðið - 22.08.1982, Blaðsíða 36
36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
KITTHIINDRAÐ manns, flestir
Bretar á leið til Grænlands, voru
veðurtepptir hér á landi um tíma
fyrir nokkru, ekki vegna rigningar-
innar, sem Reykvíkingar hafa fengið
svo óþyrmilega að kenna á að und-
anfórnu, heldur vegna þoku á Græn-
landi. I*eir komu hingað seinnipart
fimmtudags, komust ekki lengra
vegna þokunnar og létu fyrirberast
hér á landi í Flugskóla Helga Jóns-
sonar út á Reykjavíkurflugvelli.
I'angað heimsótti Morgunblaðið þá
á róstudagsmorgunin, þegar þeir
höfðu dvalist hér eina nótt og voru
vongóðir um að komast af stað
seinnipart dagsins. I*ar var þá mikill
manngrúi, og mátti alls staðar sjá
bakpoka og annan viðleguútbúnað,
sem bar vott um að hér væri um
einhvers konar leiðangur að ræða.
Við hittum leiðangursstjórann,
Roger Chapman og yfirmann vís-
indamanna leiðangursins, dr. Ian
Ashwell, að máli og inntum þá
fyrst eftir því hvers eðlis þessi
leiðangur væri. í Ijós kom að leið-
angurinn er á vegum The British
Schools Exploring Society, sem
gæti útlagst á íslensku sem
Breska skóla landkönnunarfélag-
ið. Það er til húsa á sama stað og
Konunglega breska landafræðifé-
Margt er gert sér til dundurs, meðan beðið er.
Breskur leiðangur á leið til Grænlands:
Synti 53 mílur til
þess að komast
lagið, sem átt hefur hlut að mörg-
um merkum, sögulegum land-
könnunarleiðöngrum og leikið
stórt hlutverk í sögu landkönnun-
ar, ef minnið bregst ekki.
Stofnandinn með Scott,
þegar hann fórst.
„Breska skóla landkönnunarfé-
lagið var stofnað 1932, af breskum
lækni, Surgeon Commander G.
Murray Levick RN, en hann var
með í síðasta leiðangri Scotts;
einn af þeim leiðangursmönnum,
sem varð eftir í búðunum, þegar
Scott fór í sína síðustu ferð,“ segir
Roger Chapman og heldur áfram.
„Hann stofnaði félagið til að gefa
ungu fólki tækifæri til að komast
til fjarlægra staða á hnettinum,
þar sem því yrði fengið verkefni
við hæfi, því að hann taldi það
þroskandi og mannbætandi fyrir
einstaklinginn, að upplifa þau
ævintýri og þá lífsreynslu sem
fylgirslíkum ferðum.
Síðan félagið var stofnað, höf-
um við farið, svo einhver dæmi séu
tekin, til Svíþjóðar, Finnlands,
Noregs, Grænlands, Norður-
Kanada, Nýfundnalands, Spits-
bergen og líka nokkrum sinnum til
Islands. Það má segja að við höf-
um verið allt í kringum Norður-
heimskautssvæðið, þó við höfum
aldrei verið á því svæði sjálfu."
„Nú var sem sé ákveðið að fara
til Grænlands. Við fljúgum til
Kulusuk með Helga Jónssyni, í
tveimur 10 sæta vélum. Það má
gera ráð fyrir, að þegar verður
flugfært, taki það sólarhring að
ferja okkur yfir til Grænlands, ef
engar tafir verða," fræðir Chap-
man okkur á, og nú erum við
komnir úr mestu mannþvögunni
og afsíðis inn í sérstakt herbergi,
þar sem er meira næði til að tala
saman. Andspænis okkur situr
svartskeggjaður maður og les í
bók. Við erum kynntir, en ég næ
ekki nafninu á honum. Þetta er
kajak sérfræðingur leiðangursins,
einn sá færasti á Bretlandseyjum
er okkur tjáð, en ætlunin er að
fara í langa ferð upp eina ána á
Grænlandi.
„Við skiptum leiðangrinum
niður í þrjá hluta," segir dr.
Ashwell „og leiðangursmönnum er
líka skipt niður í hópa. Fyrsti
hluti leiðangursins er svo nefndur
æfingarhluti. Hann notum við til
að þjálfa unglingana í ýmsu því
sem að gagni má koma í ferðum
sem þessum. Þau Iæra hvernig á
að búa um sig og hegða sér í svona
leiðöngrum. Þá læra þau að sigla
kajökum, hvernig á að draga með
sér búnað á skíðum í jöklaferðum
og ótalmargt fleira, sem máli
skiptir að kunna. Við áætlum að
við komum til með að eyða fyrstu
þrem vikunum í þjálfun og undir-
búning af þessu tagi. Þá tekur við,
það sem við köllum vísindahluta
leiðangursins og stendur hann yfir
í tvær vikur. Þá skiptum við okkur
í tvo hópa. Annar hópurinn ein-
beitir sér að jöklinum og rann-
sóknum á honum, en hinn lífrík-
inu, dýrum og plöntum í og við
sjóinn. Þriðji hlutinn, svonefndur
ævintýrahluti, stendur líka í tvær
vikur, en í heildina er þetta sjö
vikna leiðangur. I þeim hluta leið-
angursins, er farið í langa ferð,
annað hvort á ís eða kajökum eftir
því hvort menn kjósa, þar sem
leitað er verkefna fyrir síðari
tíma, og reynir þá á þá þekkingu,
sem fólk er búið að afla sér í fyrri
hlutum leiðangursins."
Þegar hér er komið sögu, vill
blaðamaður fá nánari skýringu á,
hvar á Grænlandi leiðangursmenn
komi til með að hafa bækistöðvar,
hvort þeir verði meira og minna á
einum stað eða víðsvegar á Græn-
landi.
„Við verðum mestmegnis á
Angmangsalik-eyju, höfum þar
bækistöðvar og þaðan förum við í
ferðir, en einkum verðum við á
eyjunni og rannsökum lífríki
hennar. En við munum fara í ferð-
ir inn á jökulinn," segir Chapman.
Aðspurður um hvernig þáttakend-
med
ur í leiðangurinn voru valdir og
hvernig hann er fjármagnaður
segir hann: „Þátttakendur eru á
aldrinum 16'A—19'A. Haft var
samband við alla skóla á Bret-
landseyjum, og þeir létu nemend-
ur sína vita um þennan möguleika.
Þeir sem höfðu áhuga urðu að út-
fylla umsóknareyðublöð og segja
þar meðal annars hvers vegna þeir
hefðu áhuga á að komast í svona
leiðangur, sem og að afla sér með-
mæla frá skólanum. Það voru
1.100 sem sóttu um að komast í
þessa ferð núna. Þar af töluðum
við 450, í hálftíma hvern og af
þeim voru 70 valdir til að koma
með. Afgangurinn af leiðangurs-
mönnum eru leiðbeinendur og vís-
indamenn. Margir þessara krakka
eru búin með sína undirbúningsm-
enntun og bíða eftir að komast inn
í háskóla. Krakkarnir verða að
fjármagna ferðina sjálf og gera
það auðvitað með ýmsum hætti.
Ég veit að ein stúlka fékk borgað
visst fyrir hverja mílu sem hún
synti, og að hún synti 53 mílur til
þess að komast með. Flestum
tókst að afla fjár til ferðarinnar.
Það voru ekki nema 5 sem ekki
gátu aflað alls farareyrisins og fé-
lagið aðstoðaði þau. Þetta er að
mjög litlu leyti fjármagnað af rík-
inu, þetta eru fyrst og fremst ein-
staklingarnir sjálfir. Við erum 108
Roger Chapman, aðalleiðangurs-
stjóri.
í allt. Atta eru farin á undan til að
undirbúa komuna til Grænlands,
svo við erum 100 sem bíðum eftir
að komast til Grænlands. Við er-
um næstum öll Bretar, en þó eru
með í förinni tveir Ástralíumenn,
tveir Kanadamenn, einn Dani,
einn Itali og einn íslendingur. ís-
lendingurinn heitir Sigurður Guð-
leifsson og er frá Keflavík," segir
hann ennfremur þegar blaða-
manni leikur forvitni að vita um
þjóðerni leiðangursmanna.
Hlaut yngstur gullmerki kon-
unlega landafræðifélagsins.
„Eitt er sérstakt við þennan
leiðangur," segir dr. Ashwell. „Við
munum í honum minnast ungs
Breta, sem lést á Grænlandi fyrir
50 árum, 20. ágúst 1932. Á þeim
degi, munum við vígja kross á
þeim stað þar sem hann fórst, en
það er um 110 mílur í norðaustur
af Angmangssalik. Á krossinum
verður áletrun til minningar um
hann, en hann hét Gino Watkins
og var aðeins 25 ára gamall þegar