Morgunblaðið - 22.08.1982, Síða 41

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. ÁGÚST 1982
41
A öðruin stað í sama blaði stóð
„við getum auðvitað ekki skyldað
hjón til að eignast ákveðinn fjölda
barna, en við verðum að upphefja
fjölskylduna með þrjú börnin,
setja hana upp á stall".
Hjónaband, skilnaðir
Það eru fleiri konur en karlar í
Sovét, þar er ekki enn kominn á
jöfnuður síðan í heimsstyrjöldinni
og því mannfalli, sem þá varð.
Hver sem ástæðan er mun vera
meira látið með drengi en stúlkur,
það er dekrað meira við þá og þeir
verndaðir.
í lok síðasta árs birtist bréf frá
konu nokkurri í „Sovetskaya
Rossia" (Sovét-Rússland) þar sem
hún ásakaði nútíma karlmennina í
Sovét um unggæðings- eða barna-
skap fram eftir öllum aldri. Fyrir-
sögnin hljóðaði svo: „Hvað verður
um litlu börnin hennar mömmu?"
Ungar konur hugsa um það í
dag að afla sér menntunar, ná
góðu prófi og komast í góða stöðu.
Og svo auðvitað óska þær sér góðs
eiginmanns, manns sem ekki
drekkur of mikið.
Margir Sovétmenn drekka mik-
ið og oft, samkvæmt þeim tölum,
sem handbærar eru, mun vera
áætlað að hver fulltíða karlmaður
neyti um 10 lítra af hreinum vín-
anda á ári og er þá heimabrugg,
sem ekki er nokkur leið að geta sér
til um magnið á, ekki talið með.
Það mun ekki vera óalgeng sjón að
sjá drukkna, slagandi menn á göt-
um Moskvuborgar um miðjan dag.
Algengustu umkvörtunarefni
Sovétkvenna varðandi hjónaband-
ið eru eftirtalin: maðurinn drekk-
ur of mikið, hann er yfirdekraður
og eyðilagður af eftirlæti, hann
hjálpar aldrei til við heimilið.
Þessar sömu ástæður eru þær,
sem konur setja fram vegna beiðni
um skilnað, og hjónaskilnaðir
hafa mjög farið í vöxt undanfarið.
Konur vinna allar úti, eins og
kunnugt er, sumar jafnvel erfið-
isvinnu og þegar þær svo koma
heim bíður þeirra sex klst. vinna
við heimilið samkvæmt könnun,
sem gerð var í Sovét fyrir nokkr-
um árum. Það er lítið um nútíma
hjálpartæki og heimilisvélar á
Sovétheimilum, og „babushkan",
amman, er að hverfa af heimilum
ungra hjóna, enda hefur börnum
farið fækkandi og heimilishald
orðið annaö.
í miklum meiri hluta eru það
konurnar, sem sækja um skilnað
og vilja greinilega heldur vera ein-
ar, því ekki eru miklir möguleikar
á öðru hjónabandi sakir skorts á
ókvæntum mönnum.
Ein ung kona, Anna Arkadevna,
flúði áður en á hólminn var komið,
sveik unga manninn sem hún ætl-
aði að giftast. Hún bjó með móður
sinni í góðu húsnæði og hafði góða
atvinnu. Ungi maðurinn tók þessu
illa og bar fram opinbera kvörtun
á hendur stúlkunni vegna „áb-
yrgðarlausrar afstöðu til hjóna-
bandsins". Mál þetta var til um-
fjöllunar í Sovétdagblaði ekki
fyrir löngu og frá því skýrt að
stúlkan hefði fengið opinbera
áminningu og hafði hún verið
dæmd til að skila aftur gjöfum,
sem hún hafði þegið af unga von-
biðlinum. Gjafirnar, sem hann
fékk til baka voru þessar: „Inst-
ant“-kaffi (skyndikaffi), varalitur,
augnskuggi, einn brúnn brjósta-
haldari (innfluttur). Stúlkan fékk
hinsvegar að halda eftir einni
gjöfinni, gallabuxum.
Ung Sovétkona, sem vann í
Vesturlandasendiráði í Moskvu
hafði áhuga fyrir að vita hvernig
lífi fólks var háttað annars staðar.
Hún spurði sendiráðskonuna að
því, hvort maðurinn hennar
drykki sig ekki oft blindfullan,
konan kvað nei við því, og hvort
hann lemdi hana ekki þegar hann
hefði drukkið vín, konan kvað það
aldrei hafa komið fyrir.
„Hann getur þá ekki verið mikið
karlmenni," sagði unga Sovétkon-
an.
Bergljót Ingólfsdóttir tók saman.
Ileimildir: The ('hristian
Science Monitor News Service.
„The RuHHÍan«“ eftir Hendrik Smith.
í lKcfm. Loodon 1976.
Hnífjafht millisvæðamót
Skák
Margeir Pétursson
Millisvæðamótid í Toluca í Mex-
íkó er nú hálfnað, en samt sem
áður hefur enginn keppendanna
fjórtán ennþá náð að skera sig úr
og taka forystuna á mótinu. Sem
stendur eru það norður-amerísku
þátttakendurnir tveir, Seirawan
frá Bandaríkjunum og Ivanov frá
Kanada, sem hafa forystuna, en
skammt á hæla þeirra koma marg-
ir aðrir skákmeistarar, þ.á m. Bor-
is Spassky, fyrrum heimsmeistari í
skák. Flestir af þeim sem fyrifram
voru álitnir líklegastir til að hreppa
annað þeirra tveggja sæta sem
gefa rétt til þátttöku í áskorenda-
keppninni, eru ennþá með í barátt-
unni. En það kom þó mjög á óvart
í sjöttu umferðinni er Lev Polugaj-
evsky, sem verið hefur með í síð-
ustu þremur áskorendakeppnum,
tapaði fyrir Torre frá Filippseyjum
og hefur honum ekki enn tekist að
vinna skák á mótinu.
Þegar síðast fréttist var stað-
an þessi:
1,—2. Seirawan og Ivanov, 4‘k v.
af 7 mögulegum.
3. Nunn (Englandi) 4 v. og
biðskák.
4. -7. Adorjan (Ungverjalandi),
Torre (Filippseyjum), Spassky
og Balashov (Sovétríkjunum) 4
v.
8. Portisch (Ungverjalandi) Vk
v. og biðskák.
9. Jusupov (Sovétríkjunum) 3%
v.
10. —11. Polugajevsky (Sovét-
ríkjunum) og Hulak (Júgóslavíu)
3 v.
12. Rubinetti (Argentínu) Vk v.
13. Rodriguez (Kúbu) 2 v.
14. Kouatly (Líbanon) 1 'k v.
Biðskák þeirra Portisch og
Nunn gæti sett mjög stórt strik í
reikninginn í toppnum, en sam-
kvæmt heimildum AP-frétta-
stofunnar stendur Portisch bet-
ur í biðstöðunni.
Staðan í mótinu segir auðvitað
ekki nærri alla söguna. Þannig á
Portisch t.d. eftir að tefla við
alla Rússana, en þeir hafa aftur
á móti allir teflt innbyrðis.
Ungversku stórmeistararnir
Portisch og Adorjan hafa ekki
teflt af sama öryggi í Toluca og
landi þeirra Ribli gerði í Las
Palmas. Báðir hafa þeir hlotið
harkalega skelli fyrir
Bandaríkjamanninum unga,
Yasser Seirawan, og í innbyrðis
uppgjöri þeirra var því ekki um
neitt annað að ræða en berjast.
Stórmeistarajafntefli eins og
Rússarnir í Toluca hafa allir
samið sín á milli hefði getað
eyðilagt möguleika Ungverjanna
beggja.
Hvítt: Lajos Portisch
Svart: Andras Adorjan
Griinfeldsvörn
1. d4 — Rf6, 2. c4 — g6, 3. Rc3 —
d5, 4. Rf3 - Bg7, 5. Db3
I fyrra beitti Portisch tvívegis
afbrigðinu 5. cxd5 — Rxd5, 6. e4
gegn Adorjan, en tókst í hvorugt
skiptið að vinna. Nú beitir hann
athyglisverðu afbrigði sem
stundum er kennt við Bole-
slavsky.
5. — dxc4, 6. Dxc4 — 0-0, 7. e4 —
c5?!
Ný hugmynd, sem ekki er get-
ið í nýrri bók Botvinniks um
Grúnfeldsvörnina. Adorjan von-
ast til þess að fá opnar línur
fyrir peðið.
TlT- ILL / 1 3 U 5 7 8 9 10 11 12 43 49
4 SFfftA WAM (Öandar/kjunvm) SM X 4 1 O 'L •L L
1 K0UATLV (l'/banon) m o m 72 0 o 4 O O
3 P0RTISCH (Unsve.rja.lAnd) SM 0 72 vYf 1 1 L 'L
4 AV0RJAN ((lnof(ir]a,la.rdi) SM 0 i 0 % 'L i 4 %
5 UCIHN (Ený/andi) SM 4 1 % •L ’L L 'L
b RUÖINETTKfír^ni'.nu) /w % O y/, VYf< L O 'L •L 'L
? SPASSKY (Sovéinkjunum) SM L 'L 'L /4 /, L 4
8 JUSUPOV (Sovéirikjununm) SM 'L 'L 'L L 'L ’L L
9 TORRE (Fifipps tyjurrr) SM •L 'L •L ! L i 1 O
10 öfíLASH0Woré{,;ti) SM 'L 'L 'L L i L •L
11 POL UGR TE VSK YCSovét) SM 'L •L L /z 'L 0 'k
11 R0DRIGUPZ (Kúkuj SM 0 0 'L •L 'L •L O '//
/3 HULAK (Túg'os/aviu) SM 4 L o L •L o •L V// ///
/9 IVANOV (Kanado) /»M •L 4 L 'L 'L 4 L ///. 22
8. Dxe5 — Bg4, 9. Re5 — Rbd7,
10. Rxd7 — Rxd7, 11. Dg5!
Yfirsást Adorjan þetta í
heimarannsóknum sínum? Bisk-
upinn á g4 er í heiftarlegum
vandræðum, því 11. — Rf6 er
svarað með 12. e5.
11. — f5, 12. h3-Bh5, 13. g4
Eina von svarts nú er að fá
mótspil fyrir biskupinn.
13. — h6, 14. Bc4+ — Kh8, 15.
De3 — fxg4, 16. hxg4 — Rf6.
Ekki 16. - Bxg4?, 17. Hxh6+
og mátar. Nú er hugmyndin að
svara 17. gxh5 með Rg4.
17. 13! — Bxg4, 18. e5! — Bh5, 19.
exf6 — Hxf6, 20. Be2 — Hc8, 21.
Bd2 — Hb6.
Svartur leitar logandi ljósi að
gagnfærum til að réttlæta
áframhaldandi mótspyrnu.
22. Ra4 — Hd6, 23. Rc5 — Db6,
24. Bc3 — Dc6?
25. d5! og Adorjan gafst upp, því
hann tapar drottningunni eða
verður mát. Sú spurning vaknar
eftir þessa skák hvort taugar
hans séu farnar að gefa sig, en
hann hefur tvívegis fallið í yfir-
lið við skákborð og segja læknar
að streitu hafi verið um að
kenna.
Grafík
í Langbrók
Myndlist
Valtýr Pétursson
Ung listakona frá Austurríki er
hér á ferð og hefur í pússi sínu
dálítið af grafík og nokkra hluti
unna í leir. En hún hefur lagt
stund á leirmunagerð jafnframt
því að framleiða grafík. Eva
Werdenich-Maranda er fædd 1950
í borginni Hainburg við Dóná.
Hún hefur langt nám að baki sér
og hefur tekið þátt í mörgum sýn-
ingum og einnig hefur hún haldið
nokkrar einkasýningar á verkum
sínum. Af þessu má sjá, að enginn
viðvaningur er hér á ferð, þótt við-
komandi sé ung að árum. Þessi at-
riði eru tekin úr litlum upplýs-
ingabæklingi, sem fylgir þessari
snotru sýningu, sem nú stendur í
Gallerí Langbrók.
Það fer ekki mikið fyrir þeim
ætingum í lit, er listakonan hefur
valið á þessa sýningu, og finnst
mér þessi verk njóta sín vel í svo
litlu formati, eins og sagt er á
mállýzku myndlistarmanna. Þetta
eru litaðar ætingar og bera þess
ríkt vitni, að hér er á ferð mann-
eskja, sem hefur að baki sér
sterkar hefðir og er uppalin í góð-
um.siöum, ef svo raætti aö or.ði
kveða. Hún hefur skemmtilega til-
finningu fyrir verkefnum sínum
og hún fer á varfærinn hátt með
teikninguna í þessum verkum.
Þarna eru aðlaðandi hlutir, og
grafísk tækni virðist eiga sérlega
vel við þessa listakonu. Það er í
fáum orðum sagt einhver sterkur
menningarblær yfir þessum
vinnubrögðum, en ef til vill mætti
finna þeim til foráttu, að þau væru
eins og svolítið fyrir utan samtíð
sína. En við skulum ekkert vera að
eltast við þann þáttinn, heldur líta
á hinar góðu hliðarnar. Það er
sterkur persónulegur blær yfir
þessum verkum, og gildir það bæði
um ætingarnar og einnig um þá
fáu hluti, er listakonan hefur tekið
til sýningar af verkum sínum í
leir. Þeir lýsa einnig næmi og við-
kvæmni. Allt er fágað og ef til vill
um of. En eitt má fullyrða, að hér
er á ferð örugg listakona, sem veit
algerlega hvað hún er að fást við í
verkum sínum, og hún kemur einu
sinni persónulegu hugsýn til skila
á mjög viðkunnanlegan hátt.
~~ Eins og áður sagði, eru þessi
verk ekki stór að flatarmáli, en
þau segja samt sína sögu, og
sanna það einu sinni enn, að fer-
sentimetrar eru aðeins eitt atriði í
myndsmíö, og stærð á slaemu
listaverki gerir ekkert annað en
undirstrika galla. Lítil mynd getur
því sagt manni miklu meira, ef
hún er þess umkomin að koma
þeim boðskap-til skila, sem til-er
ætlazt. Eg fæ ekki betur séð en að
Evu Werdenich-Maranda takist
það ágætlega, með hinum aðlað-
andi litlu verkum, sem sumir
mundulcatla frlmerW: