Morgunblaðið - 24.08.1982, Qupperneq 14
14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. ÁGÚST 1982
efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar, efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar, efnahagsaðgerðir
Jón Karlsson, formaður
verkalýðsfélagsins á Sauðárkróki:
„Það sem er daprast
við þetta er að láta
þetta ástand skapast“
„Verðbótaskerðingin er auðvitað
fyrir neðan allar hellur og það sem
mér finnst daprast við þetta er að
láta þetta ástand skapast, þannig að
menn telji sig tilneydda að fara út í
svona lagað,“ sagði Jón Karlsson,
formaður verkalýðsfélagsins Fram
á Sauðárkróki, aðspurður um
bráðabirgðalögin.
„Það er það sem er sorglegast
og auðvitað hlýtur verkalýðs-
hreyfingin að mótmæla þessu og
það mjög harðlega. Hins vegar
vantar mig skýringu á því ennþá,
hvers vegna félögin voru ekki
hvött til að segja upp samningum
af miðstjórn Alþýðusambands-
ins, af því mér finnst alveg tilefni
til þess. Að vísu hef ég haft lítið
samband við menn, en ég trúi
ekki öðru en það hafi verið athug-
að og það séu einhverjar skýr-
ingar á því hvers vegna það var
ekki gert núna, vegna þess að það
hefur oft verið gert áður við sams
konar aðstæður. Mér dettur nú í
hug að skýringin sé sú, að skerð-
ingin verður ekki fyrr en 1. des-
ember. Mér finnst mótmæli mið-
stjórnarinnar eðlileg og sjálfsögð
og vel rökstudd, en að það vanti
kannski þennan endahnút á þau.
Það er náttúrulega sjáanlegt að
þetta hlýtur að koma illa við hinn
almenna launamann, sem alltaf
er raunverulega að tapa á þessu
ástandi."
Hvað viltu segja um samráðið,
sem haft var við verkalýðshreyf-
inguna um þessar aðgerðir?
„Það er auðvitað greinilegt að
það hefur ekki verið staðið við
gefin loforð að því leyti og það er
þeirra mál og þeirra höfuðverkur
að ganga svona þvert á gefnar
yfirlýsingar. Það er auðvitaö deg-
inum Ijósara að það hafa verið
höfð hástemmd orð um samráð,
en síðan er ekki staðið við gefin
fyrirheit að neinu leyti.
Jón Karlsson
Það sem mér þykir að megi
kannski sjá ljósan punkt í þess-
um bráðabirgðalögum er í sam-
bandi við einhvern hluta af fjár-
festingavitleysunni. Ég held það
hafi verið óhjákvæmilegt að
stöðva þennan innflutning á
fiskiskipum og það er þó ljós
punktur, ef þeir hafa þá þrek til
að standa við það, en það er nátt-
úrulega víðar en þar, sem er kol-
vitlaus fjárfesting, svo sem eins
og í verslunar- og bankabygging-
um í Reykjavík og ætti auðvitað
að taka á því líka,“ sagði Jón
Karlsson á Sauðárkróki að lok-
um.
Víglundur Þorsteinsson, formaður Félags íslenskra iðnrekenda:
„Þetta eru ónógar ráðstafanir“
„ÞKTTA ERII ónógar ráóstafanir
eins og við metum rekstrarstöðu iðn-
aðarins í dag,“ sagði Víglundur
Þorsteinsson, formaður Félags ís-
lenskra iðnrekenda í samtali við
Morgunblaðið, er hann var spurður
álits á efnahagsráðstöfunum ríkis-
stjórnarinnar.
„Hagdeild FII mat stöðuna í
júlíbyrjun þannig, að samkeppn-
isstaða iðnaðarins á heimamark-
aði eða í útflutningsgreinunum á
Evrópumarkaði, hefði versnað um
a.m.k. 20% á 18 mánaða tímabili.
13% gengisfelling dugir ekki til að
jafna þá skerðingu á samkeppnis-
aðstöðunni sem komin var. Það er
mitt mat að verði ekki frekari
ráðstafanir til að bæta samkeppn-
isstöðu iðnaðarins, þá er erfiður,
langur og harður vetur framund-
Víglundur Þorsteinsson
an í mörgum iðnfyrirtækjum. Þær
aðgerðir þyrftu að koma til strax,"
sagði Víglundur.
„Það eru margvíslegar aðgerðir
sem þyrftu að koma til og fyrsta
aðgerðin þyrfti að vera frekara
gengissig, skattamál og ýmis önn-
ur atriði koma til álita, t.d. er
niðurfelling launaskatts mjög
þýðingarmikið atriði. I bráða-
birgðalögunum eru verulegar
íþyngingar, því með lögunum er
orlof lengt í einu vetfangi um
næstum því fimmtung. Mér sýnist
að orlof íslendinga sé orðið það
lengsta sem þekkist í Evrópu og
nánast furðulegt að ríkisstjórn sé
að skipta sér af slíkum málum
sem eru samningsmál atvinnurek-
enda og launþega," sagði Víglund-
ur Þorsteinsson.
Erlendur Einarsson, forstjóri
Sambands ísl. samvinnufélaga:
Erfítt fyrir verslun-
ina að taka á sig
skerðingu álagningar
„í FYRSTA lagi vil ég taka fram
að ég held að enginn neiti því að
til róttækra efnahagsaðgerða var
nauðsynlegt að grípa.
Það hefur ríkisstjórnin gert
eins og henni ber skylda til þótt
litlu hafi mátt muna að upp úr
slitnaði,“ sagði Erlendur Einars-
son forstjóri SÍS í samtali við
Mbl. er hann var spurður álits á
efnahagsráðstöfunum ríkisstjórn-
arinnar.
„Ennþá liggur ekki ljóst fyrir
hversu langt aðgerðirnar
hrökkva til að tryggja rekstur
útgerðarinnar enda verður það
undir ýmsum þáttum komið
sem ekki verða teknar ákvarð-
anir um fyrr en síðar, eins og
t.d. um fiskverð og fl. Fyrir iðn-
aðinn er hér um mjög jákvæða
aðgerð að ræða sem á eftir að
bæta samkeppnisstöðu hans
um einhvern tíma bæði á
heimamarkaði og erlendis. Þótt
sumir hefðu æskt þess að
lengra yrði gengið er ljóst að
hér er um málamiðlun að ræða.
í ljósi þess tel ég aðgerðirnar í
aðalatriðum þolanlegar, þó ég
sjái t.d. í hendi mér að miklir
erfiðleikar verði því samfara
fyrir verslunina að taka á sig
skerðingu verslunarálagningar
vegna dreifingarnauðsynja-
vöru,“ sagði Erlendur.
„Að draga úr lífskjörum er
aldrei sársaukalaust, þegar fólk
hefur vanist því að taka góð
lífskjör sem gefinn hlut. Hinn
miskunnarlausi raunveruleiki
er hinsvegar sá að góð lífskjör
eru ekkert sem við getum geng-
ið út frá og í ljósi þeirrar lang-
varandi efnahagskreppu sem
gætt hefur í heiminum sýnist
Erlendur Einarsson
mér að íslendingar geti þurft á
öllu sínu að halda ef takast á að
verja lífskjör þjóðarinnar á
næstu árum.
Eitt atriði vil ég leyfa mér að
gagnrýna sérstaklega í yfirlýs-
ingu þeirri sem ríkisstjórnin
gaf ut vegna aðgerðanna. Það
er það óskiljanlega fyrirheit
ríkisstjórnarinnar að orlof
verði almennt lengt sem nemur
u.þ.b. fjórum til fimm orlofs-
dögum. Ég trúi því ekki að rík-
isstjórnin sé þeirrar skoðunar
að Islendingar sigrist á efna-
hagsvandanum með því að taka
sér lengri frí,“ sagði Erlendur
Einarsson.
Magnús L. Sveinsson, formaður
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur:
Hreinn skrípaleikur
að eyða tíma í gerð
kjarasamninga
„Þessar aðgerðir ríkisstjórnarinn-
ar nú, eru enn ein staðfesting á þvi,
að launþegar i landinu geta gengið
að þvi sem fastri reglu, en ekki sem
undantckningu, að blekið nær varla
að þorna i nýundirrituðum kjara-
samningum við vinnuveitendur þeg-
ar núverandi ríkisstjórn ógildir þá
með lögum. Slíkt er orðin frist regla
en ekki undantekning," sagði
Magnús L. Sveinsson, formaður
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur
í samtali við Morgunblaðið, en hann
var spurður álits á efnahagsaðgerð-
um rikisstjórnarinnar.
„Þessi síendurtekna aðför stjórn-
valda að gildandi kjarasamningum
er orðin eitt alvarlegasta vandamál-
ið, sem verkalýðshreyfingin stendur
frammi fyrir í dag.
Miðað við þctta ástand er það orð-
inn hreinn skrípaleikur hjá aðilum
vinnumarkaðarins að eyða löngum
stundum svo mánuðum skiptir i gerð
kjarasamninga. Allir geta verið viss-
ir um, að það er aðeins tímaspurs-
mál, hvenær ríkisstjórnin ógildir þá
með lögum. Þar sem hér er orðið um
reglu að ræða en ekki undantekn-
ingu er ríkisstjórnin i raun búin að
taka hinn frjálsa samningsrétt af
verkalýðshreyfingunni.
Varðandi efnahagsaðgerðirnar í
heild vil ég segja það, að þó að nauð-
synlegt sé að grípa til efnahagsað-
gerða, þá mótmæli ég því harðlega,
að ástæðan fyrir þeim vanda, sem
þjóðin á við að glima í efnahagsmál-
um, séu þeir launataxtar, sem verka-
lýðshreyfingin hefur samið um. En
það er eins og ríkisstjórnin sjái eng-
in önnur úrræði við efnahagsvand-
anum en að skerða gildandi og um-
samda launataxta.
Og hvaða laun eru það, sem nú
verða m.a. skert skv. lögum ríkis-
stjórnarinnar?
Mjög stór hluti launþega í landinu
tekur laun sem eru á bilinu 7—8
þúsund krónur á mánuði fyrir 40
stunda vinnuviku.
Dettur einhverjum í hug að halda
því fram, að þessi laun séu völd að
þeim erfiöleikum í efnahagsmálum,
sem við glímum sífellt við? Auðvitað
er orsakanna ekki að leita þar. Engu
að síður sér ríkisstjórnin nú eins og
jafnan áður engin önnur úrræði en
skerða þessi laun um nærri 10%.
Fólk á þessum launum þolir enga
kjaraskerðingu,“ sagði Magnús.
„Það er eftirtektarvert, að í rök-
um rikisstjórnarinnar fyrir aðgerð-
unum, er sagt að samkvæmt spá sé
gert ráð fyrir að þjóðartekjur minnki
um 6%. Engu að síður er gert ráð
fyrir þvi samkvæmt lögunum að
skerða launin um meira en sem
þessu nemur. Hvað á að gera við
mismuninn?
Það vita allir og ríkisstjórnin líka,
að Jtað er rétt, sem segir í ályktun
ASI, „að margra ára óstjórn i efna-
hagsmálum gerir okkur erfiðara en
Karvel Pálmason, þingmaður og
miðstjórnarmaður í ASÍ:
Kemur ekki til mála
að Guðmundur J.
Guðmundsson geti
ljáð þessu atkvæði
„ÞAÐ KEMUR ekki til mála að
minu viti að alþingismaður eins og
Guðmundur J. Guðmundsson geti
Ijáð þessum bráðabirgðalögum at-
kvæði sitt, þegar þau koma fyrir
Alþingi. Hann mótmælti þessu
harðlega í miðstjórn Alþýðusamb-
ands Islands í gær sem ótvíræðri
kjaraskerðingu. Það er þá tvöfalt
siðgæði. Það væri fróðlegt að vita
hvort hann hefur samþykkt þetta i
þingflokki Alþýðubandalagsins.
Ef hann hefur ekki gert það þá er
þingmeirihluti ekki fyrir hendi“,
sagði Karvel Pálmason þingmaður
og fulltrúi í miðstjórn Alþýðu-
sambands íslands.
Um efnahagsaðgerðirnar
sjálfar sagði Karvel: „Mín af-
staða er ljós og ég tel samþykkt
miðstjórnar ASÍ þyngsta áfell-
isdóm sem verkalýðshreyfingin
hefur borið á stjórnvöld. Ég
hefði vilja ganga lengra í mót-
mælunum en við fyrstu sýn þyk-
ir mér skynsamlegt að skoða
málið í hejld og athuga það bet-
ur áður. Ég hygg að þegar al-
menningur fer að gera sér það
ljóst hvað er hér á ferðinni þá
taki hann af skarið.
Það eina sem er nú ljóst í
þessum aðgerðum er um það bil
13% kjaraskerðing og 13%
gengisfelling. Láglaunabótum á
síðan að útdeila fólki með því
fyrst að hækka vörugjald. Það
er talið að það eigi að gefa 260
milljónir króna í auknum álög-
um á launafólk og síðan á að
skila aftur 50 milljónum til
baka. Þar fyrir utan er vöru-
gjald einn ranglátasti skattur
sem á hefur verið lagður. Hann
kemur miklu þyngra niður á
launafólki úti á landsbyggðinni
en hér.
Karvel sagði í lokin: „í tilefni
af hugsanlegum aðgerðum
finnst mér ástæða til að rifja
upp í umræðum það sem gerðist
1978. Þá beittu verkalýðssam-
tökin sér fyrir ólöglegum verk-
föllum, útflutningsbanni oa
fleiru."
Karvel Pálmason