Morgunblaðið - 24.08.1982, Side 16

X 6 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. ÁGÚST 1982
’efnahagsaðgerðir rikisstjornarinnar, efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar, efnahagsaógerðir
Jón Helgason, formaður
Einingar, Akureyri:
„Þjóðarskútan
er löngu komin
á hliðina“
„Við hljótum auðvitað að mót-
mæla því harðlega að ríkisstjórnin
skuli sífellt vera að skerða
nýgerða samninga, en hitt er svo
alveg Ijóst mér og öðrum held ég,
að þetta er ekkert annað en stað-
festing á staðreyndum," sagði Jón
llelgason, formaður verkalýðsfé-
lagsins Kiningar á Akureyri, að-
spurður um hráðabirgðalögin.
„Þjóðarskútan er löngu komin á
hliðina og þetta eru kannski
fyrst og fremst aðgerðir til að
reyna að rétta hana við, þær
gera ekki meira, en okkur þykir
það náttúrulega sárt, að það
skuli ævinlega vera ráðist á
launakjörin ein til að bjarga
hlutunum við. En það hlaut auð-
vitað að fara svona, þegar öllu
er skipt upp í góðærum og meiru
til, það er ekkert til, til að taka
við nokkrum áföllum. Ég er
kannski ekki dómbær um það,
ég hef ekki fengið þessi gögn í
hendurnar ennþá, en í gegnum
það sem ég hef frétt í fjölmiðl-
um, þá sýnist mér að þetta séu
skammtímaráðstafanir fyrst og
fremst, sem að séu gerðar á
kostnað launþega að stærstum
hluta.“
Hvað viltu segja um það sam-
ráð sem haft var við verka-
lýðshreyfinguna vegna þessara
aðgerða?
„Það hefur verið talað um það
af þesarri ríkisstjórn, eins og
öðrum, að haft yrði samráð við
verkalýðshreyfinguna, en sam-
ráðið hefur nú ekki verið meira
en það, að það hefur venjulega
verið í því formi að tilkynna Al-
þýðusambandinu og öðrum full-
trúum launþega hvað þurfi að
gera, en þeir ekki hafðir með í
ráðum um hvað skyldi gert. Það
hefur ekki verið neitt öðru vísi
núna en áður, að samráðið hefur
ekkert verið og við hljótum auð-
vitað að mótmæla því sem for-
sætisráðherra sagði, að það
hefði verið haft samráð við
ýmsa forustumenn launþega-
hreyfingarinnar. Mér er ekki
kunnugt um það, enda vár því
mótmælt af forseta Alþýðu-
sambandsins. Nú, það kann að
vera að einstakir menn innan
ríkisstjórnarinnar hafi eitthvað
minnst á hvað þeir hygðust
gera, en það kalla ég ekki sam-
ráð.
„Það skiptir auðvitað mestu,
hvað verður framkvæmt af ýms-
um þeim fyrirheitum sem mér
skilst að séu í þessum ráðstöfun-
um. Það hafa oft verið sett lög
og gerðir sáttmálar sem siðan
hefur ekki verið farið eftir, en
það skiptir mestu hver fram-
kvæmdin verður, til að létta
byrðinni af launþegum. Nú það
sjá allir í hvað stefnir, þegar
verðbólgan er orðin svona mikil,
og mér finnst það fyrir mestu,
að það sé eitthvað gert til þess
að stöðva verðbólguna og það er
hlutur sem við hljótum að fylgja
eftir á næstunni, að það verði
Jón Helg&son
eitthvað gert til að vinna bug á
henni og einnig hvað verður gert
til að halda uppi atvinnu og
skapa ný atvinnutækifæri.
Hingað til hefur ekki verið stað-
ið við þau fyrirheit sem voru
gefin um árangur í baráttunni
við verðbólguna. Það hefur verið
skipt upp miklu meiru en hefur
afiast. Það kailar maður stjórn-
leysi og það er það sem kemur
fram í ályktun Alþýðusam-
bandsins, að þetta er mest til-
komið fyrir stjórnleysi. Það hef-
ur verið fjárfest og verið frjáls-
lyndi í því að flytja inn og þess-
ar aðgerðir, fyrst þær þurftu að
koma, koma allt of seint, það er
búið að vera spennuástand alveg
frá síðustu áramótum í inn-
flutningi og menn hafa verið að
nota síðasta tækifærið til þess
að skapa sér betri stöðu þegar
slíkt dyndi yfir, og þess vegna
hefði nú mátt vera búið að
stemma stigu við þessum geig-
vænlega innflutningi inn í land-
ið, sem hefur skapað þennan
viðskiptahalla. Á næstu mánuð-
um hljótum við að reyna að
fylgjast með því hvað raunveru-
lega verður gert og þrýsta þá á
aðgerðir sem við teljum að þjóni
best launþegum í landinu," sagði
Jón Helgason formaður Eining-
ar að lokum.
Sjávarútvegsráðherra hafði skýrt
okkur frá að hann legði til í ríkis-
stjórninni að olia yrði lækkuð í verði
um 20% með því að fella niður ýmis
gjöld og fella niður kostnað við lán-
töku á olíu i 3 mánuði. Jafnframt að
útgerðin fengi helming fiskverðs-
hækkunar framhjá hlutaskiptum, til
þess að bæta henni kostnaöaráhrif
vegna gengishreytingarinnar,“ sagði
Kristján Ragnarsson, formaöur LÍU, í
samtali við Morgunblaðið, er hann
var spurður álits á efnahagsráöstöf-
unum ríkisstjórnarinnar.
„Frá hvorutveggja hefur ráð-
herrann horfið og eftir stendur að
olían hefur hækkað um 8,5% frá
því tillögur hans komu fram og
væntanlega er hækkunin jafngildi
gengisbreytingarinnar. Um olíu-
verðshækkunina sem varð um dag-
inn sagðist ráðherrann fyrst hafa
vitað um, þegar hann las um hana í
Morgunblaðinu. Þetta eru svo ein-
stök vinnubrögð að ég hef aldrei
kynnst öðru eins. Útgerðinni hefur
verið haldið gangandi út á þessar
tillögur ráðherrans, en það er
óþekkt í samskiptum við fyrri sjáv-
arútvegsráðherra að ekki sé hægt
að taka mark á tillögum þeirra. Svo
virðist sem aldrei hafi hvílt nein
meining á bak við þessa tillögu-
gerð, þegar niðurstöður eru skoðað-
ar,“ sagði Kristján.
„Einu ráðstafanirnar sem eftir
standa eru upptaka á gengishagn-
aði fyrir togarana um 80 milijónir
króna, en bankarnir höfðu veitt
bráðabirgðalán út á þetta og krefj-
ast nú greiðslu á. Þessi upphæð
jafngildir þó aðeins tveimur þriðju
hlutum beins rekstrartaps togar-
anna fyrstu fimm mánuði ársins.
Endanleg rekstrarskilyrði útgerð-
arinnar munu ekki liggja fyrir fyrr
en fiskverð hefur verið ákveðið,
sem taka á gildi 1. september
næstkomandi, en ljóst er miðað við
efnahagsráðstafanirnar, að þær
koma ekki til með að breyta rekstr-
arskilyrðunum svo viðunandi verði.
Að mati Þjóðhagsstofnunar er nú
yfir 20% halli á togaraútgerðinni,
miðað við óbreytt aflamagn frá síð-
Kristján Ragnarsson
astliðnu ári og það eru engin þau
töfrabrögð til sem gera útgerðinni
mögulegt að halda rekstri áfram
við þessi skilyrði og þá aflaminnk-
un sem orðið hefur, og hljóta því
útgerðarmenn að meta stöðuna um
áframhaldandi útgerð þegar end-
anleg niðurstaða liggur fyrir. Á
þetta bæði við um báta og togara,"
sagði Kristján Ragnarsson.
Hjalti Einarsson, framkvæmdastjóri SH:
Kristján Ragnarsson, formaður LÍÚ:
Óþekkt að ekki sé
hægt að taka mark
á tillögum ráðherra
Ragnar Halldórsson, formaður Verslunarráðs:
Virðist vera mikið
bráðabirgðakrukk
Koma of seint til að
gera það gagn sem
þeim var ætlað
„VIÐ TEUIJM að það séu aðal-
lega fjögur atriði sem þessar svo-
kölluðu efnahagsaðgerðir hafa í
fór með sér,“ sagði Ragnar Hall-
dórsson, formaður Verslunarráðs,
í samtali við Morgunblaðið, þegar
hann var spurður álits á efna-
hagsráðstöfunum ríkisstjórnarinn-
ar.
„I fyrsta lagi er það leiðrétt-
ing á gengisskráningunni, í öðru
lagi kaupmáttarskerðing, í
þriðja lagi eru skattar hækkaðir
og viðhaldið áframhaldandi
jafnvægisleysi í efnahagslífinu.
Þetta eru afleiðingar laganna.
Við erum sammála nauðsyn
þess að ekki sé búið við óraun-
hæfa gengisskráningu, og
óraunhæfur kaupmáttur getur
ekki staðist til neinnar fram-
búðar. En hitt er annað mál að
svo virðist sem hér sé um mikið
bráðabirgðakrukk að ræða, þar
virðist ætlast til að afleiðingar
þessarar gengisfellingar eigi að
koma inn í verðlagið að mestum
hluta og halda síðan áfram
víxlhækkunum kaupgjalds og
verðlags á nýjan leik að fullu,“
sagði Ragnar.
„Enda þótt ráð sé gert fyrir
skerðingu 1. desember, þá er það
ljóst að verðbólguskrúfan held-
ur áfram þó hún verði í
50—60%, en fari ekki upp í
80—90% , eins og hún hefði ella
gert. Það er skoðun okkar að
auðvitað verði að leiðrétta geng-
ið miðað við efnahagsaðstæður
á hverjum tíma, enda er efna-
hagslíf okkar fábreytt eins og
allir vita. Auðvitað er gengis-
felling ekkert annað en áskrift á
að einhverjir aðrir eigi að borga
okkar vanda, — „ef þeir hegðuðu
sér eins, þá hefðum við ekkert
upp úr gengisfellingu. Við erum
að vísa því á aðra að leysa okkar
vanda, við lækkum gengið í
trausti þess að aðrir geri það
ekki líka. Þessi ríkisstjórn hefur
þegar aukið skattheimtu á óeðli-
legan hátt og virðist grípa tæki-
færið til að hækka skatta enn
einu sinni, og þó talað sé um að
þetta sé tímabundið þá vita allir
að það hefur líka yfirleitt verið
viðkvæðið skattahækkanir
hingað til,“ sagði Ragnar.
„Varðandi vísitöluna má segja
að það sé fáránlegt að hún sé
búndin með lögum, það var
reyndar einu sinni samið um
mjög óraunhæfa vísitölu en síð-
an var hún lögfest og hefur ver-
ið það síðan. Nú er enn einu
sinni verið að krukka í þetta
með lagasetningu, en að sjálf-
sögðu ætti að afnema lögbind-
ingu vísitölu, aðilar verða að
koma sér saman um eitthvað
sem vit er í þegar þeir semja.
Það á ekki að lögbinda að þetta
sé mismunandi sjálfvirkt kerfi
sem við búum við og heldur við
verðbólgunni sem við höfum
haft hér í 10 ár og er algerlega
Ragnar Halldórsson
heimatilbúin.
Um mismunun á greinum at-
vinnulífsins má segja, að enn
einu sinni er verið að gera auka-
ráðstafanir til að þjarma að
verslun í landinu, en það er ljóst
að hún þarf ekkert síður á aukn-
um tekjum að halda en útflutn-
ingsatvinnuvegirnir. Kaup-
greiðslur þeirra hafa verið jafn
óraunhæfar og annarra fyrir-
tækja í landinu og verða þess
vegna að fá leiðréttingu eins og
annar atvinnurekstur. Þessar
aðgerðir allar bera keim af
þessu víxlkrukki, sífellt er verið
að krukka í einhverja liði efna-
hagslífsins til þess að útgerðin
geti staðist og síðan er verið að
krukka í eitthvað annað til þess
að fiskverkun geti gengið. Síðan
þarf að bjarga ríkisfyrirtækjum
og allt þetta leiðir til óvisssu
sem gerir efnahagslífið miklu
óskilvirkara en það gæti verið,“
sagði Ragnar Halldórsson.
„ÞESSAR aðgcrðir koma of seint til
þess að gera það gagn sem þeim var
ætlað og ég held að þær muni vafa-
laust reynast ófullnægjandi. Hins
vegar held ég að þetta sé skref í rétta
átt,“ sagði Hjalti Einarsson, fram-
kvæmdastjóri Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna í samtali við Morgun-
Hjalti Einarsson
blaðið. Hann var spurður álits á efna-
hagsráðstöfunum ríkisstjórnarinnar.
„Ef litið er á bráðabirgðalögin þá
er það athyglisvert, að fiskvinnslan
fær ekki nýja gengið að fullu fyrr
en framleiðslan eftir 23. ágúst fer
að fara úr landi. Þetta þýðir að
nýja gengið kemur á framleiðslu
miðað við 23. ágúst, en hún fer úr
landi eftir 2—4 mánuði, þannig að
tekjurnar koma ekki til fiskvinnsl-
unnar fyrr. Fiskvinnslan fær helm-
ing gengismunarins, ábyrgðirnar,
en afgangurinn fer í gengismuna-
sjóð, sem ráðstafa á í fimm staði.
Einn þessara fimm liða er loðnu-
verksmiðjur, og þangað fara allt að
15 milljónir. Ánnað fer ekki til
fiskvinnslunnar. Það er 6,5% á
birgðir sem standa eiga undir
kostnaðarhækkunum, þ.e. launa-
og fiskverðshækkunum sem koma
næstu mánuði og ég hef varla trú á
að það komi til með að duga. Varð-
andi vísitöluskerðinguna tel ég að
hún hafi verið óhjákvæmileg og
þarna er stigið stórt skref. Ég held
að þjóðin átti sig á því, að þegar
þjóðartekjur dragast saman er það
blekking ein að hækka kaup í krón-
um. Þetta hafa vinnuveitendur
margoft bent á og gerðu m.a. til-
lögu um það við gerð síðustu kjara-
samninga, að tekið yrði mið af
þjóðartekjum við útreikning á vísi-
tölu. Vinnuveitendur hugsuðu sér
að þetta yrði gert á þann hátt, að
yrði skerðing á afla þá skertist
vísitalan. Þetta var byggt á þeim
rökum, að fylgni væri á milli þjóð-
artekna og afla. Ég held að ríkis-
stjórnin sé þarna að viðurkenna
þetta sjónarmið og skerðir raunar
miklu meira en rætt var um í
kjarasamningum. Ég held að fólk
fari að átta sig á því að þetta er
óhjákvæmilegt. Ég held að menn
átti sig á að full vísitala gerir ekk-
ert annað en að auka verðbólgu,"
sagði Hjalti Einarsson.