Morgunblaðið - 28.08.1982, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST 1982
Minning: --
Jón Guðmunds-
son frá Papósi
Vegna mistaka er minningar-
grein þessi birtist hér í blaðinu
fyrir skömmu, er greinin birt hér
aftur:
Vorið 1897 verður tíu ára dreng
tíðförult upp á Fjarðarklif við
Papós. Fyrir ofan hann gnæfir
blásvartur hrikalegur Klifatindur,
sem varpar skugga á bikaða vöru-
skemmu Papósverzlunar, og þrjú
lítil íbúðarhús, sem kúra á gras-
flöt við grunnan ósinn. Hann
skimar til hafs eftir segli við hafs-
brún. Kannski í dag, kannski á
morgun, eða ef til vill eftir viku
eða lengur. Það er von á vorskip-
inu.
Vorskipið hefur komið á Papós í
36 ár. Frá því að drengurinn man
eftir sér hefur þetta verið sá dag-
ur sem hann og allir í þessu 25
manna samfélagi hafa hlakkað
hvað mest til. Og skipið kom. Það
lá fyrir festum langt frá iandi og
vörurnar voru fluttar á litlum báti
á háflæði að vöruskemmunni, sem
nú fylltist útlenzkum ilmi og
fréttin flaug um allar sveitir.
Þreyttir langferðahestar klyfjaðir
ull komu niður úr Almannaskarði.
Sumir höfðu meira að segja komið
sunnan yfir sanda og verið næst-
um eins lengi á leiðinni og skipið
frá Kaupmannahöfn, ef því byrj-
aði vel. Kaupmannahöfn var
reyndar næsti bær við Papós, sem
nokkuð kvað að, og þangað fluttu
faktorar með útlend nöfn með
haustskipinu. En hann vissi að
þetta var síðasta vorskipið á Pap-
ós og um haustskipið hugsar ekki
10 ára drengur því í sumar átti
hann að flytja á nýjan stað rétt
eins og búðin hans Ottós Tuliníus.
Um sumarið var hún rifin og hús-
in líka, planka fyrir planka, sem
reyrðir voru saman á fleka í flæð-
armálinu. Knáir ræðarar á tveim-
ur litlum bátum drógu flekann um
opið haf að Hornafjarðarósi þar
sem straumurinn hreif hann,
tætti sundur flekann. Plankarnir
voru tíndir saman og búðin og
húsið reist að nýju á Höfn, en
drengurinn fór gangandi með for-
eldrum sínum og systkinum yfir
Almannaskarð og gerðist land-
nemi á Höfn, þar sem hann átti
heima næstu 37 árin.
Sá sem hér um ræðir er Jón
Guðmundsson, er lézt 95 ára gam-
all eftir stutta legu í hjúkrunar-
og elliheimilinu í Kópavogi þann
28. júlí sl. Hann var fæddur á Pap-
ósi á sumardaginn fyrsta 1887 og
síðan var sumardagurinn fyrsti
ávallt afmælisdagur hans hvaða
mánaðardag svo sem hann bar
upp á. Faðir Jóns var Guðmundur
Sigurðsson. Hann var alinn upp
hjá séra Jóni Bjarnasyni á Stafa-
felli í Lóni. Guðmundur var ættað-
ur úr Vestur-Skaftafellssýslu.
Guðmundur lærði söðlasmíði í
Kaupmannahöfn. Hann kvæntist
Sigríði Jónsdóttur frá Byggðar-
holti í Lóni. Þau settust að á Pap-
ósi, byggðu sér þar hús. Jafnframt
söðlasmíðinni stundaði Guðmund-
ur verzlunarstörf. Öll börn þeirra
hjóna voru fædd þar. Þau voru:
Bjarni síðar kaupfélagsstjóri á
Höfn í Hornafirði, Jón, Soffía er
bjó á Höfn, Margrét er fluttist til
Reyðarfjarðar, Gísli símstöðvar-
stjóri á Djúpavogi og Þrúður sem
dó ung.
Á æsku- og uppvaxtarárum
Jóns voru mikil straumhvörf í ís-
lensku þjóðlífi, bæði á sviði þjóð-
mála og efnahags. Verslunin var
smámsaman að renna úr höndum
danskra kaupsýslumanna er sátu í
Kaupmannahöfn. Djarfhuga ís-
lenzkir athafnamenn sóttu fram,
ekki aðeins á sviði verzlunar held-
ur einnig í útgerð á þilskipum,
skútum, sem urðu lyftistöng efna-
hags og framfara. Vegna hafn-
leysis urðu Skaftfellingar að láta
sér lynda að horfa á seglskipaflota
Fransmanna og síðar íslendinga
fylla skip sín í sjónmáli frá
ströndinni.
Jón hafði trútt minni, enda at-
hugull og áhugasamur um flesta
hluti og það gefst ekki mörgum að
lifa æsku sína við endalok kyrr-
stöðualdanna og ævikvöld í
leiftursókn velferðarþjóðfélaga út
í óvissuna. Jón var framfarasinn-
aður maður og var ekki gjarnt að
líta um öxl, en í tali hans um liðna
tíð mátti alltaf merjka aðdáun á
hinum dugmiklu athafnamönnum
og rismiklu einstaklingum samtíð-
ar sinnar, sem hættu á að falla eða
standa á athöfnum sínum. Fyrstu
tíu árin voru aðeins þrjú hús á
Höfn, Gamlabúðin, Kaupmanns-
húsið og Guðmundarhús. Þar var
jafnan gestkvæmt, eins og að lík-
um lætur og brátt fór að færast líf
í Höfn þegar Þórhallur Daníelsson
tók við verzlun Tuliníusar og hóf
umfangsmikla uppbyggingu og út-
gerð.
Jón átti heima á Höfn í 37 ár. Á
yngri árum stundaði hann sjó.
Sextán ára var hann formaður á
áraskipi og síðar keypti hann
ásamt öðrum vélbát, er gerður var
þar út um skeið. Hann mun hafa
verið um tvítugt er hann fór í
Flensborgarskólann og að námi
loknu gerðist hann kennari á ýms-
um stöðum í sýslunni í ellefu vet-
ur. Hann var listaskrifari og lengi
mátti sjá áhrif frá kennslu hans á
rithönd margra þar eystra. Á
sumrin var hann verkstjóri í vega-
og brúargerð. Þá var hann um
tíma verzlunarstjóri fyrir verzlun
Olafs Sveinssonar, en Ólafur var
búsettur á Eskifirði. Jón stundaði
mikið veiðiskap þegar tími vannst
til. Hann þótti góð skytta og var
honum bátur og byssa jafnan
nærtæk. Þetta fjölbreytta líf átti
vel við Jón og þótt hann ynni
skrifstofustörf síðari hluta ævi
sinnar var þessi æviþáttur ofar-
lega í huga hans.
Jón var tæpur meðalmaður á
vöxt, beinvaxinn og bar sig vel,
kvikur í hreyfingum, en þó mjúk-
ur. Við erfið störf beitti hann að-
dáunarverðri lagni fremur en
kröftum. Hann hafði yndi af smíð-
um og fékkst við þær þar til hon-
um dapraðist sjón. Hann var ætíð
áhugamaður um þjóðmál, en átti
það til að vera heldur kappsfullur
er hitna tóku umræður og sæti
hann þá við kaffidrykkju drakk
hann úr bollanum í einum teig.
Hann var opinskár og hreinlynd-
ur, enda vinfastur og vinsæll og
varla áttu A-Skaftfellingar svo er-
inda til Reykjavíkur að þeir kæmu
ekki til Jóns og Þórunnar eftir að
þau fluttu þangað. Jón las að jafn-
aði mikið en H.K.L. (allaf Kiljan) í
laumi, en kunni þó langa kafla úr
bókum hans.
Árið 1915 kvæntist hann Þór-
unni Beck frá Sómastöðum á
Reyðarfirði, en hún var þá tónlist-
arkennari á heimili Þórhalls
Daníelssonar. Þau byggðu sér hús
á Höfn. Það brann. Þau eignuðust
fyrst tvo drengi. Þeir dóu báðir á
barnsaldri. Þau byggðu sér annað
hús, eignuðust dóttur, Jóhönnu,
sem gift er Stefáni Björnssyni
prentara, svo Ólaf, en hann fórst í
flugslysi 24 ára, og svo Þórólf
húsasmíðameistara, sem kvæntur
er Maríu Einarsdóttur frá Hafn-
arfirði. Bróður Þórunnar, Unn-
stein Beck, síðar borgarfógeta,
tóku þau ungan til fósturs. Þau
fluttu til Reykjavíkur 1934 í
kreppunni, sem ekki var þá yfir-
vofandi, heldur staðreynd. Þau
bjuggu í leiguhúsnæði og undu sér
ekki. Svo fengu þau landspildu,
Fossvogsblett 11. Þar reis sumar-
hús, svo íbúðarhús og brátt var
risinn bílskúr og smíðahús,
smíðaður bátur, felld net og byss-
an fægð og húsið fylltist af gest-
um. Það fylgdi þeim alltaf, frá
æskuheimili Jóns á Papósi og
Hornafirði, Reykjavík, Fossvogi
og seinast í Kópavogi. Jón vann þá
á skrifstofu Gjaldeyris- og inn-
flutningsnefndar og var þar þang-
Snœbjörn Jónsson
Stað — Minning
Fæddur 8. nóvember 1909
Dáin 21. ágúst 1982
Við fráfall sómamannsins Snæ-
bjarnar Jónssonar á Stað fyllumst
við söknuði. Gott var hann heim
að sækja og allra götu vildi hann
greiða. Þar naut hann góðrar og
dyggrar aðstoðar sinnar mætu
eiginkonu, Unnar Guðmundsdótt-
ur, og sona þeirra. Okkar kynni
hófust á árinu 1971 þegar við byrj-
uðum uppbyggingu bæjar okkar
að Börmum. Fyrir okkur kom
hann sem náttúrubarn, ríkt mót-
aður af fögru umhverfi heima-
byggðar sinnar og ávallt reiðubú-
inn að taka því sem að höndum
bar. Forsjálni og fyrirhyggja virt-
ist honum í blóð borin og ríka
áherslu lagði hann á að aðrir gætu
notið hennar með honum. Ekki
virtist honum um það gefið að
vera of háður öðrum til munns og
handa og var reiðubúinn að taka
ýmsa áhættu vegna þessa.
Er við nú sjáum á bak okkar
horfna vini, er margs að minnast.
Ekki hvarflaði það að okkur í júlí
sl., þegar við gengum saman um
kirkjugarðinn á Stað og rifjuðum
upp hvíldarstaði látinna sveit-
unga, vina og ættingja að það yrði
síðasta skipti sem við hittumst,
þessa heims. Þá, eins og svo oft
áður, sló logagylltum geislum
kvöldsólarinnar yfir breiðfirsku
byggðina. Eins og unaðssemd
þeirrar stundar er minningin um
hinn látna vin okkar.
„Far þú í friði,
friAur guAs þig blessi.
llafAu þökk fyrir allt og allt/‘
Fjölskyldu Snæbjarnar, ætt-
ingjum og vinum sendum við
okkar dýpstu samúðarkveðjur og
biðjum góðan guð að styrkja þau
og vernda;
Jón Olafsson,
Ingibjörg Árnadóttir og
annað heimilisfólk á Börmum.
29
að til starfsaldri hans lauk. Svo
einn góðan veðurdag, eins og sagt
er, kom Kringlumýrarbrautin og
lagðist yfir þar sem húsið stóð, og
nú sjást þess engin merki að þar
hafi staðið hús, jafnvel enn síður
en á Papósi. Þá fluttu þau í nýja
íbúð í húsi Þórólfs sonar síns í
Bræðratungu 13. Þar áttu þau
heima á annan tug ára við góða
heilsu, nærri börnum sínum,
barnabörnum og vinum umvafin
ástúð og virðingu. Hvorugt þeirra
þekkti orð eins og kynslóðabil og
þvíumlíkt. Og eins og Jón hefði
sagt, ideal elli með áherzlu á al, og
gestikúleraði um leið í síðróm-
önskum ræðustíl. Hann átti það
sem sé til að bregða fyrir sig
dönsku rétt eins og sumir.
Þórunn andaðist fyrir tveimur
árum, geislandi af mildi og kær-
leika til allra til síðasta dags. Hún
var eldri en Jón og hafði nokkur ár
yfir nírætt. Hún var orðin blind,
en daginn áður en hún andaðist
var hún leidd að fótstignu harm-
oníum í sjúkrahúsinu og lék þar
sitt síðasta stef. Á miðju sumri
var haustskip Jóns ferðbúið og
l>eið byrjar og síðasti farþeginn
frá Papósi, Jón Guðmundsson, var
tilbúinn að leggja í ferð og nema
nýtt land. Vinir hans kvöddu hann
þann 6. ágúst sl.
Páll l»órir Beck
SVAR
MITT
eftir Billy Graham
Hverjir
verða hólpnir?
Mér er spurn: Góóir borgarar, sem ekki hafa drýgt neina
glæpi, eins og morð eða hórdóm o.s.frv. — hljóta þeir að
glatast, nema þeir endurfæðist, rétt eins og Hitler, Stalín og
aðrir þekktir ódæðismenn?
Það er torskilið, að við skulum ekki frelsast, ef við
forðumst hið illa, og að við glötumst ekki, af því að
við látum undan hinu illa — heldur að við frelsumst,
af því að við tileinkum okkur hið fullkomnaða verk
Krists á krossinum, og glötumst, ef við höfnum því.
Ekki kom eg þessu svo fyrir, og eg hef ekki heldur
fundið það upp vegna þekkingar í guðfræði. Þetta er
kenning hins sögulega kristindóms um aldaraðir, og
eg trúi því og predika það.
Eg var ekki „illmenni", en sú stund rann upp,
þegar andi Guðs leiddi mér fyrir sjónir, að eg væri
glataður syndari og að Kristur væri fullkominn
frelsari. Eg viðurkenndi þennan skilning, sem Guð
hafði veitt mér, játaði, að Kristur væri frelsari minn
og hef lifað honum síðan, glaður og sæll.
Kristur frelsaði deyjandi ræningjann á krossin-
um, og hann er eins örugglega frelsaður og Jóhann-
es, lærisveinninn elskaði, þó að Jóhannes hafi senni-
lega aldrei framið neitt ódæði. Báðir voru jafnir
fyrir Kristi.
Sjáið þér til — kristin trú er að viðurkenna skoð-
un Guðs á syndugleika okkar og syndleysi Krists og
veita hinum syndlausa syni Guðs viðtöku, honum
sem dó fyrir yður, í yðar stað, vegna synda yðar.
Biblían segir: „Sá, sem trúir á hann, dæmist ekki;
sá, sem ekki trúir, er þegar dæmdur, því hann hefir
ekki trúað á nafn guðs sonarins eingetna."
ísvélar
fyrir 500 til 20.000 kg af ís á sólarhring, passandi fyrir
allar stærðir fiskiskipa. Framieiöa bæöi úr sjó og
ferskvatni, eftir vali. ísinn helst mjúkur og er laus í sér
og fer ekki í köggla eða frýs saman. ísvélarnar eru
komplett og þarf ekkert nema aö tengja þær.
Vestur-þýzk úrvalstæki.
Allar nánari upplýsingar veittar.
Atlas hf
Armúla 7.
Sími 26755.