Alþýðublaðið - 13.09.1920, Blaðsíða 2

s
PóUand 09 Sovjeí-Rdssland.
Eitt dagblaðanna hér í bæ hefir
fundið hvöt hjá sér til þess, að
troða skóinn ofan af verklýðs-
stjórninni rússnesku í Póllandsmál-
inu. Fer það mörgum óviturlegum
og illgjörnum orðum um sviksemi
bolsivíka og kennir þeim það, að
friður er ekki ennþá kominn á í
Austurvegi.
Hér skal vikið nokkuð að hinu
rétta í þessu máli.
í marz 1919 lýsti verklýðsstjórn-
in yfir því, að hún væri fús til að
taka upp friðarsamninga við Pól-
land með því skilyrði, að báðir
aðiljar héldu burtu úr þrætulönd-
unum. Þetta tilboð var ekki virt
svars. En í stað þess réðust Pól-
verjar á Lithá, að óvörum, í apríl-
mánuði, og höfðu á orði að flytja
landamæri sín til Dvinsk og Kiev.
Þeir settust f Vilna, höfuðborg
Lithá, og fóru með ofbeldi á
hendur friðsamra borgara.
Verklýðsstjórnin bauðst aftur til
að semja frið og setti nú’ upp að
Pólverjar létu nábúa sfna í friði.
Jín því var engu gegnt.
Næsta friðartilboð — enn frá
jRússurn — kom 22. desember
1919. Þá sendi Tschitscherin, ut-
anríkisráðherra Rússa, loftskeyti
til Póllands og bauðst til að taka
upp friðarsamninga og mættu Pól-
verjar ákveða stað og stund sjálfir.
Pólland ansaði ekki.
Eftir mánaðar bið endurnýjaði
Rússland friðartilboðið 2S. janúar.
1 þetta skifti undirritað af Lenin
og Tschitscherin, í nafni fram-
kvæmdaráðsins. Tilkynningin lagði
áherzlu á það, að Rússland viður-
kendi skilyrðislaust sjálfstæði Pól-
lands, að það myndi engan samn-
ing gera við önnur ríki, sem færi
i bága við hagsmuni Póllands, og
að rauðherinn myndi enga tilraun
gera til þess að sækja á, meðan
á samningum stæði.
Viku síðar svaraði Pólland.
Það þurfti að athuga tilboðið. En
meira varð ekki úr svörum. í þess
stað hóf Pólland árás á Ukraine.
Enn var beðið í mánuð, og 5.
marz 1920 endurtók Rússland
friðartilboð sitt.
Varsjárstjórnin þagði enn í þrjár
vikur.
Fyrst hinn 27. marz kom tilboð
ALÞYÐUBLAÐIÐ
frá Póllandi. Patek stakk upp á
Borisoff sem fundarstað fyrir frið-
arráðstefnu. En sá bær var í miðri
herlfnu Pólverja og vopnahlé
skyldi standa aðeins á því svæði I
Rússar svöruðu samstundis með
uppástungu um almant vopnahlé
og friðarfund í eistlenzkum bæ.
Patek hafnaði því. I Borisoff
eða hvergi!
2. apríl reyndi Tschitscherin
enn. Hann benti á Pétursborg,
Moskva eða Varsjá, sem fundar-
stað. En er það dugði ekki, stakk
hann upp á hvaða bæ sem væri
utan herlfnunnar. Jafnframt sneri
hann sér til utanríkisráðherra
Bretlands, Frakklands, Ítalíu og
Ameríku og bað þá að koma vit-
inu fyrir Patek. Það var 9. apríl.
En hvorki Pólland eða Bandamenn
svöruðu.
í heilt ár [höfðu Rússar reynt
að koma á friðarsamningum. En
Pólverjar kærðu sig ekkert um þá.
Þá langaði í meiri lönd og reyndu
að draga alt á ianginn, meðan
þeir voru að búa sig undir nýja
sókn. Tíu dögum eftir að seinustu
boð Rússa voru send kom svarið
frá Pólverjum — flugvél kastaði
sprengikúlum yfir Kiev og drap
með því fjölda manns. Með þessu
níðingsverki hófst innrásin í
Ukraine.
Þetta er aðeins samandregið
yfirlit yfir það, sem fór á milli
Rússa og Pólverja síðastliðið ár,
fram á vor, en það gefur þó hug-
roynd um óhreinlyndi Pólverja og
sáttfýsi Rússa.
Hver er svo sannleikurinn um
síðustu sáttaumleitanir milli Rússa
og Pólverja? Þegar Pólverjar lutu
í lægra haldi, báðu bandamenn
um vopnahlé Póllandi til handa.
Rússar voru enn sem fyrri fúsir
til friðar. Og Pólverjar virtust
einnig ásáttir með það að hætta
illindunum. En þeir vildu ekki
seroja bráðabirgðafrið.
Vopnahlé er ómögulegt nema
bráðabirgðafriður sé saminn, ann-
ars fær hinn sigraði aðeins tæki-
færi til þess að safna nýjum kröft-
um og byrja svo að nýju. Pól-
verjar vildu ekki viðurkenna ósig-
ur sinn. Auk þess vonuðust þeir
eftir hjálp frá bandamönnum, sem
hvöttu þá til að semja „vopnahlé
og frið\ Pólverjar tóku þessu ráði
vel, og stungu upp á því við
verklýðsstjórnina, að „illdeilurnar
skyldu þegar hætta og friðar-
samningar byrja“. Rússneska her-
stjórnin fékk skipun um, að „byrja
þegar í stað samningana um
bráðabirgðatrið — að hætta or-
ustum — við pólsku stjórnina, f
þeim tilgangi að koma á vopna-
hléi, og búa alt undir komandí
frið“. En þegar pólsku sendimenn-
irnir komu til herstöðva Rússa,
höfðu þeir aðeins umboð til að
ræða um vopnahlé, en ekki til að
semja bráðabirgðafrið, og ekki
höfðu þeir umboð frá pólsku
stjórninni, heldur frá pólsku her-
stjórninni. Auðvitað vildu Rússar
ekki við þessa menn eiga, fyr en
þeir hefðu umboð frá réttum að-
ila um það, að semja bráðabirgða-
frið. Sendimenn neituðu að útvega
þessi skjöl og hurfu heim til Var-
sjár. Síðar voru sendimenn sendir
aftur frá Pólverjum til Minsk, er.
þegar þangað kom báðu þeir um
að fá frestað fyrsta fundinum, og
komu síðan ekki á tilteknum tírna,
heldur degi síðar, og alt fór f
strand; því þá voru'JPóIverjar bún-
ir að afla sér svo milols Iiðstyrks
frá bandamönnum, aðallegatFrökk-
um, að þeir gerðu sér enn vonir
um sigur.
Þessi er gangur málsins, eftir
þeim gögnum sem fyrir hendi eru,
og verður tæplega hægt að bera
verklýðsstjórninni rússnesku það á
brýn, að hún sé ófús til friðar,
Ekki þarf annað en iíta óhlutdræg-
um augum á það, hvernig henni
hefir farist við Eystrasaltslöndin,
sem öll voru sigruð, er friður var
saminn. ;
Um dagimt og yeginn.
Kveikja ber á hjólreiða- og"
bifreiðaijóskerum eigi síðar en ki,
7^/2 í kvöld.
Bíóin. Gamla Bio sýnir: „Kven-
tannlæknirinn", gamanleik. Mýjas
Bio sýnir: „Amerískt bluff“, gam-
anleik. Aðalleikari Douglas Fair-
banks. Aukamynd: „A flugi yfir
Washington".
Botnskafan er nú á austurhöfn-
inni að grafa fyrir undirstöðu
bryggjunnar sem þar á að koma;
er bráðlega búið að fylla þar svo