Morgunblaðið - 24.11.1982, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982
4ö
|Elín J. Jónsdóttir skrifar frá Þýskalandi:|
Núna, þegar haustrigningarnar
belja á gluggunum og trén fella
laufin í gríð og erg, væri
kannski ekki úr vegi að ylja sér
svolítið með því að hugsa aftur
til sumarsins og sumarleyfis-
ins og þeirra dásemda, sem því
fylgja. Sumarið 1982 var eitt af
því bezta, sem komið hefur svo
árum skiptir, og það allra
bezta, sem ég hef upplifað hér,
síðan ég kom alkomin til
Þýzkalands fyrir rúmum 16 ár-
um. Þótt landar mínir eigi
e.t.v. erfitt með að trúa því, þá
eru þau ófá rigningarsumurin,
sem yfir okkur ganga hér um
slóðir. Það er því mikið happ-
drætti, ef sumarleyfinu er eytt
innan landsins, og því eru
margir, sem taka alls ekki þá
áhættu, en halda árlega til sól-
arlanda. En sem sagt, í ár var
enginn svikinn, sem ferðaðist
innanlands, og vorum við í
þeim hópi.
Möguleikarnir á að verja leyfinu
sínu í Þýzkalandi eru vissulega
ótæmandi; landið er stórt
(Vestur-Þýzkaland nær yfir
u.þ.b. 248.600 km') og landslag-
ið fjölbreytilegt, svo að til er
eitthvað fyrir hvern smekk. í
norðurhluta landsins er gróð-
ursælt flatlendi, en eftir því
sem sunnar dregur, er meira
um skóglendi, fjöll og hæðir.
Syðst í Þýzkalandi gnæfa
Alpafjöllin til himins í sinni
stórfenglegu fegurð og draga
þau að sér mikinn fjölda skíða-
fólks á veturna.
Þótt landið sé stórt, liggur mjög
lítill hluti þess að sjó; aðeins
undrast ég, hve náttúran er
víða ósnortin, þrátt fyrir þá
ferðamannamergð, sem þangað
kemur. Gróðurinn þar minnir
mig oft á ísland; mest ber á
lágvöxnu kjarri og víðáttu-
miklu, ilmandi krækiberja-
lyngi. Mér finnst það alltaf svo
fyndið, að í Þýzkalandi eru
krækiber álitin eitruð og eng-
inn maður leggur þau sér til
munns. Það þætti mörgum ís-
lendingi fengur í að komast í
berjamó þar!
Eins og ég minntist á áðan, þarf
maður að vera viðbúinn mis-
jöfnu veðri, ef haldið er í
sumarfrí til þýzku Norðursjáv-
areyjanna, jafnvel þótt um há-
sumar sé. Gúmmístígvél,
regnjakka og lopapeysu má
alls ekki vanta í farangurinn
frekar en baðfötin. Vel á
minnzt: baðföt. Þeirra er eig-
inlega ekkert frekar þörf, því
að viss hluti baðstrandanna er
sérstaklega fyrir þá, sem vilja
verða jafnbrúnir um allan lík-
amann og fer sá hópur vaxandi
með minnkandi fordómum og
héraskap.
Það er einkennandi fyrir þýzka
strandstaði, að þar sjást sjald-
an útlendingar. í rauninni er
það ósköp eðlilegt, því að fólk
frá norðlægari slóðum fer
fremur til sólarlanda, þar sem
hægt er að treysta á sólina og
Suður-Evrópubúar væru eitt-
hvað skrýtnir, ef þeir færu að
halda í norðurátt í baðstranda-
frí. í öðrum hlutum landsins er
aftur á móti mjög mikið um
erlenda ferðamenn enda er
Sandhólar og hvílar baðstrendur einkenna norður-þýzku eyjarnar.
Sólskinssumarið 1982
smástrandlengja meðfram
Eystrasalti (á milli Danmerk-
ur og Austur-Þýzkalands) og
önnur álíka við Norðursjó (á
milli Danmerkur og Hollands).
Og ekki má gleyma eyjunum
fyrir utan Norðursjvarströnd-
ina, sem eru hver annarri fal-
legri og vel til þess fallnar að
verja þar sumarfriinu sínu,
enda lifa eyjaskeggjar að
miklu leyti á sumarleyfisgest-
um. Af þessum eyjum þekki ég
eyna Sylt bezt, en hún cr þeirra
nyrzt, og þangað förum við á
nokkurra ára fresti okkur til
hvíldar og hressingar. Hvergi
hef ég séð hvítari sand og grasi
vaxnir sandhólarnir veita gott
skjól, ef gjóstur er fullmikill.
Reyndar eru sandhólarnir ekki
eingöngu baðgestum til skjóls,
heldur eru þeir mikilvægasta
vörn eyjanna gegn ágangi
hafsins, sem rífur í sig hluta af
ströndinni í óveðrum vetrar-
ins. Því er gestum víða meinað
að vera á labbi í hólunum, eins
_ og skiljanlegt er.
í hvert sinn, sem ég kem til Sylt,
víða fallegt, eins og að ofan
greinir.
En víkjum okkur aftur að ferða-
lögum Þjóðverja sjálfra. Þeir
eru þekktir fyrir að vera mikið
ferðafólk og það hefur löngum
talizt sjálfsagður hlutur, að
fólk fari eitthvað í sumarleyf-
inu sínu. Langflestir ferðast á
eigin bifreiðum og eru ferðir til
fjarlægra landa þar ekkert
einsdæmi, eins og t.d. Grikk-
lands, Júgóslavíu, Suður-
Spánar o.s.frv. Fjöldi þeirra,
sem ferðast með lestum og
flugvélum er síðan nokkuð
jafn. Reyndar hefur borið dá-
lítið á því undanfarið — sér-
staklega þó í ár — að menn
ferðist minna en áður, eða þá
ekki sé farið eins langt. Þetta
er bein afleiðing vaxandi at-
vinnuleysis og minnkandi pen-
ingaráða. Þegar fólk hefur
minna á milli handanna eru
ferðalög eitt af því fyrsta sem
hægt er að spara við sig. Samt
sem áður hefur það verið mjög
algengt, að fólk leggi vissan
hluta tekna sinna fyrir allt ár-
ið til þess að geta veitt sér al-
mennilegt frí.
Vinnuþegar í Þýzkalandi fá orðið
mjög gott frí. í flestum grein-
um atvinnulífsins er það komið
upp í 30 virka daga á ári (laug-
ardagar ekki taldir með) eða
fullar 6 vikur og væri margur
ánægður með minna. Yfirleitt
er fríið ekki tekið á einu bretti,
heldur skipt niður á árið.
Margir, sem hafa efni á, taka
sér vetrar- og sumarfrí; aðrir
fara í eina leyfisferð á ári og
taka afganginn í smáskömmt-
um eftir hentisemi.
Þrátt fyrir það, að menn fá
svona mikið frí árlega, eru
margir þeirrar skoðunar að
eitt ráðið til að vinna bug á
atvinnuleysinu sé einmitt að
lengja fríin. En ég er hrædd
um, að slíkar ráðstafanir
mundu ekki ná tilætluðum
árangri. Venjan er yfirleitt sú,
að vinnufélagar skipta fríinu
sínu niður í samráði hver við
annan, eða þá að yfirmenn
samræma fríin til þess að hægt
sé að halda öllu gangandi yfir
aðalleyfistímann. Mjög mörg
fyrirtæki loka alveg í 2—3 vik-
ur á því tímabili. En þar sem
ekki er lokað, þekkist ekki ann-
að en að þeir, sem vinna, taki
að sér störf þeirra, sem eru í
fríi — eins og algengast er víð-
ast hvar. Og ég get ekki ímynd-
að mér, að nokkrum vinnuveit-
anda dytti í hug að ráða fleiri
starfsmenn, þótt ársfrí lengd-
ist. Vinnuveitendum er öllum í
mun að halda útgjöldum fyrir-
tækja sinna eins lágum og
mögulegt er, en launakostnað-
urinn er einmitt stór liður á
útgjaldahliðinni. Endirinn yrði
einungis sá, að álagið á starfs-
fólkinu ykist í sama mæli og
fríin lengdust. Og satt bezt að
segja þykir manni oft nóg um
að vinna fyrir tvo í 6 víkur og
meira á ári. Að vísu get ég að-
eins talað út frá eigin reynslu í
þessu efni. Á mínum vinnustað
er séð til þess, að ekki sé fleira
starfsfólk en nauðsynlegt er,
og því hefur hver nóg á sinni
könnu, þótt ekki þurfi að sinna
verkefnum starfsfélaganna
líka. Þetta gerir að verkum að
oft er ekki hægt að sinna
mörgum verkefnum, sem bíða
svo þess, sem kemur endur-
nærður úr fríi — sú endurnær-
ing er þá ekki lengi að fara út í
veður og vind!
Öðru máli gegnir um þá kröfu
flestra starfsmannafélaga að
stytta vinnutímann í heild, t.d.
að innleiða 35 eða 38 stunda
vinnuviku í stað 40, sem er al-
gengast nú. Eiiin annar mögu-
leiki er svo að stytta starfsald-
ur fólks um nokkur ár. Eins og
er geta karlmenn farið á eftir-
laun á milli 63 og 65 ára aldurs
en konur 60 ára, og það eru
afar fáir, sem ekki nota sér
það. Eftirlaunakerfið er þann-
ig skipulagt, að hver vinnuþegi
er skyldur til að greiða vissan
hundraðshluta tekna sinna í
eftirlaunasjóð og síðan miðast
eftirlaunin við tekjur síðustu
ára. Af þessu leiðir að fólk hef-
ur svipuð peningaráð á eftir-
launaaldrinum og á meðan það
var starfandi.
En báðir möguleikarnir eru erf-
iðir í framkvæmd. Afleiðingar
hins fyrri væru þær, að kaup-
máttur minnkaði, þar eð tæp-
lega er hægt að búast við að
laun héldust hin sömu, eins og
nú er í pottinn búið. Ef þau
breyttust aftur á móti ekki,
væru erfiðleikarnir atvinnu-
rekendamegin; þ.e. launakostn-
aður ykist við fjölgun starfs-
fólks. Aukningin kæmi svo
fram á verði framleiðslunnar,
sem ylli síðan verri samkeppn-
isaðstæðum. Stytting starfs-
aldurs kæmi hins vegar niður á
tryggingakerfinu sem fjár-
magnar eftirlaunin með inn-
borgunum starfandi fólks, og
eru þær töluvert háar. Trygg-
ingafélögin eiga nú þegar erfitt
með að inna þær eftirlauna-
greiðslur af hendi, sem þeim
ber nú og kemur það til af því,
að þjóðin verður hlutfallslega
æ eldri með stöðugt fækkandi
fæðingum. Þ.e.a.s. sífellt færra '
starfandi fólk sér fyrir stöðugt
fleiri eftirlaunaþegum. Það er
því erfitt að gera sér grein
fyrir, hvernig ætti að fjár-
magna greiðslur til eftirlauna-
þega, ef eftirlaunaaldurinn
lækkaði.
Tilgangur minn með þessum Iín-
um var eiginlega sá, að lýsa
svolítið sumaleyfisstöðum í
Þýzkalandi, sem fæstir íslend-
ingar þekkja, en nú var ég
komin út í nokkuð aðra sálma.
En það er nú svona, efnahags-
og stjórnmál hafa áhrif á alla
hluti í þjóðlífinu og áður en
varir er maður farinn að velta
vöngum yfir þeim.
Iserlohn, 28. október 1982
Samtök um frjálsan
útvarpsrekstur stofnuð
VeNtmannaeyjum, 22. nóvember.
SÍÐASTLIÐINN laugardag voru
stofnuð hér samtök um frjálsan út-
varpsrekstur í Vestmannaeyjum.
Markmið samtakanna er að vinna
að því, að heimilaður verði rekstur
útvarpsstöðvar á vegum einstakl-
inga og félagasamtaka með tilsett-
um skilyrðum.
Náist það fram, er ætlunin að
beita sér fyrir stofnun hlutafé-
lags um rekstur staðbundinnar
útvarpsstöðvar í Vestmannaeyj-
um. Formaður samtakanna var
kosinn Ragnar Sigurjónsson,
kaupmaður í Eyjabæ. Hann
sagði í viðtali, að mikill áhugi
væri fyrir því, að sett yrði á stofn
útvarpsstöð strax og aðstæður og
lög leyfðu. Stöð þéssi mundi þá
útvarpa tónlist og staðbundnum
fréttum til bæjarbúa og sjó-
manna á miðunum í kringum
Eyjar.
Slíka útvarpsstöð taldi Ragnar
vera mikið öryggistæki. Hægt
væri að koma upplýsingum og
fréttum á framfæri hratt og ör-
ugglega. Ragnar taldi, að út-
varpsstöð í Eyjum mundi nýtast
vel, enda sérstaða Eyjamanna
mikil. í Eyjum væru margir fjöl-
mennir vinnustaðir, sem hefðu
not fyrir mikla létta tónlist fyrir
starfsfólk sitt og ávallt væri
mikill fjöldi báta á miðunum við
Eyjar.
Auk Ragnars Sigurjónssonar
voru kosnir í stjórn samtakanna
Gísli Erlingsson, Óskar Ólafsson,
Ágúst Birgisson, Hermann í.
Hermannsson og Þröstur Guð-
laugsson. toy.
PRÓFKJÖR SJÁLFSTÆÐISFLOKKS
Við styðjum
GUÐMUHTD H.
GARÐARSSON
vegna þess
að lianii hefur baríst og berst fyrír
lýðræði í verkalýðshreyfinguimi.
STUÐNINGSMENN
SKRIFSTOFAN • STIGAHLÍÐ 87 • SÍMAR 30217 & 25966