Morgunblaðið - 08.12.1982, Blaðsíða 20

52
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 1982
Ráð sem dygðu
Síðari grein
Dr. Benjamín H.J. Eiríksson
skrifar 25. nóv.:
Greiðslujöfnuðurinn enn
Á undanförnum árum hefir rík-
isstjórnin verið gagnrýnd fyrir
skort á fyrirhyggju, fyrir ábyrgð-
arleysi, fyrir glannalega siglingu
undir forystu pólitísks ævintýra-
manns, með hóp kommúnista í
áhöfninni. Ég fyrir mitt leyti hefi
nokkrum sinnum bent á vondar
afleiðingar, sem hlytu að fylgja
hinni ófyrirleitnu hegðun verka-
lýðsforingjanna og léttúð ríkis-
stjórnarinnar. Og nú segir Svavar
allt í einu, að komið sé neyðar-
ástand. Þetta segir hann eftir fjög-
urra ára setu í ríkisstjórn. En
hann er ekkert að hafa hátt um
það, að meginhluti vandamálsins
sé heimatilbúinn — af honum og
félögum hans. Nú þarf „einskonar
neyðaráætlun" segir hann, til þess
að þjóðin vinni sig út úr vand-
anum, sem er fyrst og fremst
skuldafenið og þverrandi láns-
traust. Hann bendir á spá um
minnkandi þjóðartekjur. En
minni þjóðartekjur valda ekki
endilega greiðsluhalla við útlönd.
Væri svo, þá væru litlu þjóðirnar
með greiðsluhallann, en stóru
þjóðirnar með greiðsluafganginn.
Vogin er í jafnvægi með eitt kg
af sykri, ef lóðið hinum megin er
eitt kg. Jafnvægið breytist ekki,
þótt sykurinn sé aukinn í hálft
annað kg., ef lóðið hinum megin er
líka haft hálft annað kg. Á sama
hátt er greiðslujöfnuðurinn út af
fyrir sig ekki háður stærð þjóðar-
teknanna. Breyting á þjóðartekj-
um getur hinsvegar haft í bili
hlutfallslega ójöfn áhrif á þá
þætti viðskiptalífsins, sem ráða
greiðslujöfnuðinum. Ég bið les-
andann afsökunar á því, að vera
að fara með hann aftur í barna-
skóla. En þetta er því miður nauð-
synlegt vegna málflutnings for-
ingja Alþýðubandalagsins.
Jafnvægi út á við fer ekki eftir
stærð þjóðarteknanna, heldur því,
hve miklu nema hallastærðirnar í
þjóðarbúskapnum, þ.e. fjárfesting
og taprekstur, í hlutfalli við af-
gangsstærðirnar: sparifjármyndun,
gróða í atvinnulífinu og aukningu
opinberra sjóða. Skilyrði jafnvæg-
is er það, að þessar tvær tegundir
stærðar séu jafnar. Orð Svavars í
útvarpsviðtali nú fyrir helgina
(20.11.), um andúð sína á gróða-
myndandi starfsemi í atvinnulíf-
inu er því ein fávizkan enn úr hans
munni, því að gróðinn miðar að
efnahagslegu jafnvægi, auk þess
sem hann fjármagnar framfarirn-
ar. Þessi orð lét Svavar falla um
atvinnurekstur, þar sem víðast
vantar heilbrigðar afskriftir, hvað
þá gróða. Það er ekkert gamanmál
að hafa kommúnista í ríkisstjórn.
Ráð sem dygði
Til þess að koma skuldamálum
þjóðarinnar í heilbrigt horf og
bægja frá aðsteðjandi hættu, er
ráðið því það, að rétta við rekstur á
öllum sviðum atvinnulífsins. Þetta
er kjarni málsins. Eg undanskil
ekki landbúnaðinn, þar sem verið
er að burðast við að halda uppi
framleiðslugreinum, sem reknar
eru með gífurlegu tapi, sem greitt
er úr ríkissjóði. Það verður að
gera þær ráðstafanir sem óhjá-
kvæmilegar eru, til þess að
atvinnulífið endurheimti heil-
brigði sitt. Það verður að binda
endi á hinn almenna taprekstur,
sem ríkisstjórnin hefir fóstrað í
orði og verki. Tapreksturinn er
sjúkdómseinkenni, sömuleiðis
hinn óeðlilegi greiðsluhalli. Stefn-
an, sem Svavar boðar, miðar að
því að viðhalda sjúkdómnum.
Flestar hömlur, einkum hinar
ýmsu tegundir verðlagshafta,
auka vandann, þar sem þau búa í
haginn fyrir tapreksturinn og efla
hann.
Verkalýðsforystan
Alþýðan í landinu, í rauninni öll
þjóðin, á að leggjast á eitt um það,
að koma vitinu fyrir verkalýðsfor-
ingjana. Hinn hættulegi leikur
þeirra með ábyrgðarlaus völd,
verður að hætta. Það verður að
binda endi á hina ófyrirleitnu og
þjóðhættulegu meðferð þeirra á
launamálunum. Með aðferðum,
sem eru hreinar hernaðaraðgerð-
ir, kúga þeir atvinnurekendur —
oftast með hjálp ráðþrota ríkis-
stjórnar — til þess að skrifa undir
samninga sem allir vita að eru
hrein fásinna, jafnvel Guðmundur
J.
Launamálin eru önnur hliðin á
peningamálunum, hreint út sagt:
gengismál. Kaupgjaldið ákveður
kaupmátt krónunnar vegna áhrifa
sinna á framleiðslukostnaðinn.
Gengið fylgir því í kjölfar kaup-
gjaldsins. Kaupgjaldið ákveður
gengið, kaupgjaldið í krónum. Hin
raunverulega kaupgjald ákveðst af
afurð verkamannsins, ekki krón-
utölunni. Launamálin eru höfuð-
þáttur taprekstrarins í atvinnulíf-
/'WWÍ * ;
„Til þess að koma skuldamálum þjóðarinnar I beilbrígt horf og bægja frá
aðsteðjandi hættu, er ráðið þvf það að rétta við rekstur á öllum sviðum
atvinnulifsins. Þetta er kjarni málsins. Ég undanskil ekki landbúnaðinn, þar
sem verið er að burðast við að halda uppi framleiðslugreinum, sem rkenar
eru með gífurlegu tapi, sem greitt er úr ríkissjóði.**
inu. Tapreksturinn stafar ein-
faldlega af of háu kaupgjaldi. Rík-
isstjórnin heldur honum svo við og
eykur, með því að halda verðlagi
niðri með verðlagshömlum, og
genginu uppi, hærra en sem svar-
ar til kaupmáttar krónunnar.
Kaupgjaldið í krónutölu er það
innantóma höfuð, sem limirnir
neyðast til að dansa eftir: atvinn-
urekendur, ríkisstjórn, þjóðin.
Boðorð Svavars
Svavar segist vilja setja fram
„raunsæjar og ábyrgar tillögur".
Hvernig er það annars, ætli Svav-
ar álíti, að hlustandinn hafi talið
sig eins geta búizt við einhverju
öðru af honum? Jæja, í þessu til-
felli álít ég, að kjósandinn eigi að
taka viljann fyrir verkið, og láta
þar við sitja. Kveðja síðan Svavar,
því að verkið er ekki gott.
Strax í fyrstu tillögunni kemur
bert í ljós, að Svavar skilur ekki
vandamálið. Hann segir að leggja
skuli „áherzlu á að takmarka inn-
flutning ýmissa stórvirkra véla og
vinnutækja". Þetta er eitt af
mörgum lokaráðum Svavars.
Þessum vélum fylgir aukin fram-
leiðni. Þær stækka afurð verka-
mannsins með afkastameiri þjón-
ustu. Þær stuðla að því að draga
úr taprekstrinum, einnig að auk-
inni þjóðarframleiðslu, sem vissu-
lega er æskileg, þótt sú aukning út
af fyrir sig dragi ekki úr við-
skiptahallanum. Eg treysti mér til
að setja upp dæmi með minni þjóð-
arframleiðslu samkvæmt þjóð-
hagsreikningum, en hagstæðari
greiðslujöfnuði. Ég hefi í huga
samdrátt framleiðslu sumra teg-
unda landbúnaðarafurða.
Það er ekki óalgengt, að þetta
tvennt aukist í senn: þjóðartekjur
og greiðsluhalli. Hvorttveggja
stendur þá í sambandi við auknar
framkvæmdir, aukna fjárfestingu.
Aukning þjóðartekna og jöfnuður
við útlönd eru sitt hvað.
I fyrstu og annarri tillögu Svav-
Þessir hringdu . . .
„Innkaupakörf-
urnar“ óraun-
hæfur mælikvarði
Bjarni Oskarsson, verslunar-
stjóri SS á Skólavörðustíg, hringdi
og hafði eftirfarandi að segja:
— Undanfarið hefur Verð-
lagsstofnun staðið fyrir verðkönn-
unum og birt í fjölmiðlun undir
yfirskriftinni „Innkaupakarfa
Verðlagsstofnunar". Að mínum
dómi eru þessar kannanir ekki
raunhæfar vegna þess að verið er
að bera saman ósambærilegar
vörur í hinum ýmsu verslunum.
Inn í útreikningana eru teknir
mjög ódýrir vöruflokkar, og e.t.v.
að sama skapi lélegir, og bornir
saman við gæðavörur, sem eru
kannski eitthvað dýrari, en þó á
góðu verði miðað við vörugæðin.
Verslanir sem kappkosta að hafa
sem mest af vörum úr síðarnefnda
flokknum eru settar upp við vegg,
en hinum hampað, sem eru með
nógu marga hillumetra tíl að
koma fyrir alls kyns Hong Kong-
varningi. I þeirri verslun sem ég
veiti forstöðu er fullt af vörum,
sem eru langt undir heildsölu-
verði, og ég á erfitt með að sætta
mig við það að við séum sagðir
vera hér með dýrustu verslunina.
Það stenst ekki. Hitt er rétt, að í
litlu plássi getur maður ekki leyft
sér að vera með annars og þriðja
flokks vörur.
Fyrirspurn til
fjármálaráöherra
Sveinn Sveinsson, fyrrverandi
kaupmaður á Vesturgötunni,
hringdi og hafði eftirfarandi að
segja:
— Það hafa verið miklar verð-
hækkanir undanfarið og sérstak-
lega um síðustu mánaðamót. Mér
er þó sagt að eitt sé það, sem ekki
hafi hækkað lengi, en það eru bíla-
stæði, sem opinberir starfsmenn
hafa hjá ríkinu. Ef þetta er rétt,
þá leyfi ég mér að beina þeirri
spurningu til fjármálaráðherra,
hvort honum finnist ekki sann-
gjarnt, að þessi þjónusta hækki
svipað og önnur opinber þjónusta.
Hafi þetta gleymst, ætti ráðherr-
ann að geta kippt þessu í lag með
einu símtali.
Innilokuð á
haglausu túni
María Albertsdóttir hringdi og
hafði eftirfarandi að segja:
-r Á túni hérna rétt hjá okkur
úti á Álftanesi, nánar tiltekið í
svokallaðri Hákotsmýri, var beitt
langt fram á haust í fyrra.
Snemma t vor voru svo sett fimm
hross inn á túnið. Ekkert var borið
á ög nú er búið að vera þar hag-
laust svo vikum skiptir. Enn eru
þó tvö hross innilokuð þarna á
túninu og þau eru meira að segja á
járnunum ennþá. Þarna er ger-
samlega skjóllaust og túnið nán-
ast samfelldur svellbunki. Mér
finnst það herfilegt, að fólk sem
hefur hross sér til gamans, til þess
að ríða út á sumrin, skuli ekki sjá
sóma sinn í að gera betur við
skepnurnar en þarna er raunin á.
Ég var að velta því fyrir mér,
hvort þetta varðaði ekki jafnvel
við dýraverndarlög.
Samhengis-
laust rugl
Ragnar hringdi og hafði eftir-
farandi að segja:
— Ég hélt í þá von í lengstu lög,
að ráðamenn útvarps sæju að sér
og gæfu nýrri rokktónlist meiri
gaum og tíma en að skjóta einu og
einu lagi samhengisiaust inn í
syrpuþætti. „Sitt af hverju í rusla-
kistunni" ættu syrpurnar raunar
að heita, því að þar er bæði tíma
þolenda og útvarpsmanna kastað
á glæ.
Tilmæli til
sjónvarpsins
7503-3419 hringdi og hafði eftir-
farandi að segja:
— Mig langar til að beina þeim
tilmælum til sjónvarpsins að það
láti ekki fram hjá sér fara ís-
landsmeistarakeppnina í gömlu
dönsunum sem haldin er um þess-
ar mundir, en úrslitalotan fer þar
fram 12. desember nk. Gaman
væri að fá að sjá eitthvað frá þess-
ari keppni, einkum þó úrslitunum,
og veit ég að það yrði vel þegið, t.d.
af fólki úti á landi.
Hvað kostaði að
hafa Friðrik
Ólafsson í FIDE?
Elísabet Gíslason hringdi og
hafði eftirfarandi að segja:
— Mér leikur forvitni á að vita,
hvað það hefur kostað ókkur ís-
lendinga alls að hafa Friðrik
Ólafsson í FIDE (skrifstofuhald,
ferðalög, laun o.s.frv.). Svo langar
mig einnig til að vita, hvað miklu
fé við vörðum til kosningabaráttu
hans, sem fram fór nýverið. Frið-
rik gaf í skyn í þættinum Á hrað-
bergi, aðspurður og dró ekki dul á
að honum þótti lítið til koma, að
það hefði verið „skítur á priki“.
Okkur verður
lftið úr miklu
U.S. hringdi og hafði eftirfar-
andi að segja:
— Ég er orðin þreytt á að heyra
þetta mjálm út af skólabókunum
og að peninga vanti fyrir náms-
gögnum. Ég vildi gjarna að sami
háttur væri hafður á og þegar ég
var í skóla, að bækurnar væru aft-
urkallaðar að vori, eftir notkun, og
hegðunareinkunnir nemenda færu
m.a. eftir því í hvernig ástandi
þeir skiluðu bókunum. Ég var með
þrjú börn í einu á skólaaldri og ég
ætla ekki að nefna allt það bóka-
flóð, sem fylgdi þeim, allar þær
bækur sem maður tímdi ekki að
henda, enda eins og nýjar; þrjú
stykki grasafræði, þrjú stykki
landafræði. Ég svitnaði þegar ég
sá á eftir öllum þessum verðmæt-
um í öskutunnuna. Það er alveg
ægilegt hvað okkur íslendingum
verður lítið úr miklu. Það væri létt
verk að draga svo um munaði úr
skólabókakostnaðinum. Þetta eru
blákaldar staðreyndir.
Fyrst ég er farin að tala um
skóla, langar mig til að nefna ann-
að sem einnig tengist námi og
skóla. I gamla daga var okkur sem
bjuggum úti á landsbyggðinni ætl-
að að ganga í bréfaskóla, það var
fullgott handa okkur. Af hverju
geta fangarnir á Litla-Hrauni
ekki stundað nám í bréfaskóla?
Mér finnst hann fullgóður handa
þeim og þar geta þeir einnig tekið
próf. Ég er á móti því að þessir
menn séu úti í samfélaginu, með-