Morgunblaðið - 15.02.1983, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 1983
31
Meginatriði í vísitölufrumvarpi forsætisráðherra:
Nýr vísitölugrunnur, óbein-
ir skattar og niðurgreiðsl-
ur út, orkufrádráttur
og 4 mánaða tímabil
„RÉIT KK AÐ leggja áherslu á, að sú kerfisbreyting, sem hér er gerð tillaga um,
felur ekki í sér takmarkanir á verðbótagreiðslum umfram það, sem er að finna í
núgildandi tilhögun. Þannig vegur orkufrádrátturinn í raun upp á móti minni
búvörufrádrstti samkvæmt nyja framfsrslugrundvellinum. A móti lengingu verð-
bótatímabils kemur minni verðbólga og þar með minni kaupmáttarrýrnun milli
útreikningsdaga vísitölunnar. Má ætla, að kerfisbreytingin ein leiði til þess, að
verðbólgan frá upphafi til loka þessa árs verði a.m.k. um 5—6% lægri en að
óbreyttu vísitölukerfi," segir í greinargerð frumvarpsins um nýtt viðmiðunarkerfi
fyrir laun og fleira, sem Gunnar Thoroddsen, forsætisráðherra, lagði fram í neðri
deild alþingis í gær.
f greinargerðinni er kerfisbreyt-
ingunni sem í frumvarpinu felst lýst
með þessum hætti.
„f fyrsta lagi er lagt til, að tekin
verði upp viðmiðun við nýjan
grundvöll framfærsluvísitölu. Með
því ættu breytingar á framfærslu-
vísitölu, sem liggja til grundvallar
breytingum á verðbótum, að gefa
réttari mynd af raunverulegum
breytingum á framfærslukostnaði
heimilanna, heldur en sá grundvöll-
ur, sem notaður hefur verið undan-
farin 15 ár.
í öðru lagi er lagt til, að gerð verði
sú grundvallarbreyting á núgildandi
verðbótatilhögun, að breytingar á
óbeinum sköttum og niðurgreiðslum
hafi ekki áhrif á greiðslu verðbóta á
laun. Með þessu væri svigrúm hins
opinbera til hagstjórnar aukið að
mun frá því sem nú er.
f þriðja lagi er lagt til, að tekinn
verði upp sérstakur orkufrádráttur.
Þessi tillaga er í samræmi við þá
áherslu, sem lögð hefur verið á það,
að ráðstafanir til jöfnunar orku-
kostnaðar og uppbyggingar í orku-
málum örvi ekki víxlgang launa og
verðlags.
í fjórða lagi er lagt til, að verð-
bætur greiðist á fjögurra mánaða
fresti í stað þriggja. Með þessu verð-
ur dregið úr víxlgangi verðlags og
launa og meira svigrúm gefst til þess
að beita almennum hagstjórnar-
tækjum á árangursríkan hátt.“
Tildrög frumvarpsins
og sérálit
Tildrögum frumvarpsins er lýst í
greinargerðinni með því og má rekja
þau til janúar 1982 þegar ríkis-
stjórnin ákvað samhliða efnahags-
aðgerðum að taka vísitölukerfið til
gagngerðar endurskoðunar í sam-
ráði við hagsmunaaðila atvinnulífs-
ins. í ágúst 1982 lagði ríkisstjórnin
ákveðnar hugmyndir fyrir hags-
munasamtökin og þá var jafnframt
ákveðið að taka upp nýtt viðmiðun-
arkerfi við vísitöluútreikning eftir 1.
desember 1982. Nefnd á vegum ríkis-
stjórnarinnar sem í áttu sæti Hall-
dór Ásgrímsson, frá Framsóknar-
flokki, Þórður Friðjónsson, frá for-
sætisráðherra, og Þröstur Ólafsson,
frá Alþýðubandalagi, skilaði áliti
um nýtt viðmiðurnarkerfi til ríkis-
stjórnarinnar 6. desember 1982.
Halldór og Þórður mynduðu meiri-
hluta í nefndinni og er frumvarpið í
samræmi við álit þeirra.
Þröstur Ólafsson skilaði séráliti
og segir svo um það í greinargerð
með frumvarpinu: „Frávik frá tillög-
um meirihlutans fólust í tveimur at-
riðum. í fyrsta lagi taldi Þröstur að
fresta bæri að koma á fjógurra mán-
aða kerfi um einn mánuð, þannig að
verðbætur greiddust næst 1. mars
samkvæmt gamla kerfinu, en síðan
yrði fjögurra mánaða kerfið tekið
upp. í öðru lagi lagði hann til, að í
stað tilgreindra frádráttarliða kæmi
fastur hlutfallslegur frádráttur. Um
önnur atriði var í meginatriðum
samkomulag í nefndinni."
Gunnar Thoroddsen, forsætisráð-
herra.
Ekki nóg aö gert
í bréfi sem þessi þriggja manna
vísitölunefnd sendi ríkisstjórninni 6.
desember segir meðal annars:
„Hins vegar er ljóst að þær breyt-
ingar á vísitölukerfinu sem tillögur
eru gerðar um eru einar sér á engan
hátt fullnægjandi til að leysa þann
mikla jafnvægisvanda sem þjóðar-
búið stendur frammi fyrir nú. í því
sambandi kemur m.a. til greina að
gera róttækari breytingar á vísitölu-
kerfinu og draga enn frekar úr víxl-
gangi verðlags og kaupgjalds."
Afskipti af vísitölu
I greinargerðinni er á það minnt
að víðtæk formleg vísitölubinding
launa hafi fyrst verið tekin upp með
lögum 1939. Hins vegar sé það at-
hyglisvert, að á árunum 1939 til 1982
séu aðeins þrjú tímabil, sem ná yfir
lengri tíma en eitt ár, þar sem ekki
hefur verið um að ræða sérstök af-
skipti af vísitölukerfinu, þ.e.
1945—47, 1964 —67 og september
1981 til ágúst 1982. Þá komi í ljós við
lauslega athugun, að talið í mánuð-
um á öllu þessu tímabili hafi vísi-
tölukerfið einungis verið afskipta-
laust í tæplega þrjú ár, á árunum
1945—47, en þá voru verðbætur
óskertar með öllu. Samanlagður tími
hefðbundinnar skerðingar eingöngu
teljist tæplega 8 ár. En viðbótar-
skerðingar hafi hins vegar verið við
lýði í samtals 32 ár.
Óbeinir skattar —
opinberir hagsmunir
í greinargerðinni segir svo um
áhrif óbeinna skatta á vísitölu og
breytingar á reglunni um það efni:
„Það atriði sem oftast hefur borið
á góma í umræðum um endurskoðun
á vísitölukerfinu, er meðferð beinna
og óbeinna skatta í vísitölunni. Eins
og nú háttar eru allir óbeinir skattar
inni í vísitölunni en beinir skattar
hins vegar utan hennar. Frá sjón-
arhóli stjórnvalda er þetta einmitt
megingalli kerfisins auk sjálfvirkni
þess og ósveigjanleika án tillits til
þess hvernig árar í þjóðarbúskapn-
um.
Af hálfu hins opinbera eru augljós
rök fyrir því, að breytingar á óbein-
um sköttum hafi ekki áhrif á verð-
bætur á laun. Öðruvísi hafa stjórn-
völd í raun ekkert svigrúm til breyt-
inga á óbeinum sköttum án þess að
með þeim sé hrundið af stað skriðu
víxlhækkana verðlags og kauplags,
sem ónýta árangur slíkra hagstjórn-
araðgerða á skömmum tíma. Það er
mótsagnakennt, að kaupgjald hækki,
ef óbeinir skattar eru hækkaðir til
þess að draga úr umframeftirspurn.
Eftirspurnaráhrifin verða þá engin
og einu áhrifin eru þau að herða á
verðbólgunni. Ef óbeinir skattar
væru teknir úr vísitölunni, þyrfti
einnig að fjarlægja niðurgreiðslur úr
henni.“ Hvorttveggja er gert með
frumvarpinu.
Á það er bent að vísitölubindingin
hafi einkum leitt til þess að óbeinir
skattar væru fremur lagðir á þær
vörur, sem vega tiltölulega lítið í
vísitölunni, eða á aðföng og fjárfest-
ingu atvinnuveganna, skattheimtan
lendi því á tiltölulega fáum vörum.
Og enn segir: „Meginmálið er það, að
ríkisvaldið geti brugðist við snögg-
um hagsveiflum og breytt óbeinum
sköttum, þegar þurfa þykir, án þess
að það hafi áhrif á laun með sjálf-
virkum hætti. Hvort þau áhrif
standa til frambúðar, hlýtur alltaf
að ráðast í kjarasamningum. Sama
gildir um það, þegar hið opinbera
vill auka hlutdeild sína í þjóðartekj-
unum. Það á ekki að ráðast af vísi-
tölukerfinu.“
Arshátíð
Viðeyingafélagsins
veröur haldin laugardaginn 19. þessa mánaöar í
Snorrabæ og hefst meö boröhaldi kl. 19.30. Húsiö
opnaö kl. 19.00.
Miöar seldir viö innganginn. Þeir sem vilja tryggja sér
miöa geta pantað þá hjá Sigurði G. Björnssyni, sími
23909.
Skemmtinefndin.
(rompton Porkinson
RAFMÓTORAR
Eigum ávallt fyrirliggjandi 1400—2800 sn/mín.
rafmótora.
1ns fasa V3—4 hö
3ja fasa V2—25 hö
Útvegum allar fáanlegar geröir og stærðir.
VALD. POULSEN f
Suðurlandsbraut 10. Sími 86499.
Innréttingadeild 2. hæð.
Síldarævintýri llrlZfebr.
Nú er það orðinn jafnárviss atburður að drekkhlaðnir síldarbakkar
séu lagðir á borðin í Blómasalnum og að drekkhlaðnir síldarbátar leggist að
bryggju fyrir norðan og austan. Síldin í síldarbátunum er ósköp svipuð frá ári til árs,
en það eru alltaf einhveijar nýjungar á sfldarbökkunum:
Síldarbollur, gratineruð síld og fjöldinn allur af öðrum Ijúffengum síldarréttum.
Að auki er svo laxakæfa, hörpuskelflskskæfa og marineraður hörpuskelfiskur.
Sfldarævintýrið verður í Blómascd á kvöldin alla daga frá 11.-17. febrúar.
Borðapantanir í símum 22321 oa 22322.
VERIÐ VELKOMIN
HÓTEL
LOFTLEIÐIR
ÍSLENSK MATVÆLI H/F