Alþýðublaðið - 21.08.1931, Blaðsíða 2

7
B
ALÞÝÐUB&AÐIÐ
SíldarútvegnrinD og framtlðin.
stórtöpin heldur ekki orðið. Mis-
tök hafi orðið hjá emkasölunni,
en ekki sé vandi að benda á
jrau í einkarekstri. T. d. hafi
miklu af síld verið ekið í sjó-
inn hjá Hesteyrarverksmiðjunni
(á Hekleyri við Hesteyrarfjörð).
Þótt margir finni ýmislegt
að einkasölunni, pá stingi þó
enginn upp á pví að leggja hana
niður. Sýni það bezt, að peir sjá,
að þá rnuni ekki taka betra við..
Áðalgalli einkasölunnar sé sá, að;
hún er. hvorki ríkisfyrirteeki né
samvinnufélag, hieldur blendingur
af hvorutvieggju, og inesta vönt-
un hennar skortur á rekstursfé.
— Að því beri að vinna að bæta
úr ágöllum hennar, svo að henni
geti tekist að leysa hlutverk sitt
sem bezt af höndum.
Raddir utan af landi.
Nýtt skeyti frá horska eftir-
litsskipinu Friðþjóf Nansen herm-
ir, að Norðmenn hafi þriðjudag-
inn 18. þ. m. verið búnir að fá
1451/2 þús. tn. saltsíldar (auk 17
þús. tn.. af sérverkaðri síld). Ef
gert er ráð fyrir að Finnarnir
fái 15—20 þús. tn. og Færeyja-
Dana leiðangurinn 15 þús. tn.
saltsíldiar, er útlendingar hafa
veitt, og keppa við á erlendum
markaði við síld þá, er ísiend-
ingar hafa veitt (sem á laugar-
daginn var orðin um 90 þús.
tn.).
Það er því bersýnilegt, að sílid-
•in verður langtum meiri en
markaour er fijrir.
Á sænska markaðinn komu í
fyrra tæp 160 þús. tn. Af þvi
seldust ekki 3 þús. tn„ sem Sild-
areinkasalan átti, auk þess sem
sænskir síldarheildsalar munu
hafa átt nokkurn afgang. Nú er
sízt að búast við stærri markaði
á Svíþjóð í ár en í fyrra, og til
Danmerkur fara varla nema uim
15 þús. tn. eða viðlíka og búast
30 þús. tn. eftir í Noregi (suiut
af því fór til Ameríku), en hitt
fór alt á sænska markaðinn.
Um síld þá, er Finnar h;ifa
veitt, er það að segja, að hún
mun öl.l fara á sænska markað-
inn, því í Finnlandi mun ekki
markaður nema fyrir sérverkaða
síld (og hafa Finnar 'veitt af
henni nóg fyrir landia sína um-
fram það, sem talið . er hér að
framan).
Það er því lágt reiknað, að á
sænska markaðinn muni komia
yfir 100 þús. tn. saltsíldiar uih-
fram þær 160 þús. tn„ sem lík-
indi eru til þess að hægt sé að
selja þar.
Eigi síldarúitvegur ísiendinga
ekki að leggjast niður, verður að
leggja áherzlu á tvent;
1) að landhelgisgæzlan sé svo
fullkomin, að útlendingar fái ekk-
ert að athafna sig í landhelgi.
2) að Islendingar leggi alt kapp
á vöruvöndun, því þeir, sem á
sjónum salta, eiga ekki kost á
að vanda vöruna eins, því þeir
Alþýðusamband íslands skrif-
aði verklýðsfélögum út um land
25/6, og bað þau að segja frá
atvinnu-ástandinu hvert í sínu
héraði, svo og hvaða vinna væri
líklegust til þess. að verða at-
vinnubótavinna á hverjum stað.
Otdráttur úr bréfunmn fer hér
á eftir og allar tillögur, sem þar
eru um atvinnubætur.
Félagid á Patmksfirdi segir
meðal annars: „Nú er að verða
alment atvinnuleysi. Fiskvinnan
er .að verða búin og framundan
er ekkert nema ef eitthvað veið-
ist á báta, en þá er sá annmarki
á, að afar-erfitt er að gera sér
peninga úr veiðinni. Hér eru nög
verkefni fyrir hendi, því það má
heita iað hér vanti alla hluti, sem
menn gfirleitt telja naudsynlega,
svö sem vegi, bæði innan kaup-
túnsins og sambö.nd við nærliiggj-
ahdi sveitir, sem er okkur mjög
nauðsynlegt végna viðskifta með
mjólik og flieira. En það sem okk-
ur finst vera mest knýjandi er
það, að geta komið sjávarafurð-
um í verð, helzt jafnóðum, og
hefir okkur dottið í hug að það
mundi helzt með því að frysta
eSa ísleggja fiskinn, en til þess
vantar okkur frystihús, sem al-
menningur gæti átt aðgang að og
svo skip til þess að flytj.a fisk-
inn frá okkur.“
Engin áætlun um kostnað fylg-
ir eða um hve mörgum þyrfti að
sjá fyrir vinnu.
Félagid á Bíldudal lýsir fyrst
ástandi því, sem nú er þar með
atvinnu, fiskvinna, sem verið hef-
ír síðan í miaímán., lýkur um 17.
júl„ og þá er ekkert fyrir það
fólk, 70—80 manns (30—40 karl-
menn og urn 40 verkakonur), sem
stundar þar landvinnu. Eininig
bendir félagið á, aö kaupgjald
muni nú hvergi á iandinu vera
lægra en þ.ar. Síðan segir:
„Um hneppsframkvæmdir til at-
vinnubóta mun alls lekki geta
verið að ræða hér, því aÖ hrepp-
urinn er svo stæður fjárhagslega,
að við gjaldþroti liggur, sökum
þess, að gjaldendur vegna lélegr-
ár .atvinnu undanfarin ár og ým-
is konar óliags á viðskiftalífi hér
eru svo þrautpíndir orðnir, að
auðséð má teljast að ekki geti
fliotið lengur^ með sama áfram-
hálidi. Eitt verkefni er hér á-
samt ýmsu fleira, sem beðið hefir
til þessa tíma og bíður enn. Það
er bygging bílfœrs vegar frá
Bíldudal til Pafreksfjardar. Þessi.
vegur mun reyndar vera sýslu-
vegur enn þá, en það er nú svo
um þessa s-ýslu, að í henni finn-
,ast varla vegir, sem taldir eru
til þjóövega. Um framkvæmd
þessa verks gæti vitanlega ekki
verið að ræða nema á kostnað
ríkissjóðs. Okkur finst hér að viö
höfum orðið æði mikið útundan
við útbýtingu rMssjóðisms til
samgöngubóta á landi, og ein-
mitt nú, þegar mest kreppir áðs
væri miest þörfin á, að í þetta.
væri ráðist til atvinnubóta. Á-
ætlun um fcostnað við svona verk
er auðvitað ekki á okkar færi
að gera, en þó skal þess getiö,
að varla muriú eins slæmar á-
stæður til að leggja veg á þessu:
svæði eins og víða annars staðar
þar sem fjallvegir hafa verið-
lagðir. Þetta verk álítum við hið
tiltækiLegasta að byrja með nú
í sumar og samkvæmt framan-
skráðu er ekki hægt að elast:
um þörfina fyrir atvinnubætur.“
Enn fremur er tekið fram, að
um vetrarvinnu sé aldrei að ræða
þar, og hafi ver.kafólk því verið
með öllu atvinnulaust frá því í
isept. s. 1. og þar til í maíbyrjun
s! 1. og sama muni endurtaka
sig næsta vetur. í lok bréfsins
er lýst nokkru nánar áhyggjum:
og kvíða verkafölksins, sein nú
verður að ganga atvinnulaust um
hábjargræðistímann og sér frami
á algerð vandræði um afkomu
sína. Aðaláberzlan er lögð á að
þetta verk (vegagerðin) sé fram-
kvæmt nú í sumar.
V erkamannafél agid „H vöt\
Hvammstanga, telur útíit fyrir ,al-
varlegt atvinnuieysi þar í sumar
og nauðsynlegt að gera til at-
vinnubóta þessar opinberar fram-
kvæmdir í héraðinu í súmar:
Leggja Vesturhópsþjóðveginn.
áfram út að Vesturhópsvatni og
fullgera hann, til þess þarf ca.
15 þús. kr.
Leggja veg frá Vatnshorni á
nýja veginn fyrir framan Sporðs-
hús og taka með því af gamLan
illfæran krók á veginum, sem
gera þarf við á hverju vori og
stundium hefir hann hamlað bíl-
fierðum, til þess þarf 4—5 þús.
kr.
Leggja veg frá Reykjum í
Hrútafirði ,að Rieykjaskóla, til
þess þarf ca. 3—4 þús. kr.
má yiö að Fæneyja-Dana leið-
angurinn fái.
/Vf Islandssíld Norðmanna urðu
Síldareinkasalan.
1.
Á öndverðu þingi fluttu íhald's-
menn frumvarp í neðri deild um
breytingar á síldareinkasölulög-
umim, þar sem að því var stefnt,
áð útgerðarmenn réðu einir öll-
um úrslitum um máiefni einka-
sölunnar. Skyldi einkasölnstjórn-
in kosin á aðalfundi, þar sem
útgerðarmenn heföu 13 fulltrúa,
skipstjórar og stýrimenn 3, en;
aðrir sjómenn að eins 8, og
skyldi á þeim fundum gera á-
kvarðanir um starf einkasöiunn-
ar.
Viimundur Jónsson og Harald-
lír Guðmundsson fluttu gagn-
gerðar breytingatiilögur við
frumvarp þetta og lögðu til, að
fulltrúar á aðalfundi skuli vera
14, og velji Alþýðusambandið 7
og útgerðarmenn 7. Kjósi þeir
14 fulltrúar með blutfallskosn-
ingu fjóra menn í einkasölu-
sitjórnina, en atvinnumálaráðu-
neytið tilnefni 5. mannrmn. Nú
er einkasölustjörnin eða útflutn-
ingsnefndin valin þannig, að
sameiniað alþlngi kýs þrjá, Verk-
lýÖssamband Norðurlands einn
og útgerðarmenn einn.. — Svo
fór, að sjávarútvegsnéfnd n. d.
félst á tillögur AlþýðuflokksfuJJ-
trúanna í aðaldráttum, og hefir
frumvarpinu nú verið breytt í
það horf viö 2. umræðu. Alþýðu-
flokksfulltrúarnir vildú, að
verkamenn í landi ættu fulltrúa
ásamt sjómönnunum, en að meiri
hluti fulltrúa þeirra, er Alþýðu-
sambandið veldi, skyldi kosinn
hafa ekki bræðslu við hendina og
geta því ekki kastað eins miiklu
frá sér.
úr hópi sjómaima. Þó varð það
úr, að samþykt var, að fulltrúar
Alþýðusambandsins skuli allir
vera kosnir úr hópi sjómanna, 2
úr hverjum fjörðungi, nema 1
úr Austfirðingafjórðungi. Félst
Vilmund.ur á það til samkomu-
lags, þar eð Alþýðusambandinu
ætti ekki að þurfa að verða
skótaskuld ú.r því að velja samt
sem áður svo í stjórnina, að
hagsmuna síldarvier.kamann,a í
landi verði einnig gætt. Benti
hann á, að Alþýðusambandið er
af öllum bezt fallið til að sjá
hag beggja borgið, sjómanna og
verkamanna í laridi.
Lítil líkindi raunu að vísu vera
til þess, að málið verði afgreitt
á þessu þingi, þar eð þingslit
eru fyrir dyrum. En þarn,a hefir
fengist grun.dvöllur, sem allir
ættu að geta unað við, og er lík-
)egt, að á þenna hátt kunni iriálið
að verða afgreitt á næsta þingL
2.
Jóhann úr Eyjum hélt því fram
,að venju sinni, að Síldareinkasal-
an hafi komið síldarútgerðinni
fyrir kattarnef eða því sqth næst.
Vilmundur mótmælti þeirri stað-
hæfingu og sýndi fram á, að hún
er staðleysu stafir. Benti hann á,
að einkasalan var stofnuð vegna
þess öngþveitis, sem síldarút-
gerðin v.ar komin í meðan salan
v.ar „frjáls“, sern kallað er.- Síðan
einkasalan tóik við hafi sú reynsl-
an orðiö á fyrir ísfirðinga a. m.
k„ að enginn hafi tapað á síld-
inni. Síðan hafi síldveiðiiln verið
þeim bjargræðisvegur, og þótt
ekki h,afi verið stórgróöi, þá hafi