Morgunblaðið - 01.05.1983, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. MAl 1983
Fimm forsetar
ASÍ í viðtali
Launþegar halda í dag upp á hátíðisdag sinn 1. maí, en nú
eru 60 ár liðin frá því fyrsta kröfugangan var farin í Reykja-
vík á þeim degi. í tilefni þess hefur Morgunblaðið rætt við þá
fimm fyrrv. forseta Alþýðusambands íslands sem á lífi eru
þeirra, sem kjörnir hafa verið til þess starfs, en þeir eru
Guðgeir Jónsson, Hermann Guðmundsson, Helgi Hannes-
son, Hannibal Valdemarsson og Björn Jónsson.
Hannibal Valdemarsson
Hannibal Valdimarsson:
„Ástandið sjaldan
horft eins alvar-
lega viö þjóðinni“
„Mér finnst engin viðhorfsbreyt-
ing hafa orðið frá því í gamla daga.
Dagurinn hefur sömu þýðingu og áð-
ur til að þjappa samtökunum saman
um málefni dagsins hverju sinni,“
sagði Hannibal Valdemarsson, for-
seti Alþýðusambandsins 1954—70.
„Hlutverk dagsins hefur verið
að treysta samstöðu samtakanna
um þau mál, sem verkalýðsfélögin
hafa mótað og forysta verkalýðss-
amtakanna síðan fært í form á
þessum degi, jafnt í alþjóðlegum
hagsmunamálum verkalýðsstétt-
arinnar, sem í stundlegum barátt-
umálum hér innanlands," sagði
Hannibal.
— Er einhver einn 1. maí þér
sérstaklega minnisstæður.
„Þeir eru mér allir minnisstæðir
og ég get ekki tekið neinn einn 1.
maí dag út úr fremur öðrum. Þeir
hafa allir gegnt sama hlutverki og
gera enn, og hlutverkið er síst
veigaminna nú en áður, þar sem
vandamálin eru öllu alvarlegri á
þessum 1. maí degi en nokkru
sinni fyrr. Ástandið er svo alvar-
legt að það hefur sjaldan horft
eins aivarlega við þjóðinni og al-
þýðuheimilunum, eins og nú. At-
vinnumálin á hverfanda hveli, ör-
yggi atvinnuveganna á hanganda
hári og atvinnuleysi getur þess
vegna verið yfirvofandi í alvar-
legri mynd, heldur en nokkru
sinni fyrr á því tímabili sem ég
hef yfirsýn yfir,“ sagði Hannibal
Valdemarsson að lokum.
Hermann Guðmundsson
Hermann Guömundsson:
„Dagurinn fyrst
og fremst
dagur baráttu“
„1. maí hefur það gildi að vera
alþjóðlegur hátíðisdagur verkalýðs-
ins og sem slíkur er hann haldinn
um allan heim, þar sem þjóðirnar
njóta frelsis," sagði Hermann Guð-
mundsson, sem var forseti Alþýðu-
sambandsins 1944—48.
„1. maí er ekki aðeins hátíðis-
dagur verkalýðsins, heldur fyrst
og fremst dagur baráttu, dagur
mikilla fyrirheita um að verkalýð-
urinn skuli sækja fram til aukinn-
ar samheldni og sem slikur hefur
hann fyrst og fremst þýðingu,"
sagði Hermann.
— „Er einhver einn hátíðisdag-
ur verkalýðsins þér minnistæðari
en annar?
„1. maí 1943 er mér að sjálf-
sögðu minnisstæðastur, því þá var
Fimm fyrrverandi forsetar ASÍ. Talið frá vinstri: Björn Jónsson, Helgi Hannesson, Hannibal Valdemarsson,
Hermann Guðmundsson og Guðgeir Jónsson.
fyrsta kröfugangan og fyrsti úti-
fundur verkalýðsins haldinn í
Hafnarfirði. Þar var mjög mikið
fjölmenni saman komið í blíðskap-
arveðri og virkilegur eldmóður í
mönnum, þrátt fyrir það að styrj-
aldatími ríkti þá, eða kannski
vegna þess.“
— Er dagurinn jafn mikilvæg-
ur baráttu verkfólks og hann var
áður?
„Ég tel að hann sé það í reynd,
en hann hefur tapað miklu af sínu
fyrra gildi fyrir fálæti fólks.
Sannleikurinn er sá, eins og oft
vill verða með fullorðna menn eins
og mig, sem er búinn að vera í
þessu í áratugi, að mér finnst vera
áberandi nú hversu mikils er vant
á eldmóðinn, sem ég var að tala
um að hefði ríkt á þessum 1. maí-
degi 1943. Það er eins og verkalýð-
urinn hafi hreinlega gleymt hlut-
verki dagsins og þýðingu barátt-
unnar á þeim velgengnisárum sem
við höfum lifað. Það er eins og
velferðarþjóðfélagið hafi slævt
áhuga fólksins fyrir verkalýðs-
hreyfingunni. Þó að margir kasti
steini í forystuna og kenni henni
um, þá tel ég það ekki maklegt,
heldur held ég að þetta sé hluti
þeirrar félagslegu deyfðar, sem
einkennt hefur, ekki bara verka-
lýðshreyfinguna, heldur alla fé-
lagastarfsemi á íslandi, en bitnar
kannski harðast á verkalýðshreyf-
ingunni, því hún á kannski meira
undir samheldni og félagsstarfi,
heldur en flest önnur félagasam-
tök í þessu landi.
Maður vonar svo sannarlega að
fólk fari að skija, hve miklu skipt-
ir að það standi saman í þessari
baráttu dags daglega og þá ekki
síður hvaða þýðingu þessi dagur
hefur fyrir það. Það er ekki nóg að
umvefja daginn lúðrablæstri og
hátíðahöldum, heldur er þessi
dagur baráttudagur um leið og
hann er hátíðisdagur, þar sem fólk
á að koma saman, sýna mátt sinn
og megin og brýna hvort annað að
standa saman, því það veitir svo
sannarlega ekki af,“ sagði Her-
mann Guðmundsson að lokum.
Guðgeir Jónsson
Guögeir Jónsson:
„Gangan var
án hljóðfæra
þetta vor“
„Eg get ekki svarað því nema á
einn veg, ég tel að 1. maí hafi haft
mikla þýðingu fyrir verkalýðshreyf-
inguna," sagði Guðgeir Jónsson,
sem var forseti Alþýðusambands ís-
lands 1942—44.
„Hlutverk dagsins hefur verið
að auka samheldni, víkka sjón-
deildarhringinn og gefa fólki trú á
mátt samtakanna. Annars hef ég
ekki hugsað neitt sérstaklega um
þetta út af fyrir sig, manni finnst
þetta svo sjálfsagt," sagði Guð-
geir.
— Hefur 1. maí gegnt mikil-
vægu hlutverki í verkalýðsbarátt-
unni?
„Það hefur náttúrlega verið upp
og niður, eins með það og önnur
mannanna verk. Stundum sund-
urlyndi innbyrðis og framan af
stóð baráttan eiginlega gegn öll-
um öðrum, bæði innan verka-
lýðshreyfingar, þar sem margir
töldu þetta nýmæli ekki eiga
neinn rétt á sér“ og gegn þeim sem
stóðu utan við og gerðu gys að öllu
saman.“
—Er einhver einn 1. maí þér
minnisstæðari en annar?
„Það væri þá helst 1. maí 1926,
en þá stóð yfir allsherjarverkfall
kolanámumanna í Bretlandi. Ég
veit ekki hvort það hefur haft
nokkur áhrif, en okkur var sagt að
að minnsta kosti einhverjir þeirra
sem voru í lúðrasveitinni, gætu
ekki fengið frí til að leika, svo að
gangan var án hljóðfæra þetta
vor. Ég held að þetta hafi verið
eina vorið sem svo var og sjálfsagt
hefur það ekki verið af neinni vin-
semd til fyrirtækisins, hvort sem
það hafa verið mennirnir sjálfir
eða atvinnurekendur þeirra, sem
stóðu fyrir þessu,“ sagði Guðgeir
Jónsson að lokum.
Snyrtistofa
Til sölu snyrtistofa í fullum rekstri í námunda við
stóra verslunarmiðstöð. Tilboö sendist augl. Mbl. í
síöasta lagi fyrir 6. maí merkt: „L — 203“.
------ - *---------------------------------
Lærið vélritun
Kennsla eingöngu á rafmagnsritvélar, engin heimavinna.
Dagtímar, síödegistímar.
Innritun og upplýsingar í síma 76728 og 36112.
Ný námskeiö hefjast miðvikudaginn 4. maí.
Vélritunarskólinn,
Suöurlandsbraut 20, »{1111 85580.
esió af
meginþorra
þjóóarinnar
daglega!
Hárgreiðslufólk
Nýjung j'n^s
W W INTERNATIONAl
Jingles hárgreiðsluskólinn í London/New York sendir 2
kennara til Reykjavíkur 18,—26. ágúst 1983.
Á vegum heildverslunarinnar ELDBORG verður haldinn
Jingles hárgreiðsluskóli í Reykjavík þessa daga.
Þriggja daga skóli fyrir 20 manns kostar E 120.00 og
tveggja daga skóli fyrir 20 manns kostar £80.00.
Staðfestingargjald greiðist fyrir 15. maí, kr. 2000.00 fyrir
3ja daga skóla og kr. 1500.00 fyrir tveggja daga skóla.
Lokagreiðsla í ágúst samkvænt gengi.
25. ágúst verður sýnikennsla í Kristalssal Hótel Loft-
leiða, þar sem hárgreiðslufólki gefst kostur á aö kynnast
því nýjasta í klippingu og greiðslu.
Sparið ykkur uppihalds- og feröakostnað og sækið
skóla í Reykjavík.
Eldborg
Skipholti 17, 105 Reykjavík
símar 25818 og 27220.
JWíPs
INTERNATIONAL