Morgunblaðið - 04.05.1983, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 1983
27
Listin að reikna rétt
- eftir Jón ólafsson
Stjórnmálaástand hér á landi
hefur nú um nokkurt skeið verið
bágborið. Menn gerðu sér því að
sjálfsögðu vonir um að nýafstaðn-
ar þingkosningar greiddu nokkuð
úr þeirri ringulreið, sem skapast
hafði. Sú varð þó ekki raunin,
heldur hefur ástand versnað ef
nokkuð er. óvissan á Alþingi hef-
ur borist út fyrir veggi þinghúss-
ins og fest rætur í hugum kjós-
enda.
Nú er það svo að túlka má
niðurstöður kosninga á ýmsa
vegu. Raunin er líka sú, að flokk-
arnir reyna nú hver í kapp við
annan að finna trúverðugar skýr-
ingar á gengi sinna manna. Því
nota ég orðið trúverðugur í þessu
sambandi, að allir keppast við að
sanna sigur sinna flokka á einn
eða annan hátt jafnvel þó beita
þurfi til þess rangtúlkunum.
En nú bregður svo við að einn af
framámönnum Sjálfstæðisflokks-
ins, Sverrir Hermannsson, hefur
Giski
— eftir Eyjólf
Halldórsson
Þegar ég sest nú niður til að
skrifa þessar línur á blað, þá gríp-
ur mig ánægjuleg tilfinning við að
horfa á óskrifað blaðið fyrir fram-
an mig. Sú tilfinning, að vita að
mér er heimilt að skrifa hvað sem
mér sýnist, svo lengi sem ég stend
við mín orð. Þetta tryggir ritfrels-
ið mér.
Það er ég viss um að sama til-
finningin grípur líka ágæta blaða-
menn Morgunblaðsins í starfi
þeirra við að skrifa fréttir og
fréttaskýringar, leiðara og fleira.
Þeir horfa daglega yfir marga tugi
af óskrifuðum blaðsíðum og vita
vel að engin sérstök takmörk
stöðva þá í ritfrjálsu landi nema
samviskan.
En því festi ég þessar hugrenn-
ingar á blað, að ég fæ ekki orða
bundist yfir skrifum míns ágæta
Morgunblaðs eftir kosningarnar á
laugardaginn. Þrátt fyrir fleiri
framboð í öllum kjördæmum, sem
aftur þýða fleiri valkosti fyrir
okkur kjósendur, þá hlaut Sjálf-
stæðisflokkurinn prýðilega út-
komu um allt land og bætti hvar-
vetna við sig atlaræðum nema í
Reykjavík, en þar tapaði flokkur-
inn innan við eitt prósent at-
kvæða.
í forystugrein Morgunblaðsins á
þriðjudaginn segir meðal annars:
„Verkaskipting var skýr milli for-
ystumanna flokksins í kosninga-
baráttunni. Og það er til marks
um hve atkvæðastraumarnir geta
verið undarlegir, að Geir Hall-
grímsson, flokksformaður, sem
leiddi baráttuna um land allt þar
sem staða sjálfstæðismanna batn-
aði, skuli ekki ná inn á þing í
Reykjavík, þótt í tæpu sæti væri.“
Við þessi leiðaraskrif Morgun-
blaðsins hef ég einkum tvennt að
athuga svona í fljótu bragði. í
fyrsta lagi: Eru ekki úrslit kosn-
inganna dregin upp með frekar
einföldum línum, þegar að engu
eru gerð forystuhlutverk manna á
borð við Matthías Á. Mathiesen,
Friðjón Þórðarson, Matthías
Bjarnason, Pálma Jónsson og
Þorstein Pálsson, sem allir voru í
fararbroddi Sjálfstæðisflokksins í
sínum kjördæmum og hlutu allir
sæti fyrsta þingmanns á hverjum
stað að ógleymdum hlut Sverris
Hermannssonar og Egils Jónsson-
ar, sem bæta verulega fylgi
flokksins á Austurlandi og Lárus-
ar Jónssonar og Halldórs Blöndal,
sem nú nær kjördæmakjöri í stað
„En tilgangurinn með
þessari undarlegu upp-
setningu Sverris Her-
mannssonar er ekki eins
erfítt að skilja. Hann er
einfaldlega sá að koma
höggi á leiðtoga Sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík, Al-
bert Guðmundsson.“
fundið nýja reikningsaðferð og
eins og hans er von og vísa fer
hann ekki troðnar slóðir. Nei, ekki
aldeilis. Samkvæmt kenningum
Sverris hefur íslendingum verið
kennd vond reikningslist um ára-
tugi, en hún birtist í Morgunblað-
inu 26. apríl og er í hnotskurn:
I öllum kjördæmum, þar sem
D-listinn vinnur kjördæmakjör-
inn mann er slíkt talinn sigur
NEMA í REYKJAVÍK.
uppbótarsætis á Norðurlandi
eystra. Þá er ekki meðtalið fram-
lag frambjóðenda í öðrum sætum,
sem margir hafa aukið hróður
flokksins verulega í þessum kosn-
ingum og síðast en ekki síst hlutu
mörg hundruð forystumanna
Sjálfstæðisflokkshringinn í kring-
um landið. Skiptir framlag þeirra
engu máli?
I öðru lagi er hér veist ómaklega
að einum dugmesta forystumanni
Sjálfstæðisflokksins fyrr og síðar,
þar sem Albert Guðmundssyni er
að ósekju kennt um óverulegt, eða
0,8% fylgistap Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík frá siðustu Alþing-
iskosningum, þrátt fyrir að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi nú
bætt við sig kjördæmakjörnum
þingmanni í höfuðborginni en það
er nú einmitt kosning þingmanna
í hverju kjördæmi sem kosningar
snúast fyrst og fremst um, en ekki
úthlutun uppbótarsæta sérstak-
lega.
Allir þeir fjölmörgu sjálfstæð-
ismenn, sem fylgdust með kosn-
ingaundirbúningi í Reykjavík, vita
að Albert Guðmundsson vann
mikið og óeigingjarnt starf fyrir
flokkinn, m.a. með að reka sína,
eigin kosningaskrifstofu þar sem
stappað var stálinu í þúsundir
Reykvíkinga þegar sjálf flokksfor-
ystan guggnaði í fyrsta skipti í
sögunni á að halda almennan
framboðsfund í Reykjavík, hlupu
stuðningsmenn Alberts Guð-
mundssonar undir bagga og héldu
glæsilegustu kosningahátíðina á
sumardaginn fyrsta. Við, sem
þangað komum, getum best dæmt
um sjálfir hvílíkur baráttuandi
ríkti á sumarhátíðinni, en þar var
hvert sæti skipað í glæsilegu Há-
skólabíói, mörg hundruð manns
sátu í anddyri og stóðu á göngum
hússins en fleiri hundruð urðu frá
að hverfa. Eg spyr því nú: Hvernig
hefði útkoman orðið í Reykjavík ef
þetta þróttmikla starf hefði ekki
komið til sögunnar? Enda bætti
flokkurinn við sig einum manni í
höfuðborginni.
Sjálfsagt má lengi deila um
hvort það er tap að bæta við sig
manni í kosningum og tapa um
leið 0,8% fylgi frá síðustu kosn-
ingum til Alþingis, um það má lík-
lega deila endalaust. Á sama hátt
má líka leita að sökudólgi fyrir þá,
sem telja að flokkurinn hafi tapað
í Reykjavík. En eitt er þó víst. Al-
bert Guðmundsson er ekki söku-
dólgurinn í þessu mali, það sýnir
öflug kosningabarátta hans og
önnur verk fyrir Reykjavík og
Reykvíkinga. En vilji menn endi-
Rökstuðning þingmannsins
fyrir þessari útkomu kann ég ekki,
vil raunar heldur nota mfna gömlu
aðferð og láta Jón og séra Jón
standa jafnfætis.
En tilganginn með þessari und-
arlegu uppsetningu Sverris Her-
mannssonar er ekki eins erfitt að
skilja. Hann er einfaldlega sá að
koma höggi á leiðtoga Sjálfstæð-
ismanna í Reykjavík, Alþert Guð-
mundsson.
Það á að sýna fram á að hefði
Albert ekki leitt baráttuna f
Reykjavík hefði útkoman orðið
betri og formaður flokksins kom-
ist á þing úr baráttusæti sínu á
listanum. Hér fellir Sverrir ekki
aðeins sleggjudóm yfir Albert
Guðmundssyni heldur og öllum
frambjóðendum listans í Reykjavík,
varla hafa þeir legið á liði sínu
frekar en Albert.
Ég tel niðurstöðu Sverrris
ranga og mun nú rökstyðja þá
skoðun nokkuð.
í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins
fyrir síðustu alþingiskosningar
kom fram afdráttarlaus vilji
„í öðru lagi er hér veist
ómaklega að einum dug-
mesta forystumanni Sjálf-
stæðisflokksins fyrr og
síðar, þar sem Albert Guð-
mundssyni er að ósekju
kennt um óverulegt, eða
0,8% fylgistap Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík frá
síðustu Alþingiskosning-
um, þrátt fyrir að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi nú
bætt við sig kjördæma-
kjörnum þingmanni í höf-
uðborginni en það er nú
einmitt kosning þing-
manna í hverju kjördæmi
sem kosningar snúast
fyrst og fremst um, en
ekki úthlutun uppbótar-
sæta sérstaklega.“
lega finna einhverja ástæðu fyrir
að flokkurinn tapaði 0,8% at-
kvæða frá síðustu þingkosningum,
þá er hennar annars staðar að
leita, og giski nú hver fyrir sig, en
fari ekki í geitarhús að leita sér
ullar.
Eyjólfur Halldórsaon er deildar-
stjóri hjá Vtregshanka íslands.
Aths. ritstj.:
í forystugrein Morgunblaðsins
26. apríl sl., þar sem fjallað var
um úrslit alþingiskosninganna
þremur dögum áður sagði svo:
„Séu úrslitin borin saman í
Reykjavík, þar sem fylgi Sjálf-
stæðisflokksins minnkaði um
0,8% frá 1979, þegar fáir voru
ánægðir og hinu þéttbýliskjör-
dæminu Reykjanesi, þar sem at-
kvæðamagn flokksins jókst um
44,4%, hljóta menn að draga þá
ályktun af samanburðinum, að
ekki hafi allt verið sem skyldi í
Reykjavík. Verkaskipting var skýr
milli forystumanna flokksins í
kosningabaráttunni og það er til
marks um, hve atkvæðastraumar
geta verið undarlegir, að Geir
Hallgrímsson flokksformaður,
sem leiddi baráttuna um land allt,
þar sem staða sjálfstæðismanna
Jón Ólafsson.
stuðningsmanna flokksins um
það, hverjir skyldu leiða flokkinn í
komandi kosningum. Þar hlaut
Albert Guðmundsson glæsilega
traustsyfirlýsingu, en formanni
flokksins var í raun hafnað sem
leiðtoga í hans eigin kjördæmi.
Vissulega mikið áfall fyrir for-
mann flokksins en um leið skýr og
ákveðin vísbending til hans um af-
stöðu fólksins.
batnaði, skuli ekki ná inn á þing í
Reykjavík, þótt í tæpu sæti væri.“
Þegar þessi tilvitnuðu orð í for-
ystugrein Morgunblaðsins eru les-
in, verður mönnum væntanlega
ljóst, að sú ályktun Eyjólfs Hall-
dórssonar er út í hött, að „er hér
veist ómaklega að einum dug-
mesta forystumanni Sjálfstæðis-
flokksins fyrr og síðar, þar sem
Albert Guðmundssyni er að
ósekju kennt um óverulegt, eða
0,8% fylgistap Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík frá síðustu Alþing-
iskosningum, þrátt fyrir að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi nú bætt við
sig kjördæmakjörnum þingmanni
í höfuðborginni ... “
Albert Guðmundssyni er á eng-
an hátt „kennt um“ úrslit þing-
kosninganna í Reykjavík fyrir
Sjálfstæðisflokkinn, heldur vekur
Morgunblaðið athygli á því, sem
auðsætt er, að Sjálfstæðisflokkur-
inn í höfuðborginni tapar fylgi á
sama tíma og Sjálfstæðisflokkur-
inn í Reykjaneskjördæmi bætir
verulega við sig fylgi. Sveiflurnar
meðal kjósenda í Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi eru að jafnaði
mjög svipaðar, þannig að ein-
hverjar sérstakar skýringar hljóta
að liggja að baki þessum úrslitum
í Reykjavík.
Þar kemur vafalaust margt til,
en þó skipta vafalaust mestu máli
þau vandamál, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur átt við að stríða
á undanförnum árum, og hafa
ekki að fullu verið leyst í Reykja-
víkurkjördæmi. Þess vegna hlýtur
það að vera umhugsunarefni fyrir
forystumenn flokksins í kjördæm-
inu, hvernig við skuli bregðast. Al-
bert Guðmundsson var forystu-
maður sjálfstæðismanna í Reykja-
vík í þessari kosningabaráttu og
Morgunblaðið gengur út frá því
sem vísu, að hann muni beita
dugnaði sínum til þess að leysa
þessi vandamál, en auðvitað eiga
allir frambjóðendur Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík hér hlut að
máli, svo og flokksfélögin og for-
ystumenn þeirra. Þetta er ekki
vandamál eins manns, heldur
flokksins alls í kjördæminu.
Það er furðuleg ályktun hjá
Eyjólfi Halldórssyni að telja, að
Morgunblaðið líti á Albert Guð-
mundsson sem einhvern „söku-
dólg“ i þessu máli. Eyjólfur Hall-
dórsson þarf ekki annað en fletta
Morgunblaðinu meðan á kosninga-
baráttunni stóð til þess að sann-
færa sjálfan sig og aðra um það,
að Albert Guðmundssyni var
fyllsti sómi sýndur á síðum blaðs-
ins í þessum kosningum.
í samræmi við niðurstöðu próf-
kjörsins var Albert að sjálfsögðu
leiðtogi Siálfstæðismanna í
Reykjavík. Á sama tíma er haft
eftir Geir Hallgrímssyni að hann
muni leiða flokkinn til sigurs úr
sjöunda sæti listans. Þessi yfirlýs-
ing kom mér kynduglega fyrir
sjónir í fyrstu, en hún átti sínar
skýringar.
Geir Hallgrímsson vissi manna
bezt að það yrði ákaflega erfitt að
vinna þingsæti úr 7. sæti á lista
Sjálfstæðismanna í Reykjavík. En
hann vissi líka að hans eina von
væri sú, að sætta sig við forustu
Alberts Guðmundssonar, að
minnsta kosti fram yfir kosn-
ingar. Albert nýtur gifurlegs per-
sónufylgis sem Geir hefur ekki
samkvæmt niðurstöðum próf-
kjörs, en fylgi Alberts þurfti Geir
sér til framdráttar eins og málum
var komið. Úrslit kosninganna
höfðu fengið tvær skemmtilegar
skýringar löngu áður en þær fóru
fram:
1. Kæmist Geir á þing væri það
lýsandi dæmi um vinsældir
formannsins.
2. Yrði Geir eftir úti í kuldanum
skyldi ódugnaði Alberts um
kennt.
Aðrir frambjóðendur flokksins
voru sviptir allri ábyrgð. Fylgi Al-
berts skilaði sér með ágætum, en
kjósendur felldu sama dóm yfir
formanninum og í prófkjörinu og
nú skal skýringu tvö hér að fram-
an haldið á lofti.
Krafa kjósenda Sjálfstæðis-
flokksins er, að sjálfsögðu, að
menn hætti bræðravígum og sam-
einist um nýja heilsteypta forystu.
Jón Ólafsson er framkræmdastjóri
Skífunnar ht
Þjálfaóu
hugann...
hlauptuí
BÓKASAFNID
BÓKASAFN/MKAN '83
„Þjálfaðu
hugann,
hlauptu í
bókasafnið“
„Þjálfaðu hugann, hlauptu í
bókasafnið,“ er yfirskrift bóka-
safnaviku, sem stendur yfir 2.-7.
maí. Þessi vika varð fyrir valinu
vegna Evrópudagsins, sem er á
morgun 5. maí. Það eru Félag um
málefni almenningsbókasafna og
bókafulltrúi ríkisins, sem standa
að þessari kynningu og er stefnt
að því að á hverju ári verði efnt til
slíkrar viku í því skyni að efia
almenningsbókasöfn í landinu og
vekja athygli almennings og
stjórnvalda á gildi bókasafna og
lesturs.
Þessa bókasafnsviku verða
bókasöfn um allt land með
kynningarstarf af ýmsu tagi,
uppákomur, sýningar og fleira
til að laða sem flesta að bóka-
söfnunum og til að minna á
hlutverk bókasafna sem
mennta-, tómstunda og upplýs-
ingastofnana.
Um Albert Guðmundsson og kosningarnar:
nú hver fyrir sig!