Morgunblaðið - 04.05.1983, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 1983
37
Hjónaminning:
María Guðmundsdóttir
og Markús Loftsson
María
fædd 2. apríl 1903
dáin 22. febrúar 1983
Markús
fæddur 18. ágúst 1896
dáinn 7. júní 1969
Hinn 8. mars fór fram frá
Fossvogskapellunni útför Maríu
Guðmundsdóttur, fyrrum hús-
freyju að Ásvallagötu 49 hér í
borg, en hún andaðist á Elliheim-
ilinu Grund 28. febrúar sl.
María veiktist fyrir fjórum ár-
um en náði aldrei fullri heilsu aft-
ur. Hún varð því að dvelja á spít-
ala og nú seinni árin á Sjúkradeild
Elliheimilisins Grundar, þar sem
hún naut góðrar hjúkrunar og
skilnings starfsfólks.
María Guðmundsdóttir var
fædd í Kambi í Holtum í Rangár-
þingi, 2. apríl 1903. Hún var því
tæplega áttræð er hún andaðist.
Foreldrar hennar voru hjónin
Guðmundur Jónsson og ólöf
Árnadóttir er þar bjuggu, en þeim
hjónum varð 14 barna auðið. Af
þeim komust 9 upp og eru 6 á lífi,
fjórir bræður og tvær systur.
Ekki varð viðstaða Maríu löng í
foreldrahúsum. Nokkurra daga
gamalli var henni komið í fóstur
til móðursystur sinnar, Ingiríðar
Árnadóttur, og Oddgeirs Jónsson-
ar, sem þá bjuggu í Lúnansholti í
Landssveit. Þau hjón áttu þá 3
börn og naut María umhyggju og
ástríkis til jafns við þeirra börn.
Þegar María var á þriðja ári
veiktist hún mikið og leiddi það til
skertrar heyrnar. Þrátt fyrir
heyrnarmissi náði María allgóðu
valdi á málinu, enda var hún sam-
viskusöm og iðinn nemandi. María
minntist þess oft að fósturmóðir
sín hefði lagt mikla rækt við að
kenna sér vísur og kvæði. Hefur
það vafalítið átt sinn þátt í því að
viðhalda móðurmálinu og létta
henni tjáskipti við aðra síðar.
Þegar María var 10 ára gömul
var hún send suður til Reykjavík-
ur til lækninga við heyrnarleys-
inu. Úrskurður læknis var á þá
leið að hún heyrði hljóð, en greindi
ekki orðin og ekkert væri hægt að
gera til hjálpar. Síðar komu
heyrnartæki til sögunnar, sem
gera mörgum kleift að ná betra
Minning:
valdi á málinu ef einhverjar
heyrnarleifar eru fyrir.
Þegar María kom fyrst til
Reykjavíkur hélt hún til hjá
„Palla pól“ lögreglumanni, sem
margir eldri Reykvíkingar kann-
ast við.
Þegar úrskurður læknis lá fyrir
var það ljóst að hún yrði að fara í
Málleysingjaskólann, eins og sá
skóli var þá kallaður. Skólinn var
þá til húsa að Spítalastíg 9, en
skólinn var þar í 3 ár, en hús þetta
brann stuttu eftir að skólinn var
fluttur þaðan.
Árið 1978 átti ég viðtal við
Maríu í tilefni 75 ára afmælis
hennar. Þar kemur fram lýsing á
þeim tíma sem nú er að baki. Birti
ég hér smákafla úr því viðtali, þar
sem hún lýsir veru sinni að
Spítalastíg 9.
„Skólastýran Margrét Rasmus
bjó uppi, nemendur sváfu í kjall-
ara og þar var einnig matast.
Kennt var á hæðinni. Kennsla
hófst kl. 9 á morgnana og stóð til
kl. 12. Fingramál var ríkjandi
tjáningarform, skrift, reikningur
og handmennt. Kennarar voru auk
Margrétar, Ragnheiður Guðjóns-
dóttir, systir séra Hálfdáns
Briem, og Jóhanna Magnúsdóttir,
sem var stuttan tíma. Séra Friðrik
kenndi kristinfræði og var hlýr og
vinsæll kennari, sem allir elskuðu
og virtu. Matráðskona skólans hét
Ingibjörg.
Alltaf tók einhvern tíma fyrir
yngstu nemendurna að venjast
vistinni í skólanum, því var það
ráð tekið, að þeir sem höfðu til-
hneigingu til að strjúka voru
bundnir við félaga sína, meðan
þeir voru að venjast nýjum hús-
bændum og félögum. Allir kennar-
ar voru konur og urðu þær eðlilega
oft að gegna móðurhlutverki, ef
svo bar undir og þerra tár af litl-
um vanga.
Einstöku sinnum heimsóttu
skemmtikraftar skólann og man
ég sérstaklega eftir flokki sem
sýndi vikivaka. Frú Margrét hefur
sjálfsagt reynt að gera sitt besta
til að fá skemmtiheimsóknir, en
auðvitað hefur henni verið naumt
skammtað til þessara mála, eins
og öðrum stofnunum á þeim ár-
um.“
Árið 1931 giftist María æsku-
vini sínum, Markúsi Loftssyni,
sem ættaður var frá Hreiðurborg í
Flóa. Þar bjuggu þá foreldrar
hans, hjónin Loftur Jónsson, síðar
lengi formaður á Eyrarbakka, og
Jórunn Markúsdóttir. Voru þau
hjón bæði Skaftfellingar að ætt.
Er ættbogi þeirra stór en einna
kunnastur mun Markús Loftsson,
gáfu- og fræðimaður, sem Markus
var heitinn eftir.
Þótt báðum væri varnað heyrn-
ar og honum auk þess máls, var
sambúð þeirra hjóna farsæl, en
Markús hlaut þau örlög er hann
var barn að aldri að missa heyrn
algerlega eftir erfiðan sjúkdóm og
alla sjón á öðru auga. Bót við því
böli hlaut hann aldrei. Hann varð
því að lifa með þessari fötlun sinni
alla ævi. Markús var vel greindur.
Honum reyndist því auðvelt að ná
sambandi við annað fólk með sinni
fallegu rithönd, eða fingramáli við
þá vini sína sem það höfðu lært.
Markús var einn af stofnendum
Félags heyrnarlausra og var
gjaldkeri þess um fjögurra ára
skeið.
Skömmu eftir að Félag heyrn-
arlausra eignaðist fyrst eigið hús-
næði, var þar margt, sem þurfti að
breyta svo hægt væri að nota hús-
næðið fyrir félagsstarfsemi. Mikla
vinnu höfðu þá félagarnir sjálfir
lagt fram. öll önnur bein útgjöld
létum við bíða meðan verið var að
borga af lánum. Eitthvað hefur
fátækt okkar kvisast út til Maríu
Guðmundsdóttur, sem gerði nú
boð eftir okkur hjónum. Hún spyr
hvað sé brýnasta verkefnið hjá fé-
laginu. Við segjum henni að lýsing
í húsnæðinu sé eitt af þeim verk-
þeirrar eldraunar er hún, búsett
með foreldrum sínum í Höskulds-
ey, varð sjónarvottur að því 27.
nóvember 1916, að faðir hennar og
allir bræður, 3 að tölu, drukknuðu
í brimlendingu þar í ljósaskiptun-
um, en þær mæðgurnar horfðu á
og enginn fékk að gert. í einu vet-
fangi sundraðist heimilið og þær
mæðgur stóðu einar uppi. En þessi
eldraun þjappaði þeim fastar hver
að annarri og héldu þær saman æ
síðan.
Ung giftist hún Lárentsínusi Jó-
hannessyni sjómanni og síðar af-
greiðslumanni í Stykkishólmi.
Hann var einn þeirra sem veru-
legan svip settu á bæjarlífið hér
um langan tíma, fjörmaður og
drengur góður. Hann hafði gaman
af söng og fróðleik og söng hér í
efnum, sem við verðum að leysa
fyrir veturinn. Að fengnum upp-
lýsingum, hvað það kosti, rétti
hún okkur andvirði lampanna og
segir: „Takið við þessu, þetta er til
minningar um hann Markús
minn.“ Lýsir þetta best þeim hlý-
hug sem hún bar jafnan til félags-
ins.
Nokkrum árum áður en María
og Markús giftu sig höfðu þau fest
kaup á íbúð í húsinu númer 49 við
Ásvallagötu. Þótti það í mikið ráð-
ist á þeim árum þegar laun verka-
manna voru lítil og oft litla vinnu
að fá. I þessari íbúð sinni bjuggu
þau alla ævi. Á heimili Markúsar
og Maríu var oft gestkvæmt, því á
þessum árum áttu heyrnleysingj-
ar engan vísan stað til að koma
saman á. Þau áttu líka góða vini,
sem þau bjuggu í sambýli við í
húsi sínu í áratugi. Meðal þeirra
eru hjónin Kristinn Pálsson og
kona hans, Andrea, sem voru oft
eini tengiliður þeirra seinni árin
þegar þurfti að koma boðum til
skyldmenna og vina.
Þeim Maríu og Markúsi varð
ekki barna auðið, en bróðurbörn
Markúsar hafa reynst þeim vel,
þegar veikindi eða erfiðleikar hafa
steðjað að. Markús lést 7. júní
1969 eftir stutta legu.
Við hjónin eigum ógleymanleg-
ar endurminningar um hinar
mörgu ánægjustundir, sem við
höfum átt með þessum hjónum á
heimili þeirra og heimili okkar.
Þetta viljum við nú þakka við leið-
arlok. Hafi þau þökk fyrir sitt
hljóða og farsæla starf.
Blessuð sé minning þeirra.
Guðmundur Egilsson
kirkjukórnum í tugi ára. Hann
átti hljóðfæri og það var gleðigjafi
þeirra hjóna. Það gefur augaleið
að ekki urðu tómstundir Sigríðar
margar meðan börnin voru í upp-
vexti, tfmanum fórnað þeirra
vegna, hlúð að og það var mikil
gleði hennar hve ávextir urðu góð-
ir af þeim gróðri sem hún sáði í
góð og viðkvæm hjörtu. Oft undr-
aðist ég hversu hún lagði að sér og
man það að meira að segja í viðbót
við barnahópinn tók hún menn inn
á heimilið í fæði og allt komst
þetta fyrir, því góðhugur var
ótæmandi. Snemma í búskapnum
reistu þau sér snoturt hús hér í
Hólminum, og var það þrekvirki
út af fyrir sig. í því bjuggu þau
ætíð og Sigríður einnig eftir að
hún missti mann sinn fyrir tæpum
20 árum. Þetta heimili var í þjóð-
braut og góðir grannar á alla
vegu. Það var einnig hamingja. Ég
mætti sem aðrir hlýju viðmóti
Sigríðar og veit að það yljar langt
fram í tímann. I bili er traustur
stofn á meiði okkar góða bæjarfé-
lags horfinn á vit æðri verkefna.
Þar bíða vissulega trúrra þjóna
laun, því Sigríður var trúuð kona
og fór ekki dult með að í öllum
erfiðleikum kemur hjálpin frá
Drottni.
Foreldrar Sigríðar voru þau
Sigríður Guðmundsdóttir og
Bjarni Bjarnason bæði úr
Helgafellssveit.
Sigríður var gæfumanneskja í
þess orðs fyllstu merkingu. Sam-
ferðamennirnir sakna hennar og
ég tek undir það og þakka fyrir
góð kynni og vináttu og guð blessi
hana ævinlega.
Árni Helgason
Sigríður Bjarna-
dóttir - Stykkishólmi
Laugardaginn 23. apríl sl. var
borin til grafar í Stykkishólmi frá
litlu kirkjunni okkar Sigríður
Bjarnadóttir, tæpra 80 ára að
aldri, fædd hér í Stykkishólmi 11.
október 1903. Hólmurinn var
hennar lífsvettvangur og tryggð
hennar við staðinn var mikil. Hon-
um og þjóðinni skilaði hún 9
mannvænlegum börnum sem öll
hafa erft hennar bestu dyggðir og
eru dugandi þegnar þar sem þau
starfa.
Mig langar í fáum orðum til að
minnast þessarar elskulegu konu,
minnast hetju hversdagslífsins
eins og hún kom mér fyrir sjónir
því ég finn nú eins og aðrir, sem
hafa samfylgd hennar notið, viss-
an tómleika og sakna að sjá hana
ekki enn á braut. Hún var fædd og
alin upp við hin venjulegu kjör
þess tíma og var ekki gömul þegar
hún varð að taka til hendi, viljug
og síhugsandi um hvaða gagn væri
hægt að gera. Um kaup og fríðindi
held ég að lítið hafi verið rætt.
Sigríði var gefin létt lund og
söngvin var hún og kom það sér
vel á erfiðum tíma. Minnist ég
^0^" r
Þökkum innilega auösýnda samúö, hlýhug og vináttu viö andlát og
jaröarför móöur minnar, tengdamóöur, ömmu og langömmu,
ELÍSABETAR KARLSDÓTTUR (f. Pasch),
Smératúni 35, Kaflavík.
Elísabet R. Jónsson,
Barbara Marteinsdóttir,
Pétur Marteinsson,
Erna Marteinsson Sans,
Reynir Marteinsson,
Björg Marteinsdóttir Onken
Tómas Marteinsson,
Sóley Renee Onken,
Marteinn Daviö Tómasson,
Brain Pétursson.
Marteinn Jónsson,
Lestunar-
áætlun
Skip Sambandsins
munu ferma til íslands
á næstunni sem hér
segir:
HULL:
Jan .............. 16/5
Jan ............ 30/5
Jan .............. 13/6
Jan .............. 14/6
ROTTERDAM:
Jan .............. 17/5
Jan .............. 31/5
Jan .............. 14/6
ANTWERPEN:
Jan ............. 5/5
Jan .............. 18/5
Jan ............. 1/6
Jan .............. 15/6
HAMBORG:
Jan ............. 6/5
Jan .............. 20/5
Jan ............. 3/6
Jan .............. 17/6
HELSINKI:
Helgafell ........ 10/5
Helgafell ...... 9/6
LARVIK:
Hvassafell ..... 9/5
Hvassafell ....... 23/5
Hvassafell ...... 6/6
Hvassafell ..... 20/6
GAUTABORG:
Hvassafell ..... 10/5
Hvassafell ..... 24/5
Hvassafell ...... 7/6
Hvassafell ..... 21/6
KAUPMANNAHÖFN:
Hvassafell ..... 11/5
Hvassafell ..... 25/5
Hvassafell ...... 8/6
Hvassafell ..... 22/6
SVENDBORG:
Pacific Lily ... 10/5
Helgafell ...... 17/5
Hvassafell ..... 26/5
Hvassafell ...... 9/6
Helgafell ...... 14/6
ÁRHUS:
Pacific Lily ... 11/5
Helgafell ...... 17/5
Hvassafell ..... 26/5
Hvassafell ...... 9/6
Helgafell ...... 14/6
GLOUCESTER MASS.:
Skaftafell ..... 21/5
Skaftafell ..... 22/6
HALIFAX, KANADA:
Skaftafell ..... 23/5
Skaftafell ..... 24/6
Ifc
SKIPADEIUD
SAMBANDSINS
Sambandshúsinu
Pósth. 180 121 Reykjavík
Sími 28200 Telex 2101
Wterkurog
kj hagkvæmur
auglýsingamióill!