Morgunblaðið - 10.05.1983, Blaðsíða 30

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. MAÍ 1983
t
Eiginmaður minn,
JÓN JÓNASSON
frá Reykjum, Miðfiröi,
andaöist í sjúkrahúsinu á Hvammstanga 6. maí.
Aöalheiöur Ólafsdóttir.
t
ODDUR H. KRISTJÁNSSON,
Álfheimum 64, Reykjavík,
andaöist aö Hrafnistu, Hafnarfirði, sunnudaginn 8. mai.
Vandamenn.
t
Faðir okkar og afi,
GUÐMUNDUR NÍELSSON,
Blönduhlíö 24,
lést í Borgarspítalanum 9. maí.
Guöbjartur Guömundsson, Elísabet Guðmundsdóttir,
Jón Guðmundur Ólafsson, Ellen María Ólafsdóttir.
Móöir okkar,
KRISTÍN PÁLSDÓTTIR,
sem lést 2. maí sl., veröur jarösungin frá Fossvogskirkju í dag,
þriöjudaginn 10. maí kl. 15.00.
Ragnhildur Valgerður Johnsdóttir,
Sígurjón Pétur Johnsson,
Birgir Karel Johnsson.
t THEODÓR EINARSSON fré Bæjarskerjum, Miöneshreppi,
er látinn. Pélína Theódórsdóttir, Bergur Sigurósson.
t
GYDA TÓMASDÓTTIR,
Drafnarstíg 2,
andaðist í Hvítabandinu 7. maí.
Ingólfur Hannesson,
Þóranna Hafdís Þórólfsdóttír, Bjarni Magnússon,
og börn.
t
Maöurinn minn, faðir, tengdafaöir og afi.
MAX JEPPESEN,
lést föstudaginn 6. mai.
Sigríöur Jeppesen,
Anna Jeppesen, Grímur Leifsson,
Karl Jeppesen, Sigríóur Hlíðar
og barnabörn.
Gyða Eggertsdóttir
Briem — Minningarorð
Fædd 12. maí 1908
Dáin 28. aprfl 1983
Nú fækkar óðum því fólki sem
lék hlutverk í mannlífi því sem
stóð með mestum blóma á fyrri
hluta þessarar aldar sunnan undir
vegg Esjunnar með Mosfellsheiði
á aðra hönd en Sundin blá á hina.
Þá var gott mannval í Mosfells-
þingum, gildir bændur í tvennum
skilningi, á margan hátt í fremstu
röð stéttar sinnar í þessu landi;
menningarlíf héraðsins sló eflaust
í takt við þjóðlífið í heild en var þó
í mörgu sérstakt og sjálfu sér
nægt. Minningar, nöfn manna,
leita upp í huga þess sem þá var
stráklingur milli vita. Þar voru
Syðri-Reykjabændur, aflaklóin og
tröllið prúða, Guðmundur á Skalla
eins og hann hét meðal sjómanna.
Hann gat sagt eins og Ágúst í
Birtingaholti er hann var spurður
um barneign sína, að hann ætti 15
álnir sona. Hinn var Bjarni þing-
maður sem stráði um sig glettnum
vísum við hvert tækifæri. Þá lifðu
Kolbeinn Kollafjarðarskáld og gaf
út 3 ljóðabækur á einu ári, Magn-
ús stórbóndi á Blikastöðum, gamli
Björn frændi með skeggið í Graf-
arholti sem orti upp og endur-
bætti sálma þjóðskáldanna. Upp
við heiðarbrúnina var Tryggvi í
Miðdal sem hæfði það sem hann
skaut líkt og Örvaroddur og Hrói
Höttur. Á Álafossi óf Sigurjón,
landsfrægur íþróttagarpur. Hann
var helmingi stærri en Þorgeir
hestamaður sem þá var kenndur
við Varmadal en ekki Gufunes, þó
voru þeir jafnglímnir og urðu báð-
ir íslandsmeistarar í sinni íþrótt.
í meiri fjarlægð voru listamenn
ýmist ættaðir úr sókninni eða
fóstursynir héraðsins, s.s. Guð-
mundur frá Miðdal, sem gat birst
allt í einu á skíðum, kominn af
jöklum, og Halldór Kiljan eins og
hann var ætíð nefndur á mínu
æskuheimili, en gamlir Mosfells-
dalsbúar leyfðu sér enn að kalla
Dóra frá Laxnesi. Menn deildu þá
enn um snilld rithöfundarins en
margir kunnu kvæðið um Korp-
úlfsstaðakúatúnið slétt. Það tún
átti Thor Jensen sem hugsaði í
hundruðum kúgilda á meðan aðra
bændur dreymdi um tugi. Um
skeið var þessi Mosfellssveitar-
bóndi auðugastur bænda á Norð-
urlöndum að nautpeningi. Margir
bjuggu við gróðurhús auk búfjár,
þar á meðal Stefi í Reykjahlíð sem
seinna varð Stefán Þorláksson,
hreppstjóri í Reykjadal. Hann
gerðist kirkjusmiður látinn og
myndi tekinn í helgra manna tölu,
jafnvel kanóniseraður ef þjóðin
byggi enn við kaþólskan rétttrún-
að, fyrir að endurreisa forna virð-
ingu Mosfellsstaðar og lét ganga
til þess aleigu sína, milljónaauð.
Mosfellsstaður, já, þaðan komu
börn Valgerðar Gísladóttur og
Magnúsar prests sem voru svo
söngvís að þau ein gátu myndað
betri partinn í góðum kór þótt
Ólafur einn yrði þjóðkunnur
söngvari, en í þann tíð þjónaði
prestakallinu Hálfdán Helgason,
sonur biskupsins, hálfdanskur
eins og nafnið benti til. Trúar-
alvöru sinni skýldi hann á stund-
um með danskri kímni, oftast á
eigin kostnað, sem var einatt of
fínleg til þess að gróf eyru mör-
landans næmu hana og kölluðu því
barnaskap. Listinn yrði of langur
ef allir væru taldir sem settu svip-
mót sitt á þessa tíma. Eigi er ein-
um öðrum fremur sleppt hér sakir
verðleikaskorts heldur rúmleysis.
Þrátt fyrir erfiða búskaparhætti
krepputímans gáfu menn sér tóm í
amstri dægranna til félagsstarf-
semi og skemmtana. Ekki skal
fullyrt hér hvort það var umfram
það sem í öðrum héruðum var títt,
en ættu grónir bændur stórafmæli
áttu þeir vísa von helft sveitunga
sinna í heimsókn, færandi dýrar
gjafir, og þá var eins gott að eiga
lögg á kútholu. Frægast dæmi
þessa er þegar Mosfellssóknar-
menn í lok kreppu, er hagur
manna hafði almennt rýmkast,
gáfu sjötugum einyrkja íbúðarhús
í afmælisgjöf.
Þessi tíð er liðin. Nú má telja
bújarðir þessa héraðs á fingrum
annarrar handar. Sum býli, sem
setin voru af góðum búandmönn-
um eru eyðijarðir, húsakynnum
annarra breytt í hæli fyrir vanvita
eða drykkjumenn, víðlend grösug
tún, sem liðin kynslóð gerði vél-
tæk hörðum höndum, á einhverju
besta landbúnaðarsvæði íslands
eru ýmist slegin af utanhéraðs-
búum eða seld undir malbik, jafn-
vel flutt burtu í litlum bútum.
En hér er ekki ætlunin að hefja
harmagrát vegna þjóðlífsbylt-
ingar í Mosfellsþingum, enn síður
fagna þeirri jaðarmenningu stór-
borgarlífs sem kom í stað þess
t
Móöir mín og tengdamóðir,
GUÐNÝ V. ÞÓRARINSDÓTTIR,
sem andaöist 5. maí sl. veröur jarðsungin frá Kópavogskirkju á
morgun, miövikudag 11. maí kl. 13.30.
F.h. sona okkar og annarra vandamanna,
Þóra K. Eiríksdóttir,
Tómas Árnason.
t
Móðir okkar,
KRISTÍN GUDMUNDSDÓTTIR,
Tvö-götu 7 viö Rauöavatn,
veröur jarösett frá Fossvogskirkju, miðvikudaginn 11. maí kl.
15.00.
Egill Helgason, Guöríöur Helgadóttir,
Þórólfur Helgason, Guömundur Helgason,
Kristín Helgadóttir, María Helgadóttir,
Stefón Helgason, Valdís Helgadóttir.
Eiginmaður minn,
JOSEPH GEOFFRY MEEKOSHA,
andaöist 30. apríl í gjörgæslu Borgarspitalans. Minningarathöfn
hefur farið fram í kyrrþey aö ósk hins látna.
Fyrir hönd vandamanna meö þakklæti fyrir sýnda samúö og vin-
áttu,
Guöríöur P. Meekosha.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug vegna andláts og
útfarar móöur okkar, tengdamóöur og ömmu,
BENEDIKTU JÓNSDÓTTUR.
Daníel Pétursson, Hrönn K. Johnson,
Guöný Pétursdóttir, Hólmsteinn Sigurösson,
Jón Pétursson, Jódís Vilhjálmsdóttir
og barnabörn.
liðna, heldur minnast örfáum orð-
um einnar konu sem vegna per-
sónutöfra og glæsileiks varð eftir-
minnilegur dráttur í mynd þessa
mannlífs sem maður í einfaldleika
æsku sinnar taldi að hlyti að
standa um eilífð en horfir nú á,
eftir því sem fullorðinsárin líða,
molna niður og verða duft í
Gróttakvörn þróunarinnar sem
öllu eyðir og allt skapar.
Gyða Briem, sem verður jarð-
sett í dag, fæddist í Kaupmanna-
höfn 12. maí 1908 og var dóttir
hjónanna Eggerts Briem, bónda í
Viðey, og Katrínar dóttur Péturs
J. Thorsteinssonar, útgerðar-
manns á Bíldudal. Faðir Eggerts
var sr. Eiríkur Briem, presta-
skólakennari og prófessor, en
móðir hans var Guðrún dóttir
Gísla Hjálmarssonar, læknis á
Hallormsstað, aldavinar Jóns for-
seta, sem hann skrifaðist á við
meðan báðir lifðu. Var svo kært
milli þeirra að þeir nefndu hvorn
annan jafnan bróður.
Að Gyðu stóðu þannig sterkir
ættstofnar af Austurlandi og
Vestfjörðum með litríka einstakl-
inga og ólíka. Þjóðskáldið Matthí-
as Jochumsson, Theodóra Thor-
oddsen, systurnar Ólína og Herdís
Andrésdætur, voru meðal náinna
ættingja, listamaðurinn Muggur
var móðurbróðir hennar. Ævi Pét-
urs J. Thorsteinssonar, afa henn-
ar, tökubarnsins, sem varð ein-
hver mesti og auðugasti athafna-
maður þessa lands á sviði útgerð-
ar og viðskipta um aldamótin síð-
ustu, er eins og ævintýri úr þjóð-
sögum. Eggert faðir Gyðu var á
sínum tíma brautryðjandi í
rekstri kúabúa og mjólkursölu,
undanfari Korpúlfsstaðareksturs-
ins og mjólkursamlaganna, föður-
afi hennar kunnur þjóðmálaskör-
ungur.
Gyða var ríkulega búin mörgum
bestu eðliskostum áa sinna en
ofrausn heilladísanna getur
reynst hættuleg vöggugjöf ef
sterkir hæfileikar og ólíkir togast
á. Hún var með glæsilegustu kon-
um sinnar tíðar að ytra útliti,
tíguleg í framkomu og hélt reisn
sinni til elli þrátt fyrir að í lífi
hennar gengu yfir misjöfn veður.
Hún hlaut menntun á hússtjórn-
arskóla í Danmörku, ung stúlka,
en var ekki send til lengra náms
þrátt fyrir ágæta hæfileika, mikla
greind og stálminni. Flest, sem
hún kaus að taka fyrir, lék í hönd-
um hennar. Það var gaman að
virða Gyðu fyrir sér þar sem
mannfagnaður var. ósjálfrátt,
fyrirhafnarlaust og óafvitað, að
því er séð varð, varð hún jafnan
miðdepill samkvæmis, andrik,
fyndin og skemmtileg, röddin ívið
dökk, mjúk eins og flos með gulln-
um hljóm en þó þróttmikil, augun
tindrandi og athugul. Oft hef ég
furðað mig á því að hún skyldi
ekki gera leiklist að lífsstarfi. Ég
sá hana þó einu sinni á sviði. þá
hafði hún, hin kvenlegasta allra,
brugðið sér í gervi kjólklædds bið-
ils og lék þar glæsilegan karlmann
með þeirri innlifun og þrótti að
margir atvinnuleikarar hefðu vart
gert betur. Ég hefi einnig heyrt þá
sögu að þegar Gyða sótti eitt sinn
veisluboð í Kreml, ásamt bróður
sínum, Pétri sendiherra, hafi jafn-
vel drumbslegum leiðtogum ör-
eigaríkisins orðið starsýnna á
þessa ókunnu konu frá Fróni en
góðu hófu gegndi og var Gyða þó
komin á þann aldur þá er flestar
kynsustur hennar hafa fellt sinn
blóma.
Hér verður eigi sögð saga Gyðu
nema í örfáum orðum, enda brest-
ur mig þar kunnugleika á mörgum
þáttum. Hún giftist ung Héðni
Valdimarssyni, forstjóra Olíu-
verslunar Islands, og eignuðust
þau eina dóttur, Katrinu, sem gift
er Magnúsi Jónssyni sjómanni.
Iæiðir þeirra Héðins skildu brátt
og giftist hún í annað sinn Guð-
mundi Þorkelssyni fasteignasala.
Bjuggu þau stórbúi um skeið í
Langholti í Laugardal í grennd við
vaxandi höfuðstaðinn, jafnframt
því sem Guðmundur rak fast-
eignasölu í Reykjavík, en fluttu
brátt að nýbýlinu Lundi í Mos-
fellsdal og áttu þar heima meðan
leiðir lágu saman. Faðir minn,
sem alla ævi bjó í Stardal, hafði á
unglingsárum dvalið í Viðey hjá