Morgunblaðið - 14.05.1983, Síða 20
20
MORGUNBLAÐÍÐ, LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1983
Nýtt færeyskt
sjómannaheimili
— eftirJónas
Gíslason
Undarlegt er oft mat okkar á
því, hvað er fréttnæmt. Slys og
náttúruhamfarir eru einatt fyrir-
ferðarmest í fréttum fjölmiðla.
Því fylgir einhver spenningur, sem
kitlar og vekur eftirvæntingu.
Hitt, sem gengur sinn vanagang
og unnið er að i kyrrþey, þykir
sjaldnast fréttnæmt. Þetta
brenglar oft mat okkar á því, hvað
er merkilegt og mikils virði í
mannlífinu.
Eitthvað þessu líkar eru hugs-
anir mínar, er ég sezt niður til
þess að rita fáeinar línur, svo að
þær megi vekja athygli á afar
merkilegu starfi, sem unnið hefur
verið hér í borg um áratuga skeið,
en oftast hefur þó borið lítið á hið
ytra.
Nánasta frændþjóð okkar eru
Færeyingar, þessi harðduglega
þjóð, sem háð hefur erfiða lífsbar-
áttu með stakri prýði. Saga þeirra
hefur að ýmsu leyti líkzt okkar
eigin sögu. Erfið glíma við Ægi
konung hefur mótað Færeyinga og
kallað fram hjá þeim marga af
beztu eiginleikum mannsins. í
þessari erfiðu glímu hefur þeim
lærzt, hvers virði er að eiga von
sína bundna Guði, sem allt hefur
skapað og allt hefur í hendi sinni.
Lifandi kristindómur hefur lengi
verið sterkur með frændum okkar
í Færeyjum. Þeim hefur verið ljós
nauðsyn þess að rækja trúna, líka
á erfiðum sjóferðum, er þeir sækja
„Lifandi kristindómur
hefur lengi verið sterk-
ur með frændum okkar
í Færeyjum. Þeim hefur
verið Ijós nauðsyn þess
að rækja trúna.“
gull í greipar Ægis á fjarlægum
miðum. Þess vegna hefur lengi
starfað öflugt færeyskt sjómanna-
trúboð með færeyskum sjómanna-
stofum í þeim höfnum, sem marg-
ir Færeyingar hafa sótt.
Það mun vera um hálf öld síðan
færeyskt sjómannastarf hófst hér
á íslandi. Lengst af hefur það haft
höfuðstöðvar sínar hér í Reykja-
vík. Margir munu kannast við litla
vinalega timburhúsið við Skúla-
götu, þar sem færeyska sjómanna-
stofan var til húsa frá 1958 fram á
seinasta ár. Þar hefur verið unnið
merkilegt sjálfboðastarf að boðun
kristinnar trúar og alhliða þjón-
ustu við færeyska sjómenn, sem
og aðra þá, sem þangað hafa lagt
leið sína, því að dyrnar hafa verið
opnar upp á gátt fyrir hverjum
þeim, sem þangað hefur komið.
En litla timburhúsið var lítið í
orðsins fyllstu merkingu. Það
rúmaði ekki allt það starf, sem
þeir vildu vinna, sem þar störfuðu.
Þá dreymdi stóra drauma. Byggt
skyldi stórt og veglegt sjómanna-
heimili í Reykjavík. 20 færeyskar
konur komu saman og stofnuðu
Færeyska sjómannakonuhringinn
í september 1966. Alla tíð síðan
hafa þær unnið ötullega að því að
hrinda fram þessu mikla áhuga-
máli sínu. Þær hafa haldið bazara
og kaffisölur til þess að afla fjár
til nýs færeysks sjómannaheimilis
í Reykjavík. Lóð var fengin hjá
borgaryfirvöldum og hafizt handa,
er fyrsta skóflustungan var tekin
haustið 1974. Byggingarnefnd var
skipuð, sem ásamt konunum hefur
skipulagt fjársöfnun og stjórnað
sjálfboðavinnu við byggingu húss-
ins. Margir munu kannast við
happdrætti þessara aðila, sem
skilað hefur drjúgu fé í bygg-
ingarsjóð.
Satt bezt að segja fannst mér
mikil bjartsýni ráða ferðinni, er
bygging þessa nýja sjómanna-
heimilis var hafin af svo fámenn-
um hópi, þótt hann hafi auðvitað
alltaf notið mikils styrks frá vin-
um starfsins í Færeyjum. En
margar hendur vinna oft létt verk.
Staðreynd er, að þessum hópi hef-
ur tekizt það þrekvirki að reisa hið
nýja sjómannaheimili, svo að það
er meir en fokhelt í dag og íbúð
húsvarðar tilbúin til notkunar.
Brátt sjá menn fram á þann dag,
að hægt verði að hefja starfsemi í
nýja sjómannaheimilinu. Til þess
þarf þó enn mikið fé. Þess vegna
eru þessar línur ritaðar til þess að
vekja athygli á árlegri kaffisölu til
styrktar byggingu hússins og
verður hún í fyrsta sinn haldin í
nýja húsinu að Brautarholti 29,
sunnudaginn 15. maí, og hefst kl. 15.
Langar mig til þess að hvetja sem
allra flesta að leggja leið sína á
kaffisöluna. Með því vinnst margt.
Þið styrkið afbragðs gott málefni.
Þið fáið að líta stórhýsi, sem hefur
risið á tiltölulega skömmum tíma
fyrir frábært fórnarstarf fámenns
hóps eldheitra hugsjónamanna,
sem trúa á gagnsemi kristilegs
starfs. Og síðast en ekki sízt fáið
þið afbragðs góðan kaffisopa og
meðlæti eftir því á vægu verði.
Ætli við gjörum oft betri ferð á
einn stað?
Að lokum mætti geta þess, að
enn er nýtt happdrætti farið af
stað málefninu til styrktar. Væri
vel þegið, að vel væri tekið erindi
þeirra, sem selja þá miða. And-
virðið rennur til góðs málefnis.
óþarft ætti að vera að taka fram,
að öll starfsemi hins nýja sjó-
mannaheimilis á að vera opin
hverjum þeim, sem þiggja vill, ís-
lendingum jafnt sem Færeyingum
og reyndar öllum þeim, sem leið
sína leggja til hússins. Allt starfið
þar verður rekið á kristilegum
grundvelli.
Mér er einkar kært að mega
vekja athygli á þessu góða starfi,
sem að langmestu leyti er unnið í
kyrrþey. Mér þykir það snöggtum
meira fréttaefni en margt það,
sem fyllir fréttadálka dagblaða og
fréttatíma útvarps og sjónvarps.
Guð blessi færeyska sjómanna-
heimilið í Reykjavík og allt starf
þess.
Jónas (ííslason, höfundur greinar-
innar, er dósent vió guðfræðideild
Háskóla íslands.
Færeyska sjómannaheimilið að Brautarholti 29.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir GUÐMUND GUÐJÓNSSON
Væntanlegar þingkosningar í Bretlandi leiða hugann
að því hvernig stjórnsýslu Margretar Thatcher hefur
verið háttað, og út frá því, hverju megi búast við, haldi
flokkur hennar völdunum í Bretlandi eins og skoðana-
kannanir benda eindregið til. Þegar á heildina er litið,
hefur frú Thatcher gert í því að halda á lofti „járnfrúar-
nafnbótinni" sem Sovétmenn skelltu á hana fyrir óbil-
gjarna utanríkisstefnu hennar.
Samskiptin við
Bandaríkin
Bandaríkin eiga varla betri
bandamann í Vestur Evrópu
og NATO en Bretland og ósveigj-
anleiki Thatchers og stefnufesta
leikur þar stærsta hlutverkið,
því þær hafa ekki allar verið
vinsælar ákvarðanirnar sem hún
hefur tekið á þeim vettvangi. Má
nefna sem dæmi styrinn sem
staðið hefur vegna áforma
Bandaríkjamanna í samráði við
NATO-ríkin, að koma fyrir 572
meðaldrægum kjarnorkueld-
flaugum í Vestur Evrópu. Frú
Thatcher hefur þar gengið fram
fyrir skjöldu og fyrstu flaugarn-
Bretland:
Mörg erfið mál bíða
úrlausnar eftir kosn-
ingarnar 9. júní nk.
ar í pakkanum, 96 stykki, verða
settar niður á breskri grund.
Ekki eru Bretar allir sáttir við
það. Hefur frú Thatcher stutt
ákaft stefnu Ronalds Reagan, að
endurnýja verði kjarnorku-
vopnabúrið á meðan að lítið
verður ágengt í afvopnunarvið-
ræðum stórveldanna.
Frú Thatcher hefur kallað
Bandaríkin síðustu tryggingu
vesturlanda fyrir sjálfstæði
þeirra og gengið svo langt í
stuðningi sínum við þau, að hún
studdi næstum ein þjóðarleið-
toga stefnu Reagans Banda-
ríkjaforseta í málefnum Mið-
Ameríku. En um einstefnu er
ekki að ræða og Reagan sýndi
það í verki með því að lýsa yfir
fullum stuðningi við Bretland í
stríði þeirra við Argentínu
vegna Falklandseyjanna. Fram-
an af gaf Reagan út engar yfir-
lýsingar, enda var varnarmála-
ráðherra hans, Alexander Haig,
þá af alefli að reyna að koma á
sættum í málinu. En eftir að þær
tilraunir fóru í súginn tók Reag-
an afstöðu. Frú Thatcher átti
líka von á því, taldi sig eiga það
inni.
En þetta þýðir ekki að ósætti
hafi aldrei orðið. Frú Thatcher
tók undir mótmæli annarra
Vestur-Evrópulanda við Banda-
ríkin vegna viðskiptabanns sem
Bandaríkin settu á evrópsk
fyrirtæki sem hlut áttu í gas-
leiðslunni miklu frá Síberíu til
Vestur-Evrópu. Talaði Reagan
um hversu óheppilegt væri að
Vestur-Evrópa yrði háð Sovét-
ríkjunum með slíka orku.
Mótmæli Thatchers vógu
þungt á metunum og svo fór að
Reagan dró í land, þó gegn því að
Vestur-Evrópulöndin hefðu sam-
ráð sín á milli um öll viðskipti
við austurblokkina.
EBE og nýlendurnar
Margret Thatcher hefur verið
sannkallaður haukur á fleiri
vettvöngum. Fyrir hönd Bretlands
hefur hún haldið hverja stórræð-
una af annarri á fundum Efna-
hagsbandalags Evrópu. Þykir
henni sem hlutur Breta sé allt of
mikill í hinum 10-landa samtök-
um, einkum þykir henni að sam-
tökin gangi um of fyrir bresku fé.
Hefur hún lengi róið að því öllum
árum að fá þetta mál lagfært og
hefur orðið talsvert ágengt, hægt
og bítandi. Er hún víða vinsæl í
Bretlandi fyrir vikið.
Áðan var minnst á Falklands-
eyjar og stríðið gegn Argentínu.
Enn er litið á úrslit þess máls sem
mesta sigur Thatchers á stjórn-
málaferlinum, enda ekkert lítið
mál að standa fyrir erfiðum en vel
heppnuðum hernaðaraðgerðum
meira en 12.000 kílómetra frá
heimahögunum. Vinsældir hennar
eftir sigurinn voru með ólikindum
og enn býr hún að því. En deilan
er ekki leyst. Argentínumenn hafa
staðfastlega neitað að málið sé úr
sögunni og hvað eftir annað hafa
sögusagnir gengið fjöllum hærra
að enn sé stríð í uppsiglingu. Hvað
svo sem gerist, þá halda Bretar úti
4.000 manna setuliði á eyjunum
ásamt herskipum, flugvélum og
kafbátum. Er það dýr rekstur og
talinn lítt heppilegar til lengdar.
Þetta mál vekur athygli á öðr-
um nýlendum Breta, svo sem
Hong Kong og Gíbraltar. Hafa
Bretar átt viðræður við Spánverja
um framtíð Gíbraltar, en lítið hef-
ur út úr þeim komið. Gera Spán-
verjar tilkall til höfðans, en íbú-
arnir hafa hins vegar vel flestir
meiri áhuga á því að teljast áfram
breskir þegnar. Frú Thatcher hef-
ur fyrir sitt leyti tilkynnt að hún
muni ekkert aðhafast sem gangi
þvert á óskir fólksins. Mál Hong
Kong er kannski erfiðara viður-
eignar. Bretar hafa Hong Kong
sem stendur á „leigu". Er 99 ára
leigusamningur í gildi, en hann
rennur út árið 1997. Það þykir ekki
seinna vænna að komast að sam-
komulagi um framtíð Hong Kong,
því mikill viðbúnaður fbúanna
stendur yfir og mun ekki minnka
eftir því sem nær dregur 1997.
Þannig er mál nefnilega vexti að
þeir Hong Kong-búar eru í mikl-
um minnihluta sem áhuga hafa á
því að sameinast Kína á ný.
Thatcher hefur einnig beitt sér
fyrir leynilegum viðræðum við
kínversk yfirvöld og hófust þær
þreifingar í október á síðasta ári.
Ekki er vitað til þess að árangur
hafi orðið. Þarna blasa þvf við tvö
mál sem teljast verða geysilega
vandasöm fyrir Thatcher og stjórn
hennar.
Thatcher og Sovétríkin
Viðhorf Thatchers til Sovétríkj-
anna endurspeglast í stöðu Breta í
NATO. Um síðustu helgi birtist
viðtal við Thatcher í bresku blaði
og kom þar fram skoðun hennar
og álit á Juri Andropov, hinum
nýja aðalritar sovéska kommún-
istaflokksins. Thatcher sagði:
„Andropov hefur aldrei stigið fæti
á frjálst land. Hann skilur ekki
einu sinni í grundvallaratriðum
hvað frjálst þjóðfélag er. Getur
aldrei skilið það að fólk á að hafa
rétt til að vernda hagsmuni sina
og réttindi. Ég hef ekki orðið vör
við breytingu á utanríkisstefnu
Sovétríkjanna eftir að Andropov
tók við, né á ég von á því að svo
verði."
Þrátt fyrir þetta sendi Thatcher
aðstoðarutanríkisráðherra sinn,
Malcolm Rifkin, til Moskvu 24.
apríl síðastliðinn , sem viðleitni til
að bæta sambúð landanna. Slfka
ferð hafði breskur ríkisstjórnar-
maður ekki farið til Sovétríkjanna
í fimm ár.
Það er því deginum Ijósara, að
feli þjóðin Thatcher umboðið til
fimm næstu ára þann 9. júnf
næstkomandi, blasa mörg vanda-
mál við. Thatcher er geysilega
reynslurík og stefnuföst kona í
stjórnmálum og hún nýtur vin-
sælda og virðingar margra. En
vandamálin eru erfið viðureignar
og munu gefa Thatcher tækifæri
svo um munar til að sýna hvað i
henni býr.
Heimildir AP o.fl.