Morgunblaðið - 14.05.1983, Qupperneq 35

\
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1983 35
Lögð er í dag til hinstu hvíldar í
heimabæ sínum, ísafirði, mikil-
hæf kona, Bergþóra Árnadóttir.
Foreldrar hennar voru Árni Gísla-
son, yfirfiskmatsmaður á Isafirði,
og kona hans, Kristín Sigurðar-
dóttir. Árni var kunnur formaður
og aflamaður við Djúp fyrir og um
aldamót. Hann reri frá Bolung- |
arvík og ísafirði. Þá var róið á
árum. Hann varð landskunnur ár- l
ið 1903 fyrir að láta fyrstur
manna á íslandi „bát ganga á móti
vindi án þess að róið væri“. Með
öðrum orðum, hann lét setja vél í ;
opinn bát sinn. Þar með hófst
vélaöld útgerðar á íslandi.
Bergþóra var fædd á ísafirði, óx ,
þar úr grasi og þar var lífsvett-
vangur hennar allur. Svo mikill
Isfirðingur var hún, að þegar hún
í gamansemi var spurð, hvort hún
ekki væri íslendingur líka, var |
hógvært svar hennar á þá leið, að |
enginn gæti ættjarðarvinur verið,
nema virðing og ást á heimabyggð |
væru fyrir hendi.
Að loknu heimafengnu námi,
barna- og unglingaskóla, lá leiðin
til Reykjavíkur, til tveggja vetra
náms vð Kvennaskólann. Dvöl í
honum var á þeim tíma stimpill
menningar og menntunar gjaf-
vaxta meyja. Hinn 31. marz 1918
giftist hún Matthíasi Sveinssyni
frá Hvilft í Önundarfirði, miklum
mannkostamanni. Var hjónaband
þeirra eitthvert hið bezta, sem á
verður kosið. Á heimili þeirra
hjóna drottnaði gagnkvæm ást og
virðing. Börn eignuðust þau tvö:
Árna Kjartan og Guðríði. Árni
lézt fyrir nokkrum árum, mjög um
aldur fram, og var harmdauði öll-
um, sem til þekktu. Guðríður er
gift Jóhanni Kristni Guðmunds-
syni, kaupmanni, og eiga þau þrjú
börn: Ernu, Bergþóru og Matthías
Árna. Matthías var rakari að iðn,
sneri sér fljótlega að verzlunar-
störfum, og varð kaupmennska
hans æfistarf. Var hann verzlun-
arstjóri í Bolungarvík árið 1918,
og þar dvöldu ungu hjónin næstu
fimm ár. Að öðru leyti lá starfs-
ferill þeirra allur á ísafirði.
voru af þeim hjónum aldrei fram
talin. Þau þekkir enginn, nema
þau sjálf og sá einn, sem launar
þeim í leynum.
Bergþóra var kona málsnjöll,
ritfær vel og listfeng. Svo fögur
var skrift hennar, að vinir geyma
á góðum stað jóla- og tækifæris-
kveðjur og kort. Félagslyndi og
margþættu starfi hennar að
mannúðar- og líknarmálum var
viðbrugðið. Ekkert mátti hún
aumt sjá. Ljós vottur þessa er sá,
að þrenn félagasamtök gerðu hana
að heiðursfélaga, en þau eru:
Kvenfélagið Ósk, en ritari þess var
hún í tæpa þrjá áratugi, Stórstúka
íslands og Kvennadeild Slysa-
varnafélagsins.
Þá hafði hún og mikinn áhuga á
leiklist og tók virkan þátt í þeirri
listgrein um langt árabil. Oft var
hún valin til þess að koma opin-
berlega fram á samkomum, þar
sem glæstrar konu var þörf, og
skautaði hún þá jafnan. Þeir ís-
firðingar, sem henni voru samtíða
og settu svip sinn á bæinn, eru nú
flestir horfnir. Ný kynslóð er tekin
við. Megi hún bera gæfu til að
ávaxta það pund, sem henni var í
hendur fengið.
Ekki var Bergþóru lífið mót-
lætalaust. Aðeins mánuður leið
milli missis eiginmanns og einka-
sonar, nú fyrir einni tylft ára.
Báðir höfðu þeir verið helsjúkir í
nærfellt tvö ár, sonurinn í Kaup-
mannahöfn, en maður hennar á
Sjúkrahúsi ísafjarðar. Að loknu
dagsverki gekk hún kvöld hvert að
sjúkrabeði manns síns. Það voru
þung spor. Mótlæti sitt bar hún
með þeirri reisn og tign, sem fáum
er gefið, enda skal þar trúartraust
til. Hún bar ekki sorg sína á torg.
Ljúfsárar minningar tengjast
brottför þessarar öldruðu göfugu
konu, og djúpt þakklæti fyrir að
hafa notið samvistar hennar á
lífsleiðinni.
Blessun fylgi ástvinum hennar
öllum.
Sveinbjörn Finnsson
Mjög tóku þau hjón þátt í fé-
lagslífi á ísafirði. Gestrisni þeirra
var viðbrugðið. Hús þeirra stóð
ávallt opið vinum og vandamönn-
um. Ekkert var þeim of gott gert,
að dómi húsráðenda. Ekki þarf
auð til þess að skapa fagurt heim-
ili. Það sýndi Bergþóra.
Fransmaðurinn spyr: „Hver er
konan?" Því svaraði heimili henn-
ar sjálft. Tíund sína og góðverk öll
,,I*ú, (iuð, sem stýrir stjarna her
og stjórnar veröldinni
í straumi liTsins stýr þú mér
með sterkri hendi þinni.“
Þessi fögru bænarorð ná yfir-
tökum, þegar ég stend við stofu-
gluggann minn og horfi hugfang-
inn á sólaruppkomuna, snemma
morguns. Hvílík fegurð. Þá flaug
mér í hug: Mikið hefur Guð stjórn-
að vel lífi elskulegrar vinkonu
minnar, Bergþóru Árnadóttur,
sem nú er nýlega látin á Hrafnistu
í Reykjaík, eftir erfiðan sjúkdóm.
Aldrei heyrði ég hana samt
kvarta, hversu veik sem hún var,
en því oftar lét hún þakklæti sitt í
ljos við þá, sem hjúkruðu henni,
bæði starfsfólkið á Sjúkrahúsi
ísafjarðar og einnig á Hrafnistu.
Þá kom kjarkur hennar og mann-
dómur vel í ljós og betri mann-
eskju, en henni, hefi ég ekki
kynnst á lífsleiðinni. Við hana á
sannarlega þetta fagra vers:
Hver fögur dyggð í fari manns
er fyrst af rótum kærleikans.
Af kærleik sprottin auómýkt er,
vió aóra viegó og góóvild hver
og friósemd hrein og hógvert geó
og hjartaprýöi stilling meó."
Bergþóra fæddist á Isafirði þ.
22. desember árið 1898. Foreldrar
hennar voru hiónin Kristín Sig-
urðardóttir og Árni Gíslason, yfir-
fiskmatsmaður á ísafirði. Árni
var sá fyrsti til þess að setja vél í
íslenskan árabát og varð þar með
frumkvöðull vélvæðingar íslenska
fiskiskipaflotans. Þau hjón voru
bæði höfðingleg, hlý og nærgætin.
Einn af stóru dögunum í lífi Berg-
þóru var 31. marz 1918, en þá gift-
ist hún sæmdarmanninum Matt-
híasi Sveinssvni, síðar þekktum
kaupmanni á Isafirði. Þau fluttust
til Bolungarvíkur árið 1919, þar
sem Matthías gerðist verzlunar-
stjóri fyrir fyrirtækið Nathan &
Olsen. En aftur fluttust þau til
ísafjarðar árið 1925 og þar varð
þeirra heimili upp frá því.
I Bolungarvík fæddust börnin
þeirra: Árni og Guðríður, mestu
fyrirmyndar manneskjur.
Við Silfurtorg á ísafirði reistu
þau verslunina „Söluturninn" og
gekk hún vel. Þau stækkuðu við
sig og byggðu, í samvinnu við föð-
ur Bergþóru, íbúðar- og verslun-
arhús að Silfurtorgi 1, og fluttust í
það árið 1930. Var það hús mikil
bæjarprýði og er enn.
Hinum megin við torgið bjuggu
foreldrar mínir og ríkti sönn og
einlæg vinátta á milli fjölskyldn-
anna. Þessi vinátta var frá frum-
bernsku móður minnar og Berg-
þóru, og féll aldrei skuggi á hana.
Við Árni, sonur Bergþóru, vorum
æskuvinir og mikill og stöðugur
samgangur á milli heimila okkar
og var heimili hans mitt annað
heimili og gagnkvæmt. Það sama
var upp á teningnum hvað snerti
uppeldissystur mína, Guggu.
Gurra og hún urðu perluvinkonur
og eru enn.
Þegar litið er yfir farinn veg, er
margs að minnast frá þessu
skemmtilega skeiði ævinnar, þeg-
ar Isafjörður var manni allt í
senn: heimili, skóli, kirkja og
athafnastaður. I hugskoti minn-
inganna skjótast fram yndis-
stundir íþrótta, skátastarfs, skóg-
arferða í Tungudal og skíðaferða á
Seljalandsdal. — Tíminn líður,
flutt er um set, stofnuð ný heimili;
lífsbaráttan eflist á nýjum stöð-
um, en góði ísafjörður stendur
fyrir sínu og gleymist ekki.
Bergþóra og Matthías voru heil-
steyptar persónur, unnendur fag-
urs mannlifs, siðfágunar og
manndóms. Þau voru bæði einlæg-
ir ísfirðingar og undu hag sínum
best í „faðmi fjalla blárra".
Það var alveg ómetanlegt að
kynnast þeim. Auk þess að sinna
heimilinu og fjölskyldunni af
stakri prýði, gaf Bergþóra sig
töluvert að ýmsum félags- og
menningarmálum. Má þar nefna
Kvenfélagið ósk. Ennfremur var
hún stofnandi Kvennadeildar
Slysavarnafélags Islands, ísafirði.
Hún starfaði lengi í Góðtemplar-
areglunni á staðnum. Einnig var
hún virkur félagi í Leikfélagi ís-
afjarðar og lék þar með sóma í
allmörg ár. Alltaf mátti leita til
hennar, þegar vanda bar að hönd-
um. Mér er einkar minnisstæð lýð-
veldishátiðin á ísafirði 17. júní
1944, sem fram fór m.a. í Stórurð.
Þar flutti Bergþóra ávarp kvenna,
klædd skautbúningi, og flutti hún
mál sitt snjallt og skörulega.
Margs er að minnast, en stiklað
verður á stóru. Hún þótti einstök
dóttir, sem bar ótakmarkaða um-
hyggju og virðingu fyrir foreldr-
um sínum og annaðist þau á ein-
stakan hátt í hárri elli til hinstu
stundar.
Fyrir rúmum áratug verða mik-
il átök í lífi Bergþóru. Eiginmaður
hennar, Matthías, lá lengi mjög
veikur á Sjúkrahúsi ísafjarðar,
hún átti því mörg erfið sporin á
sjúkrabeði hans daglega, oft við
erfiðar aðstæður. Matthías andað-
ist 9. maí 1971, en rúmum fjórum
vikum áður lést Árni, einkasonur-
inn, á sjúkrahúsi í Kaupmanna-
höfn. Þetta fannst mörgum yfir-
þyrming, sem fáir gætu staðist, en
Bergþóra bognaði ekki, heldur
sigraði áföllin, bar harm sinn vel
og treysti Guði. Við hlið hennar
stóð einkadóttirin, eins og klettur.
Hún er kona góðra mannkosta, lík
móður sinni. Betra samband á
milli mæðgna hefi ég aldrei séð;
þar fór saman gagnkvæmt traust,
gæska og góðvild.
Þótt fjarlægðin væri mikil á
milli vina, reyndi ég ávallt að
fylgjast vel með Bergþóru. Hún
hafði alltaf reynst foreldrum mín-
um og okkur Guggu svo framúr-
skarandi góð og alltaf best, þegar
mest þurfti á henni að halda á efri
árum. Það ber margt að þakka, og
hver veit nema að hægt verði að
endurgjalda Bergþóru eitthvað á
næsta tilveruskeiði, þó hún ætlist
ekki til þess.
Þegar hún kom hingað suður og
lagðist inn á sjúkradeild Hrafn-
istu, eftir nokkurra vikna dvöl hjá
dóttur sinni, urðu samfundir
okkar tíðari, því mér fannst það
ávinningur að hitta svona góða
konu sem oftast. Það bar margt á
góma í samtölum okkar, fyrir utan
liðnar stundir á ísafirði.
I ró og næði ræddum við tölu-
vert um eilífðarmálin. Þar kom ég
ekki að tómum kofanum. Það var
auðfundið, að hún hafði drukkið í
sig guðstrúna með móðurmjólk-
inni. Hún var ekki í vafa um hver
væri leiðtogi lífsins, hver hefði
komið með ljósið inn í líf hennar,
eða hvar uppsprettu lífsins væri
að finna. Einhvern veginn fannst
mér hún geta innbirt í sál og sinni
heimana tvo: þann jarðneska og
þann andlega.
Sumir ráða bara við einn, og
reikna ekki með þeim andlega;
vilja sleppa honum. Það mætti
segja mér, að þeir fari mikils á
mis.
Dauðinn kom ekki inn í líf Berg-
þóru sem neinn ógnvaldur, heldur
sem lausn frá þrautum. Hún
myndi e.t.v. orða þetta þannig:
dauðinn er fæðing inn í nýtt og
fullkomnara líf. Mættu sem flestir
vera henni sammála.
Jólakort Bergþóru og stílhreinu
sendibréfin með koparstungu-
skriftinni hennar eru vel geymd,
en ekki gleymd.
Við vinir hennar vitum, að hún
er farin til fegurri sólarlanda, þar
sem vinirnir biðu í varpa og fögn-
uðu henni vel.
Elsku Gurra, við Gugga og fjöl-
skyldur okkar sendum þér og
þinni fjölskyldu innilegar samúð-
arkveðjur. Við vitum öll, hver
huggar best.
Kæra vinkonu mína kveð ég svo
með þessu versi, með þökk fyrir
allt:
„Kærleikssól þér skíni skær
skreyti vegi þina.
Ilm þig leggi hún alltaf kær
ástargeisla sína."
EJP
Sveinn Elíasson
Anna Guðmundsdóttir
Hábœ — Minning
Fædd 26. febrúar 1894
Dáin 6. maí 1983
I dag fer fram minningarathöfn
í Háteigskirkju um Önnu Guð-
mundsdóttur frá Hábæ í Vogum,
en jarðsett verður í Kálfatjarn-
arkirkjugarði á Vatnsleysuströnd,
þar sem eiginmaður hennar, for-
eldrar og eitt barnabarn hvíla.
Anna var fædd 26. febrúar 1894
að Fljótsbakka í Eiðaþinghá,
Suður-Múlasýslu, og voru foreldr-
ar hennar Vilborg Jónsdóttir frá
Kleif í Fljótsdal og Guðmundur
Andrésson Kerúlf frá Melum í
Fljótsdal. Foreldrar Önnu fengu
jörðina Sauðhaga í Skriðdal. Var
það góð jörð og átti Anna þaðan
sínar bestu endurminningar
æskuáranna. Frá Sauðhaga flutt-
ust foreldrar önnu að Hafursá i
Skógum, og dvaldist hún þar
þangað til hún giftist 15. nóvem-
ber 1913 Sveini Pálssyni, er var
alinn upp hjá Þuríði Jónsdóttur og
Nikulási Guðmundssyni bónda í
Arnkellisgerði á Völlum. Þau
Sveinn og Anna byrjuðu búskap á
Hryggstekk í Skriðdal. Þau flutt-
ust þaðan eftir stuttan tíma að
Hafursá og bjuggu þar til ársins
1920. Þá fluttust þau að Landakoti
á Vatnsleysuströnd og bjuggu þar
til ársins 1927, en fluttuast þá til
Reykjavíkur og bjuggu þar í rúmt
ár.
Árið 1928 keypti Sveinn Hábæ í
Vogum og bjuggu þau þar æ síðan,
eða í 42 ár þar til Sveinn andaðist
árið 1970, og við þann bæ voru þau
ætíð kennd síðan. Á Vatnsleysu-
strönd og í Vogum urðu nágrann-
arnir góðir vinir þeirra, og hélst
sú vinátta alla tíð, enda var þar
gott fólk. Anna var ein af stofn-
endum kvenfélagsins Fjólunnar á
Vatnsleysuströnd og unni hún fé-
laginu og félagskonum mjög.
Eftir að Sveinn andaðist bjó
Anna í skjóli dóttur sinnar Guð-
ríðar og manns hennar, Stefáns
Ingimundarsonar, þar til Stefán
andaðist árið 1976. Þá fluttust þær
mæðgur til Reykjavíkur, og var
heimili þeirra í Sæviðarsundi 31.
Anna undi sér vel í þessu húsi þau
ár, sem hún átti þar heima, enda
sýndi allt sambýlisfólkið henni
mikla vináttu og hlýju frá fyrstu
til síðustu stundar, og eru því
fluttar þakkir og kærar kveðjur
fyrir alla þess vináttu.
Ekki er hægt að ljúka þessari
stuttu kveðju án þess að minnast á
heimili þeirra Sveins og Önnu í
Hábæ. Þar var ætíð mannmargt,
enda var þar gott að vera. Þar
dvöldust síðustu æviárin Þuríður,
fóstra Sveins, og foreldrar önnu,
þau Vilborg og Guðmundur. Þar
var allt gert til þess að líðan
þeirra yrði sem best í ellinni, enda
kunnu þau öll vel að meta aðbúð-
ina í Hábæ.
Börn Önnu og Sveins eru Þuríð-
ur, Sólborg, Guðríður og Nikulás.
Afkomendur þeirra, börn, barna-
börn og barnabarnabörn eru orðin
36.
Ég vil flytja eftirlifandi systk-
inum Önnu, þeim Jóni, Guðbjörgu,
Sólveigu og Andrési fyllstu sam-
úðarkveðjur. Þá vil ég færa Önnu,
tengdamóður minni, kærar þakkir
fyrir allan kærleika er hún sýndi
mér, börnum mínum og þeirra
börnum.
Hugur Önnu stefndi ávallt suð-
ur í Voga og þangað átti að fara,
þegar sumarið kæmi, heilsa upp á
staðinn og fólkið sem henni var
svo kært. För þessi var ekki farin,
heldur var hún kvödd til þeirrar
farar, sem okkar allra bíður og
halda í. Bið ég tengdamóður minni
fararheilla yfir móðuna miklu.
Einar H. Pálsson
Minning:
Þorleif Steinunn
Magnúsdóttir
Fædd 21. aprfl 1926
Dáin 5. maí 1983
Eitt sinn verða allir menn að
deyja. Þessi orð hafa oft komið í
huga minn síðastliðið eitt og hálft
ár. Það var sá tími sem Dolla
vinkona mín barðist við sjúkdóm
sinn er hafði yfirhöndina að lok-
um. En baráttan var hörð og um
tima var ég næstum farin að trúa
að hún sigraði, því styrkur hennar
var mikill. Já, hún var sterk og
kjarkur hennar var mikill. „Ekk-
ert mál,“ var hún vön að segja..
Fyrstu kynni mín við Dollu voru
við bridgeboprðið. Síðan var hún
mótspilari minn eftir að hún
missti mann sinn, Sigurð Sigur-
björnsson. Þessi kynni við þau
hjónin hafa verið ómetanleg.
Dolla var góður bridgespilari.
Það sýndi sig á íslandsmeistara-
móti kvenna í febrúar síðastliðn-
um, en þá spilaði hún sárlasin, en
hugurinn var mikill og aldrei
kvartaði hún.
Mikilhæf kona er horfin yfir
móðuna miklu, en hún lifir í hug-
um okkar sem kynntumst henni.
Betri vinkonu hef ég ekki átt. Við
hjónin sendum börnum og öðrum
vandamönnum innilegar samúð-
arkveðjur.
Megi okkar kæra vinkona hvíla í
friði.
Sigríður og Gísli