Morgunblaðið - 14.05.1983, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1983
Minning:
Ólafía Sigurðardótt-
ir frá Sauðárkróki
Fædd 30. apríl 1898
Dáin 5. maí 1983
Árin á milli heimsstyrjaldanna
átti sér stað mikil lífsbarátta og
merkileg þróun norður undir
heimskautsbaug, nánar tiltekið á
Sauðárkróki.
Þorpið litla, sem um margt var
til fyrirmyndar, fékk á sig svip
bæjar.
Atvinnulíf, sem allt var aðeins í
smáum stíl, var fjölþætt á þeirra
tíma vísu, mest var þó um vert að
flestir bjuggu að sínu.
Flestir áttu nokkrar kindur,
eina eða tvær kýr og kannski
hross. Flestir heyjuðu fyrir sig og
ræktuðu eigin grænmeti svo að
kostnaður var í lágmarki á öllum
sviðum. Ekki var farið í búð nema
brýna nauðsyn bæri til. Margir
áttu skektu og var sjórinn nokkuð
veitull. Barnaskólinn var góður,
sjúkrahúsið naut virðingar, kirkj-
an reisuleg og setti svip sinn á
bæinn. Nokkur önnur virðuleg hús
prýddu þorpið og gera ennþá.
Margar fjölskyldur voru stórar
og fjórar konur í þessu litla sam-
félagi áttu frá 9 til 13 börn.
Meðal þeirra var Ólafía Sigurð-
ardóttir, eða eins og hún var köll-
uð í mínu minni, Olafía Péturs í
Gránu.
Þau hjónin eignuðust 13 börn,
12 stúlkur og einn son. Komust 12
til manns, en ein stúlkan dó mjög
ung.
Nú þegar leiðir skilur að sinni,
langar mig að minnast ólafíu að
nokkru, en hún verður jarðsett frá
gömlu kirkjunni okkar í dag.
Foreldrar Ólafíu voru Dagbjört
Helga Jónsdóttir og Sigurður
Ólafsson frá Dýrafirði. Árið 1915
fluttist hún til Sauðárkróks ásamt
móður sinni, sem var ekkja, en
maður hennar fórst í sjóslysi.
ólafía giftist Pétri Jónssyni frá
Kinnastöðum og settust þau að á
Sauðárkróki. Fljótt fæddust þeim
börnin, mörg og heilbrigð.
Dagbjört, móðir ólafíu, var alla
tíð í búi með þeim hjónunum og
var það mikið lán. Skiptu þær með
sér verkum, hafði Dagbjört meira
matargerð og heimilishald, en
Ólafía fatasaum og þjónustu-
brögð, einnig útivinnu þegar hún
gafst.
Eins og áður sagði, áttu flestir
nokkrar skepnur og stunduðu
heyskap, ræktuðu garð, stunduðu
tóvinnu. Allt var þetta í smáum
stíl, en í samræmi við kröfurnar.
Víðast var mjög þröngt í búi, en
enginn beinlínis leið neyð, enda
samhjálp mikil, þó ekki væri um
hana skrafað.
Ekki var þeirra heimili frá-
brugðið öðrum heimilum, en gæfa
þeirra var góð heilsa, listrænt
handbragð, skapgerð heilsteypt og
glatt geð.
Margar svipmyndir hafa mynd-
ast í huga mínum af þeirra heim-
ili, ekki síst eftir að unglingaskól-
inn var starfræktur „úti í Gránu".
Þar aðskildi einn gangur skól-
ann og heimili þeirra. Mun þar oft
hafa verið ónæðissamt. Aldrei
heyrði ég þó að hnökrar væru á
þeirra sambúð. Nú eru þarna á
loftinu stjórnunarskrifstofur K.S.
með nýtískutæki, en taflan og
krítarmolinn horfin.
Margt hefur hjálpast að til þess
að bægja neyð frá þessari stóru
fjölskyldu á kreppuárunum. Má
þar nefna samheldni hennar og
góða heilsu. Harðdugleg hjón, og
ráðdeildarsöm svo af bar. Einnig
það að Pétur varð snemma verk-
stjóri, hafði því svolítið meiri
vinnu en hinn almenni verkamað-
ur.
Einnig var Pétur fastur verk-
stjóri við skipaafgreiðsluna. Þá
lögðust skipin við akkeri. Voru
vörurnar fluttar á milli í uppskip-
unarbátum og hífðar upp á
bryggju með handknúnu spili.
Við hjónin þurftum að fara til
útlanda þegar okkar 4 börn voru í
ómegð. Datt okkur þá í hug að
leita til Ólafíu, sem þá var flutt til
Reykjavíkur. Var það auðsótt og
mikil gleði ríkti á heimilinu hjá
börnunum strax á fyrsta degi.
Vorum við því fullkomlega róleg í
okkar fjarveru.
Mig langar til að ljúka þessum
kveðjuorðum um mína virtu vin-
konu með smásögu, sem ég sagði
oftlega á dvalarárum mínum í
Þýskalandi um ágæti skagfirskra
kvenna. Kveikjan að sögunni er
sönn, en hún undirstrikar það sem
mig langar til að segja með þess-
um greinarstúf: virðingu og þökk.
Hefst svo sagan lítið eitt stytt.
Ólafía spilaði vel á harmoniku
og spilaði bæði á ungmennafélags-
böllum og barnaböllum, sem mér
er efst í huga. Eitt sinn á barna-
balli rétti Ólafía harmonikuna til
fröken Ragnheiðar Guðjónsdóttur,
en þær skiptust á að spila, með
svohljóðandi orðum: „Jæja,
Ragnheiður mín, taktu nú við, ég
þarf að skreppa heim.“ Að tveim-
ur tímum liðnum kom hún aftur,
vatt sér að fröken Ragnheiði og
sagði: „Jæja, nú skal ég hvíla þig,
því nú er níunda telpan okkar
komin."
Góð og mikilhæf ættmóðir er
gengin. Það er gæfa að hafa fengið
að kynnast henni og börnum
hennar.
Fjölskyldan í Litlagerði 12
sendir aðstandendum innilegar
samúðarkveðjur.
Ottó A. Michelsen
í dag verður jarðsett frá Sauð-
árkrókskirkju ólafía Sigurðar-
dóttir, sem lést hinn 5. maí sl. að
Hrafnistu í Réykjavík.
Ólafía var yngst þriggja barna
hjónanna Sigurðar óiafssonar og
Dagbjartar Helgu Jónsdóttur, er
síðast bjuggu að Ketilseyri við
Dýrafjörð.
Ung að árum fluttist ólafía til
Sauðárkróks, og þar kynntist hún
þeim mikla heiðursmanni, Pétri
Jónssyni frá Kimbastöðum í
Skagafirði, sem síðar varð eigin-
maður hennar. Pétur var lengst af
starfsmaður Kaupfélags Skagfirð-
inga á Sauðárkróki, og starfaði
sem frystihússtjóri þar til hann
kenndi þess sjúkdóms, sem varð
honum að aldurtila, langt um ald-
ur fram, en hann lést þ. 19. júní
1951. Þau hjón áttu einstöku
barnaláni að fagna, eignuðust 13
börn, tólf dætur og einn son, og af
þeim eru tólf á lífi í dag, en dóttir
þeirra Hrafnhildur lést á öðru ári,
þ. 21. júlí. 1937. Á heimili þeirra á
Sauðárkróki var Dagbjört, móðir
Ólafíu, en hún mun öllum, sem
hana þekktu, minnisstæð merk-
iskona.
Það er erfitt fyrir fólk í dag að
ímynda sér hversu mikið átak það
var, á þessum tíma, að koma jafn
stórum barnahópi og hér um ræð-
ir til manns, hina þrotlausu vinnu
þar sem oft á tíðum þurfti að
leggja nótt við dag, til þess að allir
hefðu fæði og klæði. Er við hugs-
um til þess tíma þegar við eyddum
sumarleyfum á heimili þeirra
hjóna á Sauðárkróki, kemur í hug-
ann hin glaðværa húsfreyja, með
sitt elskulega viðmót, sem allt
vildi á sig leggja til þess að gera
dvöl okkar sem ánægjulegasta.
Hjá Ólafíu var það hin létta lund
og meðfædd músíkgáfa, sem lað-
aði fólk að henni, og að þeir sem
henni kynntust bundust henni
vináttuböndum.
Vegna veikinda Péturs flytja
þau hjón, ásamt yngstu dætrun-
um, til Reykjavíkur og hefur
Ólafía lengst af síðan átt heimili
hér, en nú síðustu árin verð vist-
maður á Hrafnistu hér í Reykja-
vík.
Við vitum að okkar kæru
tengdamóður verður vel fagnað í
nýjum heimkynnum. Okkur finnst
að ein af perlum Davíð Stefáns-
sonar eigi einkar vel við hana.
„Þú áttir þrek og hafdir verk að vinna
og varst þér hlífðarlaus og hörð.
Þú vaktir yfir velferð barna þinna,
þú vildir raekta þeirra ættarjörð.
Frá æsku varstu gædd þeim góða anda,
sem gefur þjóðum ást til sinna landa
og eykur þeirra afl og trú.
En það er eðli mjúkra móðurhanda
að miðla gjöfum — eins og þú.“
Guðgeir, Jakob
Hinn fimmta maí síðastliðinn
lést á Hrafnistu hún amma okkar,
Ólafía.
Endalok lífdaga hennar kom
okkur ekki allskostar að óvörum.
Heilsu hennar hafði hrakað mjög
síðustu misserin bæði andlega og
líkamlega. En þrátt fyrir að við
gerum okkur öll grein fyrir, að lík-
amsdauðinn er staðreynd, snertir
það ætíð djúpt, þegar nákominn
ættingi fellur frá. Amma ólafía
var okkur, börnum Rafns sonar
hennar, mikið samferða, sérstak-
lega fyrstu ár ævi okkar. Því eru
margar ljúfar minningar um
ömmu, sem lifa í hugskotssjónum
okkar frá bernsku.
Amma Ólafía er fædd að Eyri
við Önundarfjörð 3. apríl árið
1898. Hún var dóttir Dagbjartar
Jónsdóttur og Sigurðar Ólafsson-
ar, sjómanns. Amma ólst upp í
foreldrahúsum á Ketilseyri við
Dýrafjörð þar til hún missti föður
sinn 1906, að hún flutti með móður
sinn til Þingeyrar. 1915 fluttust
þær mæðgur til Sauðárkróks.
Árið 1917 giftist Ólafía amma
Pétri Jónssyni frá Kimbastöðum
og byrjuðu þau búskap sinn á
Sauðárkróki. Tveim árum síðar
fluttust þau til Reykjavíkur, en
síðan norður aftur, þar sem þau
bjuggu upp frá því.
Amma og Pétur afi eignuðust 13
börn, einn son og 12 dætur. Börn
þeirra eru öll á lífi utan ein dóttir,
sem þau misstu barnunga.
1951 fluttust amma og afi til
Reykjavíkur vegna veikinda afa,
en hann dó þetta sama ár þann 19.
júní. Eftir að afi dó fluttist amma
Ólafía ásamt tveim yngstu dætr-
um sínum til Njarðvíkur, þar sem
sonur hennar og faðir okkar Rafn
bjó. 1954 fluttist amma Ólafía til
Akraness með syni sínum og
starfaði þar í fiskvinnu, eins og
hún hafði gert í Njarðvík.
Síðan 1959 hefur amma Ólafía
búið í Reykjavík, lengst af á Laug-
arnesvegi 58 eða þar til hún fór á
Hrafnistu. Það sem aldrei mun
hverfa úr hugskoti okkar barna-
barnanna er sú glaðværð, sem var
alltaf í kringum ömmu, sá léttleiki
sem var í orðum hennar og þessi
mikli hæfileiki til að setja sig í
spor okkar barnanna, til að skilja
okkar sjónarmið og áhugasvið. Al-
veg var það makalaust hvernig
hún gat tekið glettni og spaugi
okkar. Hvernig hún brást við
opinskáum samræðum okkar eftir
að við urðum eldri og hvernig hún
gat leyst vandamál, sem upp komu
milli okkar bræðranna er við
dvöldum hjá henni á okkar yngri
árum. Við bræðurnir raunura allt-
af minnast litlu íbúðarinnar, sem
hún bjó í á Akranesi og gestrisn-
innar sem einkennt hefur heimili
hennar alla tíð. Á heimili hennar
voru allir velkomnir og eflaust eru
margir sem eiga slíkar minningar
frá Skagfirðingabraut 8 á Sauð-
árkróki.
Amma ólafía á tugi barnabarna
og fylgdist jafnan mjög vel með
hverju og einu þeirra. Það var ein-
mitt einn af þessum undraverðu
hæfileikum hennar. Hún vakti yf-
ir og fylgdist með ýmsu í fari og
lífi þeirra svo sem skólagöngu,
aldri og afmælisdögum. Þegar hún
var áttræð spurði einn sonarsonur
hennar. Hversu gamall er ég
+ Konan mín, + Dóttir mín.
LILJA GUDRÚN SIGURDARDÓTTIR, EDDA KJERÚLF,
Bræóraborgarstíg 13, Samtúni 18, Raykjavík,
Reykjavfk, andaöist 2. maí. Útförin hefur fariö fram í kyrrþey.
er látin. Viö þökkum öllum, frændfólki og vinum sem hafa stutt okkur í
Fyrir hönd barna, tengdabarna og annarra vandamanna, sorg okkar.
Óli GuAmundsson. Sigríöur J. Kjerúlf, Ásbjörn Guðmundsson.
+ Bróöir minn, + Faðir minn og tengdafaöir,
ELLERT KJARTAN ARNFINNSSON THEODÓR EINARSSON
fré Brekku í Langadal, fré Bæjarskerjum,
lést í hjúkrunardeild Hrafnistu Hafnarfiröi fimmtudaginn 12. maí. verður jarösunginn frá Hvalsneskirkju laugardaginn 14. maí kl. 2 e.h.
Fyrir hönd ættingja.
Pélfna Theodórsdóttir,
Jensína Arnfinnsdóttir. Bergur Sigurösson.
amma? Hún svarði: „Ég er áttræð,
pabbi þinni er 20 árum yngri og þú
ert 30 árum yngri en hann.“ Svona
gat hún amma ólafía svarað.
Um leið og við sendum börnum
ömmu Ólafíu, og öðrum afkom-
endum hennar hjartanlegar sam-
úðarkveðjur, viljum við ljúka
þessum línum með eftirfarandi
versi:
Far þú í friöi
friður guö.s þig blcssi
haföu þökk fyrir allt og allt
gekkst þú meö guói
£uð þig nú blessi
hans dýröarhnoss þú hljóta skalt.
Blessuð sé minning ömmu
Ólafíu.
Rafnsbörn
Þegar við stöndum nú á vega-
mótum, og leiðir skilja um stund
langar okkur að þakka ömmu
okkar, Ólafíu, fyrir samfylgdina,
allt frá því að við vorum smá
drenghnokkar til fullorðinsára.
Hversu ómetnalegt er það ekki
hverjum og einum, að eiga ömmu,
sem alltaf bar með sér gleði og
ánægju, hverjar sem ytri aðstæð-
ur annars voru. Minningin um
hana verður okkur ávallt undur
kær, og nú á kveðjustund kemur í
hugann erindi úr ljóði eftir Stein
Sigurðsson:
„Ég veit þú heim ert horfin nú
og hafin þrautir yfin
svo mæt og góö, svo trygg og trú,
svo tállaus, falslaus reyndist þú, —
ég veit þú látin lifir.“
Siggi Rúnar og Óli Pétur
Amma okkar, Ólafía Sigurðar-
dóttir, sem lést þann 5. maí sl., þá
nýlega orðin 85 ára, verður í dag
jörðuð norður á Sauðárkróki.
Okkur systurnar langar til að
minnast hennar í örfáum orðum,
sérstaklega þar sem við getum
ekki allar fylgt henni til heima-
byggðarinnar. Af mörgu er að
taka þegar litið er til baka. Það
var alltaf beðið með óþreyju eftir
að páskafríið byrjaði hér í gamla
daga, því þá fórum við í meirihátt-
ar ferðalag þó vegalengdin væri
ekki löng, mæld í kílómetrum. En
að fara með Akraborginni upp á
Akranes og vera hjá ömmu yfir
páskana eða fara með áætlunar-
bílnum suður í Innri-Njarðvík, þar
sem amma bjó seinna, taldist til
stórviðburða hjá okkur stelpun-
um. Það var engin hætta á að
okkur leiddist hjá ömmu. Það var
alltaf líf og fjör þegar hún var
nálægt. Ef hún var ekki syngjandi
og trallandi þá var hún spilandi á
spil við okkur. Alltaf fann hún upp
á einhverju. Við komum alltaf
endurnærðar úr fríunum frá
ömmu.
Ekki var hún síðri í langömmu-
hlutverkinu. Heima hjá sér átti
hún kassa fullan af dóti fyrir
nokkra aldurshópa, sem hún dró
fram þegar við komum með lang-
ömmubörnin í heimsókn. Eða spil-
in dregin fram og boðið í Rommý.
Þegar amma var ung spilaði hún á
harmonikku á böllum, því hún
hafði næmt eyra fyrir tónlist. Og
ekki lét hún það aftra sér að spila
fyrir troðfullu húsi þó hún væri
langt gengin með eitt af sínum 13
börnum.
Munnharpan var alltaf á sínum
stað í veskinu hennar. Eitt sinn
vorum við akandi með henni í bíl
og fannst ömmu við vera heldur
þögular. „ósköp eruð þið daufar í
dálkinn, stelpur rnínar," sagði hún
um leið og hún dró upp munn-
hörpuna og lét sig ekki muna um
nokkrar syrpur.
Það var gaman að fylgjast með
viðbrögðum ömmu á áttræðisaf-
mælinu hennar, þegar hún tók upp
afmælisgjöfina frá dætrum sínum
og syni. En það var takkaharmon-
ikka, svipuð þeirri sem hún hafði
spilað á þegar hún var ung. Og
ekki stóð á lagi, þó hún hefði ekki
spilað í tugi ára.
Við gætum haldið endalaust
áfram að rifja upp minningar um
ömmu, en það verður að bíða betri
tíma og þá á öðrum vettvangi.
Blessuð sé minning ömmu
okkar. Megi 'hún hvíla í friði.
Sissa, Ollý, Kolla og Dúlla.