Morgunblaðið - 29.05.1983, Blaðsíða 22

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1983
Pompidou grínist
Fundahöld forsetanna stóðu í
tvo daga og árangurinn af þeim
var lítill. Pompidou varð fyrir
svörum fréttamanna strax eftir
seinni fundinn og sagði hann m.a.:
„Á fundinum var rætt um allt.
Það var ekki ætlunin með þeim að
taka neinar ákvarðanir, heldur
ræða málin. Ég kom ekki til þessa
fundar.tilað tala fyrir Evrópu. Ég
er hér til að tala fyrir hönd
Frakklands. Við höfum á þessum
fundum fundið að mörg vandamál
eru fyrir hendi. Um mörg þeirra
vorum við sammála, önnur
ósammála. Ég held að grín, sem ég
leyfði mér að viðhafa inni á fund-
inum með Nixon, spegli það, sem
þessi fundur hefur verið. Ég leyfi
mér að endurtaka þá litlu sögu. Ég
sagði við Nixon:
„Fundurinn hefur fremur verið í
líkingu við það að búa til barn en
að fæða það. Og getnaðurinn er
venjulega miklu skemmtilegri en
barnsfæðingin."
Kissinger sagði um árangur
fundarins. „Okkur tókst það, sem
við ætluðum okkur.“ Stjórnmála-
fræðingar bentu hins vegar á, að
þetta bjartsýna mat á viðræðun-
um stingi í stúf við þá staðreynd
að fundirnir hefðu ekki leitt til
þess að nokkur samningur væri
gerður um tiltekin mál eftir við-
ræðurnar og að þær hefðu ekki
einu sinni leitt til þess að verulega
miðaði áfram í átt til hugsanlegra
samninga.
Úr minningabók
Kissingers
Þó Kissinger hafi sagt um ár-
angur fundarins að honum lokn-
um: „Okkur tókst það sem við ætl-
uðum okkur", sagði hann nokkuð
annað í minningabók sinni, Years
of Upheaval, sem kom út á síðasta
ári. Þar segir hann svo um fund-
inn í Reykjavík: „Fundur Nixons
og Pompidou í Reykjavík 31. maí
og 1. júní 1973 varð ekki vænlegur
til árangurs."
Kissinger segir einnig í minn-
ingabók sinni frá fundi þeim sem
Nixon, Rogers, utanríkisráðherra,
og hann áttu við íslenska ráða-
menn í Stjórnarráðshúsinu að
kvöldi 30. maí, en þá áttu, eins og
áður sagði, forsetarnir erlendu
hvor í sínu lagi stuttan fund með
forseta íslands, Kristjáni Eldjárn,
Ólafi Jóhannessyni, forsætisráð-
herra, og Einari Agústssyni, utan-
ríkisráðherra. Kissinger rifjar
fundinn upp á eftirfarandi hátt í
minningabók sinni:
„Áður en við snerum okkur að
meginefni heimsóknar okkar til
íslands, urðum við að hitta að
máli leiðtoga þessarar harðbýlu
klettaeyju, þar sem aðdáunarvert
fólk, í næstum sífelldri birtu
sumarsins og endalausum þunga
vetrarins, heyr harða baráttu við
ófrjóan jarðveginn og miskunnar-
laust hafið. Samkvæmt diplómat-
iskum reglum hitti Nixon Rogers,
utanríkisráðherra, og ég íslensku
ríkisstjórnina til að þakka
forystumönnum hennar gestrisn-
ina. Þeir voru kurteisir, en höfðu
aðeins takmarkaðan áhuga á for-
setaviðræðunum. Mestar áhyggjur
höfðu þeir af yfirvofandi stríði við
Breta út af þorski.
Umræðuefnið var stækkun
landheiginnar. Islendingar töldu
sig eina hafa rétt á fiskveiðum á
hafinu milli eyjarinnar og Bret-
iands, það var nauðsyn á svæðinu
til varnar og til að hafa aðgang að
neðansjávarauðlindum. Til að
hafa sitt fram, hver svo sem lögleg
staða þess var, hótaði þetta litla
land að loka NATO-flugvallar-
starfseminni á eynni, og ef nauð-
synlegt þótti, að fara í stríð við
Bretland. íslensk varðskip höfðu
þegar ráðist á breskan togara og
breskt herskip, en með kunnáttu-
samlegri notkun varðskipanna
bættu þeir að nokkru upp skort
sinn á stríðsbúnaði. íslensku ráð-
herrarnir höfðu í frammi beinar
hótanir um hernaðarlegar fram-
kvæmdir, og Nixon og Rogers
hvöttu þá til að bíða með endan-
legar ákvarðanir þess efnis.
Kissinger undraðist
Og þarna sat ég yfir mig undr-
andi. Hérna var eyja þar sem lifðu
200.000 manns sem hótuðu því að
fara í stríð við 50 milljón manna
heimsveldi, út af þorski, og hérna
var stórveldi sem taldi það nauð-
synlegt að a) láta skoðun sína í
ljós og b) að halda aftur af, ekki
þeim sterkari, heldur þeim veik-
ari. Nixon og Rogers reyndu að
hafa sefandi áhrif á meðan ís-
lensku ráðherrarnir héldu því
stöðugt fram, sem á fyrri tímum
hefði virst vera sjálfsmorð. Upp í
huga mér kom setning, sem Bis-
mark hafði sagt meira en öld áður,
hinir veikari halda styrk sínum
með óskammfeilni og hinir
sterkari verða veikari með því að
hika. Þessi litla samkoma í
Stjórnarráðshúsinu í Reykjavík —
biðjandi stórveldið og litla óstýri-
láta landið, sem hótaði að fara í
stríð við þjóð sem var 250 sinnum
stærri en hún sjálf og segja sig úr
NATO (og fórna þannig vörnum
landins) — sagði heilmikið um
heim samtímans og þá kúgun, sem
hinir veikari geta lagt á hann.“
Það hafðist sem sagt lítið upp
úr fundum þeirra Nixons og
Pompidous í Reykjavík. Pompidou
þjáðist af veikindum, sem stuttu
eftir fundinn áttu eftir að leiða
hann til dauða og Nixon var flækt-
ur inn í eitthvert mesta hneyksli
stjórnmálanna i Bandaríkjunum,
sem endaði með því að hann sagði
af sér, fyrsti forsetinn í Ameríku
til að gera slíkt.
En hvað sem því líður, voru þeir
góðir gestir hér á landi svo langt
norður í Atlantshafi, og þeir komu
íslandi í sviðsljós heimsfrétta,
sem svo oft áður hefur leikið um
okkur.
— ai.

Nixon og Pompidou hittu, hvor í sínu lagi, forseta íslands, dr. Kristján Eldjárn, Ólaf Jóhannesson þáverandi
forsætisráðherra og Einar Ágústsson þáverandi utanrikisráðherra, í Stjórnarráðshúsinu. Hér má sjá Nixon á fundi
með íslensku ráðamönnunum.
Til sölu
Húseignin Frakkastíg 13 ásamt eignarlóö er til
sölu, ef viöunandi tilboð fæst. Stærö ca. 3x50 fm
og 100 fm lagerpláss eöa fyrir léttan iönaö.
Allar upplýsingar gefur Ólafur E. Ólafsson, skrif-
stofusími 10590 heima 79797.

VJterkurog
k-J hagkvæmur
auglýsingamióill!

. Blaóburöarfólk óskast!
- ~ - ■ i ■1 - Austurbær Kópavogur Laugavegur 101 — 171 Skjólbraut Skjólbraut Lindargata lægri tölur Lindargata hærri tölur