Morgunblaðið - 29.05.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1983
35
Útskrifaðir
fimm vetra
Sem fyrr segir, áskilur Stóð-
hestastöðin sér rétt til að hafa fol-
ana til fimm vetra aldurs. Sumar-
ið sem þeir verða fimm vetra eru
þeir leigðir út í síðasta skipti á
vegum stöðvarinnar, en um haust-
ið taka eigendur þeirra aftur við
þeim.
Frá því hestarnir koma inn á
stöðina sem folöld eða veturgaml-
ir folar, ganga þeir í gegnum ýms-
ar skoðanir og prófanir, sem ýmist
dæma þá óhæfa til undaneldis, eða
þá að þeir útskrifast fimm vetra
með meðmæli hrossaræktarráðu-
nauts og stjórnar Stóðhestastöðv-
arinnar. Fimm vetra fara þeir frá
stöðinni, og hafa þá verið ættbók-
arfærðir, nái þeir lágmarksein-
kunninni 7,75 fyrir byggingu og
hæfileika. — Einkunnina 8,00 þarf
á hinn bóginn til að ná 1. verð-
launum.
Margt getur orðið til að „fella“
folana á leið þeirra um Stóðhesta-
stöðina, að sögn Þorkels. Hestarn-
ir eru dæmdir úr leik á öllum ald-
ursstigum, sumir þegar á fyrsta
vetri. Það sem einkum verður fol-
unum að falli er smæð þeirra, stirt
geðslag, lök bygging eða hæfi-
leikaskortur í gangi, sem þá kem-
ur fram við tamningu. Daginn sem
Morgunblaðsmenn fylgdust með
störfum í Stóðhestastöðinni var
hestur dæmdur úr leik vegna
slakrar afturbyggingar, hann
gekk of gleiður, lendin var ekki
nægilega vel sköpuð og hann var
greinilega snúinn á vinstri aftur-
fæti. Annar hafði fallið í þá ógæfu
að sýna hryssum þeim er hann
átti að annast síðastliðið sumar
fullkomið afskiptaleysi, og þegar
við bættist að hæfileikar hans
virtust ekki óumdeildir, var hann
dæmdur til að vanast í vor. Þenn-
an sama dag var sóttur af eiganda
sínum í stöðina veturgamall foli,
sem greinilega var of smár miðað
við þær kröfur, sem nú eru gerðar
til stærðar íslenska hestsins. —
Annar foli veturgamall beið á
stöðinni eftir því að verða fluttur
til síns heima, vegna erfiðs lund-
arfars, sem nánast er frágangssök
þegar um kynbótahesta er að
ræða.
Þannig mætti lengi telja; eins-
konar hreinsunareldur Stóðhesta-
stöðvarinnar á árlega að grisja úr
þá hesta, sem ekki er mælt með til
undaneldis, og nýir folar koma þá
í þeirra stað. Hestarnir, sem á
þennan hátt eru sendir aftur til
síns heima eru flestir geltir, en þó
kemur fyrir að eigendur þeirra
reyna að hafa þá óvanaða áfram, í
von um að geta selt þá síðar eða að
þeir nái sér á strik er þeir eldist.
Alla jafna eru hestarnir þó úr leik
sem kynbótahestar eftir að hafa
fallið á prófum Stóðhestastöðvar-
innar.
Ætt og útlit
Þorkell Bjarnason sagði einkum
tvennt haft í huga, þegar folöld
eða ungfolar eru valdir í Stóð-
hestastöðina. í fyrsta lagi væri
tekið mið af ætt hestsins í föður-
og móðurætt, og í öðru lagi skipti
útlit folans miklu, stærð og sköpu-
lag, allt yfirbragð og einstaka lík-
amshlutar, fætur og fleira. „Við
teljum að hrossaræktin hér á
landi sé það langt á veg komin,"
sagði Þorkell, „að ætterni hest-
anna skipti miklu máli. —
Ættsmáir hestar eru þó engan
veginn útilokaðir, því vissulega
geta komið fram gæðingshestar þó
ekki eigi þeir til verðlaunahesta að
telja. En sé litið á hestamannamót
undanfarin ár, sem og kynbóta-
sýningar, þá kemur greinilega í
ljós að þeir hestar sem efstir
standa, eru undantekningarlítið
komnir út af kunnum kynbóta-
hrossum."
Þorkell sagði hestana valda með
tilliti til ágætis þeirra hvers um
sig, ekki hefði verið farin sú leið
að hafa jafnvægi milli landshluta,
ættstofna eða afkvæma einstakra
stóðhesta, val hestanna færi mest
eftir framboði hverju sinni. Nú
eru í Stóðhestastöðinni folar úr
öllum áttum, en flesta syni þar á
Hrafn 802 frá Holtsmúla í Skaga-
Fjórir atódhesUr uadan Hrtfni 802 fri Holtsmúla, allir fæddir 1979 og aldir upp í Stóðhestastöðinni. Talið frá vinstri: Snældu-Blesi fri Árgerði, Viðar fri
Viðvík, Adam fri Meðalfelli og Blakkur fri Reykjum.
Tamningamennirnir Pill B. Pilsson og Gísli Gíslason sýna tvo af folunum í Stóðhestastöðinni í Gunnarsholti.
firði. Undan honum eru átta folar
í stöðinni, og sonarsonur að auki
hinn níundi. „Slíkt er varla óeðli-
legt,“ sagði Þorkell, „því Hrafn
telst nú landsins besti stóðhestur,
fékk fyrstu heiðursverðlaun á
landsmóti hestamanna á Vind-
heimamelum í Skagafirði sumarið
1982.“ — Um ættir stóðhestanna
vísast að öðru leyti til upptaln-
ingar á hestum Stóðhestastöðvar-
innar, sem hér er birt.
Hrossaræktin
að mestu í
höndum bænda
í Stóðhestastöð Búnaðarfélags-
ins eru nú að jafnaði um fimmtíu
hestar eins og áður er rakið. Þor-
kell sagði erfitt að segja til um,
hve stór hluti þetta væri af þeim
stóðhestum sem nú eru í uppeldi
víðs vegar um landið. Nær lagi
væri að segja stóðhestana tíu
sinnum fleiri en helmingi fleiri, og
hrossaræktina í landinu sagði
hann að mestu leyti vera í höndum
bænda. Bændur ættu flestar
hryssurnar, sem og stóðhestana
ásamt hrossaræktarsamböndun-
um. Hin mikla fjölgun hrossa í
þéttbýli hefur því ekki leitt til
þess að þar leggi menn stund á
hrossarækt í stórum stíl, heldur
kaupi hesta sína frá bændum eins
og verið hefur.
Ýmsar ástæður sagði Þorkell
liggja að baki því, að menn vildu
koma hestum sínum í Stóðhesta-
stöðina. Oft væri erfitt fyrir menn
að halda stóðhesta heima, og því
léttir að því að koma þeim fyrir á
stöðinni fyrstu árin, meðan séð er
hvað í þeim býr. Eins sagði Þor-
kell greinilegt að menn teldu það
góðan kost að koma folum sínum í
stöðina, þar sem þeir fengju besta
uppeldi sem völ væri á og góða
tamningu. Á nýliðnum vetri kost-
aði 15 krónur á dag að hafa hest í
Stóðhestastöðinni. Það lætur
nærri að dugi fyrir fóðurkostnaði
einum, en ekki fyrir húsaleigu eða
tamningu. Þennan kostnað bera
eigendur folanna, og Stóðhesta-
stöðin tekur síðan í sinn hlut
leigugjald af folunum á sumrin.
Leigugjald fyrir elstu hesta er í
sumar tæpar sjö þúsund krónur
auk flutningskostnaðar og er
gjaldið þeim mun lægra sem fjær
dregur stöðinni, því flutningur
bætist við greiddur af leigutaka.
Góð eftirspurn er eftir folum
stöðvarinnar; í fyrra voru allir
hestarnir, tveggja vetra og eldri,
SJÁ NÆSTU SÍÐU
Stóðhestar, sem leigðir verða vorið 1983
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
Glaöur 852, Reykjum, jarpur '72
Hrani Hrafnkelsst., jarpur '76
Ýmir 951, Ystabæli, grár '76
Torfi, Torfastöðum, jarpur '78
Hólmi 959, Stykkishl., grábles. '78
Geisli, Gamlahrauni, rauöbles. '78
Viöar, Viövík, brúntvístj. '79
Snældu-blesi, Árgeröi, rauöbles. '79
Sveinn Norödal, Sveinat., leirljós '79
Hrólfur, Laugarvatni, jarpur '79
Hjörvar, Reykjavík, brúnn '79
Adam, Meðalfelli, brúnn '79
Þrándur, Brunnum, jarpur '79
Flugar, Torfastööum, brúnn '79
Blakkur, Reykjum, brúnn '79
Skuggi, Bjarnast., brúnn '79
Gustur, Stykkish., brúnn '80
Þristur, Stóra-Hofi, rauöstj. '80
Goði, Stóra-Hofi, rauötvístj. '80
Svipur, Stóra-Hofi, rauöur '80
Hraunar, Sauöárkr., bleikál. '80
Riddari, S-Skörðugili, bleikál. '80
Hrókur, S-Sköröug., brúnn '80
Skuggi, Lambleiksst., brúnn '80
Kolskeggur, Kvíahóli, brúnn '80
Bliki, Reykjavík, bleikál. '80
Ljóri, Kirkjubæ, rauöbles. '81
Kjarval, Sauöárkr., rauöur '81
Eljar, Torfastööum, jarpur '81
Darri, Kampholti, glórauöur '81
Freyr, Hellu, móbrúnn '81
Glói, Gunnarsholti, glórauöur '81
Svarri, Gunnarsholti, brúnn '81
Austri, Mýnesi, rauöur '81
Ljómi, Björk, glórauðstj. '81
Kolur, Stórahofi, brúnn '81
Léttir, Djúpadal, rauöur '81
Smári, Stóra-Hofi, rauöur '81
Hæð
cm Faðir
146 Gramur 688, Vatnsleysu,
145 Kolbakur 730, Gufunesi,
143 Blesi 577, Núpakoti,
141 Sörli 653, Sauðárkr.,
144 Hlynur 910, Báreksst.,
142 Hlynur 910, Báreksst.,
143 Hrafn 802, Holtsmúla,
143 Hrafn 802, Holtsmúla.
142 Blesi 598, Skáney,
147 Fengur 855, Laugarv.,
144 Örvar 856, Hömrum,
144 Hrafn 802, Holtsmúla,
145 Fengur 855, Laugarv.,
145 Þáttur 722, Kirkjubæ,
145 Hrafn 802, Holtsmúla,
141 Fáfnir 747, Laugarv.,
140 Eiöfaxi 958, Stykkish.,
143 Blær, Sauöárkrk.,
141 Sörli 653, Sauöárkr.,
142 Sörli 653, Sauðárkr.,
143 Ófeigur 882, Flugumýri,
140 Ófeigur 882, Flugumýri,
138 Fáfnir 747, Laugarv.,
138 Flosi 966, Brunnum,
138 Örn, Kröggólfsst.,
137 Ófeigur 822, Flugumýri,
137 Hólablesi, Hólum,
138 Hervar 961, Sauöárkr.,
133 Fengur 855, Laugarv.,
135 Hrafn 802, Holtsmúla,
139 Sörli 876, Stykkish.,
135 Hrafn 802, Holtsmúla,
137 Hrafn 802, Holtsmúla,
135 Máni 949, Ketilsst.,
133 Fáfnir 897, Fagranesi,
133 Sörli 653, Sauðárkr.,
134 Freyr 881, Flugumýri,
135 Sörli, Sauöárkr.,
Móðir
Drottning 3241, Reykjum.
Vinda 3294, Vatnsenda.
Grána, Ystabæli.
Tíbrá 4259, Ólafsvöllum.
Þota 3201, Innraleiti
Glóö 3295, E.Geldingah.
Gloría 4233, Hjaltast.
Snælda 4154, Árgeröi.
Lýsa 3185, Hafþórsst.
Hera 3698, Laugarvatni.
Hrönn 4660, Kolkuósi.
Vordís 4726, Sandh.ferju
Svala 3258, Brunnum.
Flugsvinn 4260, Bræörat.
L-Venus, Reykjum, Mosf.
Nös 3010, Bjarnastööum.
Stjarna 3970, Fásk.b.
Rimma 4723, Stóra-Hofi.
Nótt 3723, Kröggólfsst.
Kolka, Kolkuósi.
Hrafnkatla 3526, Sauðárkr.
Kvika 3341, Sköröugili.
Bylgja 3626, Skörðugili.
Iða 3942, Lambleiksst.
Kolfinna 4875, Kröggólfsst.
Glóð, Sturlureykjum.
Sara 4289, Kirkjubæ.
Hrafnkatla 3791, Sauöárk.
Flugsvinn 4260, Bræðrat.
Krafla.Kampholti.
Freyja 3654, Hellu.
Snerpa, Gunnarsholti.
Prinsessa 4846, Gunnarsh.
Freyja 3426, Einholti.
Prinsessa 4456, Eiöum.
Kola, Kolkuósi.
Fluga 3797, Djúpadal, Sk.
Heiða, Mööruvöllum, Kjós.