Morgunblaðið - 03.07.1983, Blaðsíða 28
28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÍJLl 1983
Brúðubfllinn:
Leikhús yngstu kynslóðarinnar
Apinn Gústi, sá til vinstri, hefiir verið með Brúðubílnum í 3 ír og er mikill vinur barnanna. Si stóri er frændi hans, nýkominn frá Afríku og syngur um
það ferðalag.
„ÞETTA er sjöunda sumarið
sem brúðubfllin starfar og
ferðumst við með leiksýn-
ingar á milli rúmlega þrjátíu
leikvalla á höfuðborgar-
svæðinu.“ sagði Helga Steff-
enssen þegar MBL heimsótti
sýningu hjá Brúðubflnum.
„Við erum með tvær dag-
skrár og komum þannig
tvisvar á hvern leikvöll yfir
sumarið. Leikþættina sníð-
um við við hæfi tveggja til
sex ára barna, og tengjum
saman skemmtun og
fræðslu."
Þetta eru alveg einstakir
áhorfendur, álit þeirra er svo
ómengað og þau eru óhrædd við
að láta það í ljós. Krakkarnir
koma á sýningu sama hvernig
veður er, svo við höfum haft það
fyrir reglu að fella aldrei niður
sýningu hjá Brúðubílnum vegna
veðurs. Ef það er rigning mæta
krakkarnir bara klædd í sam-
ræmi við það, í pollagalla og
stígvélum. Aðsóknin hjá okkur
fer sívaxandi og á einni sýningu
í Breiðholti um daginn voru um
þúsund börn.
Við erum þrjár sem sjáum um
bílinn núna, Sigríður Hannes-
dóttir, Rósa Valtýsdóttir og ég.
Rósa er bílstjóri og tæknimaður,
ég geri brúðurnar og Sigríður og
ég semjum textana. Þá hefur
Þórhallur Sigurðsson leikari að-
stoðað okkur á ýmsan hátt.
Brúðubílinn er kostaður af
borginni og er ókeypis aðgangur
að leikvellinum daginn sem hann
kemur. Við höfum líka farið út á
land með brúðurnar og sýnum
þá í samkomuhúsum. Þetta ætl-
um við líka að gera í sumar en
við höfum ekki enn ákveðið end-
anlega hvert farið verður."
Hugarfarsbreyting
er það sem þarf
— eftir Margréti
Matthíasdóttur
Allir landsmenn urðu vitni að
því, að í forkosningunum í vor
hröpuðu nær allir formenn þing-
flokkanna úr sínum fyrri sætum.
Eitthvað hlýtur þetta að
merkja. Ætli það séu ekki verkin,
sem unnin hafa verið á þessu 105.
löggjafarþingi Islendinga, sem
orsaka þetta. Það hefir algjörlega
gleymst, að þingmenn ættu að
standa vörð gagnvart launafólki
þessa lands, þannig að ekki sé gert
ógerlegt fyrir fólk að láta enda ná
saman út mánuðinn með eins
manns launum, og jafnvel í dag
hjá tveim aðilum, sem vinna fyrir
einu og sama heimilinu.
Það er þetta, sem launþegar
hafa orðið fyrir. Einu úrræðin
sem þetta þing, sem nýlokið hefir
störfum, hefur getað upphugsað
til handa launafólki og þar með
öllum heimilum landsins, er að
búa til og leggja á, æ ofan í æ,
nýja skatta og gjöld, samanber
bráðabirgðalögin og vörugjaldið,
og að ganga inn í gerða samninga
með skerðingu, til að rýra um-
samdar verðbætur á laun, sem þó
eru reiknaðar út eftir þeim hækk-
unum sem orðið hafa síðustu 3
mánuði áður.
Nú er önnur ríkisstjórn tekin
við og vonir fólks voru við hana
tengdar; að hún myndi nú finna út
aðrar leiðir en þessa einu, sem
fyrirrennarar hennar vissu um.
Allir vita, að launin áttu að hækka
um 22% þann 1. júní. En viti
menn, og þá hrikti stórum í á all-
flestum heimilum þessa lands,
hennar fyrsta verk er að taka 14%
af þessari hækkun. Og ekki kemur
mikið á móti, að manni finnst, eft-
ir þeim hækkunum sem birtar
hafa verið nú þegar og eru strax
komnar til framkvæmda. Ekki
stendur á því.
Tilkynnt er að hækka eigi
barnabætur. Rétt er, að það er
nauðsynlegt, en þessi smán að
ætla upphæðina um 3000 kr. á ári
fyrir börn sem eru undir 7 ára
aldri. Það sjá allir að upphæðin
250 kr. á mánuði elur ekki feitan
sauð, en ég segi hiklaust, að þetta
væri ein bezta lausnin til þess að
koma barnafólki til hjálpar. Upp-
hæðin er bara 10 sinnum of lág, og
aldurstakmark ætti að vera hærra
en 7 ár.
Þá tel ég hækkunina á landbún-
aðarvörunum algjört hneyksli og
tek heilshugar undir orð Reynis
Ármannssonar, fyrrverandi for-
manns Neytendasamtakanna, sem
birtust í Velvakanda þann 7. júní
sl.
Það þarf virkilega að gerast
eitthvað maklegt í þessu máli, svo
þessir háu herrar finni fyrir því
að húsmæður geta verið sterkt
vopn gegn svona svívirðu, ef þær
virkilega taka höndum saman.
Þetta gerðu húsmæður í Englandi
fyrir nokkrum árum; fylktu sér út
á götur og torg, slógu í potta og
pönnur með ausum og sleifum svo
tekið var eftir út um allan heim og
Margrét Matthíasdóttir
valdamenn urðu að bíða lægri hlut
með hækkanir það sinnið.
Við vitum vel, að enginn er öf-
undsverður að taka við stýringu
þjóðarheimilisins með alla sjóði
galtóma og meira en það, en efna-
hagsaðgerðirnar eru eins og fyrri
aðgerðir, algjörlega á einn veg; að
skerða launin.
Ekki bætir það nú ástandið hjá
þeim sem þurft hafa að taka lán,
þegar lánskjaravísitalan er komin
langt fram úr kaupgjalds-
vísitölunni. Fólk, sem hefur af
ýmsum orsökum og þá helst út af
íbúðarkaupum þurft að taka sér
lán, á í miklum erfiðleikum með
að standa í skilum með greiðslur
afborgana af þeim.
Launþegar krefjast þess, ég segi
aftur krefjast þess, að þessar nýju
aðgerðir ríkisstjórnarinnar stand-
ist, og hún nái verðbólgunni í
reynd niður, svo þetta fari ekki
eins og hjá fyrirrennurum hennar,
þegar þeir ætluðu að ná vísitöl-
unni niður í 7% 1982, en reyndin
varð sú, að hún æddi með tíföldum
þeim hraða og jafnvel enn meir.
Hverjir eru það, sem mest líða
vegna þessa ástands, verkamenn,
verksmiðjufólk, verzlunarfólk,
skrifstofufólk, starfsstúlkur á
spítölum og dagvistunarstofnun-
um, húsmæður eða hálaunafólkið í
landinu?
Mig langar nú að sýna fram á
það, nú þegar ekki dugir að hafa
eina fyrirvinnu fyrir flest heimilin
í landinu, að ekki hafa allir að-
stöðu til að fara út á vinnumark-
aðinn af ýmsum orsökum. Við
skulum hugsa okkur dæmi um
hjón, sem hingað til hafa rétt tór-
að af launum húsbóndans, en er
ekki gerlegt lengur. Konan fer að
leita fyrir sér um atvinnu. Þau
eiga 2 börn, 3 ára og 5 ára. Hún
gæti fengið atvinnu, en þar sem
hún er gift kona hefur hún ekki
aðgang að dagvistarstofnunum
fyrir börn sín, og hún á enga ætt-
ingja, sem hlaupið gætu undir
bagga fyrir hana með pössun, svo
ekki væri um annað að ræða en
leita til dagmæðra í þessu tilviki.
Þá ynni hún rétt rúmlega fyrir
daggjöldum barna sinna, semsagt
það kæmi sáralítið annað út úr
þessu dæmi en fyrirhöfn til einsk-
is. Ég tala nú ekki um, ef börnin
væru fleiri.
Það verður að gerast hugarfars-
breyting hjá forráðamönnum þess-
arar þjóðar og t.d. eins og ég
nefndi áður að hækka raunveru-
lega barnabæturnar. Það hjálpaði
mér sjálfri mikið á sinni tíð, þegar
Ólafur Thors kom á greiðslum
barnabóta frá Tryggingastofnun
Ríkisins í peningum en ekki í
skattaívilnun, eins og átt hefir sér
stað hin síðari ár.
Á landsmenn skora ég, að velja
íslenskar vörur fremur en erlend-
ar.
Ég er að lokum með nokkrar
ábendingar, aðrar en að skerða
laun fólks, ef ráðamenn gætu nýtt
eitthvað af þessum hugmyndum.
1. Það mætti t.d. gjarnan meta að
verðleikum starf heimavinn-
andi húsmæðra. Þær fá ekki
pláss fyrir börnin sín á
dagvistarstofnunum, svo mér
fyndist sanngjarnt að þær
fengju greiddar barnabætur,
svipaða upphæð og greitt er
niður með hverju barni á dag-
vistarstofnunum, eða ívið hærri
upphæð, sem sé 2000—2500 kr.
með hverju barni á mánuði.
2. Fella ætti niður vörugjald af
matvörum.
3. Það væri sanngjarnt að fella
niður söluskatt af rafmagns-
reikningum. Það er meira en
nóg, að lagt sé 19% verðjöfnun-
argjald á þá.
4. Taka söluskatt af símreikning-
um.
5. Dráttarvextir ættu ekki að
reiknast á fasteignagjöld, fyrr
en mánuður er umliðinn frá
síðasta gjalddaga.
P.s. til launagreiðenda.
Allir fastráðnir starfsmenn
ættu að fá laun sín greidd fyrir-
fram, því í svona óðaverðbólgu-
þjóðfélagi eins og er hjá okkur,
munar töluvert um þær hækkanir
sem gerðar hafa verið sjálfkrafa 3.
hvern mánuð í landi voru. Þeir
sem fá laun sín greidd eftir á bera
mjög skarðan hlut, með því að fá
ekki sína hækkun á laun fyrr en
mánuði seinna. Það gerir að verk-
um að í 4 mánuði á ári eru þeir að
kaupa vörur á nýju verði með
gömlu kaupi, sem er mikil kjara-
rýrnun.
Kærar kveðjur,
Margrét Matthiasdóttir er húsmóð-
ir í Reykjavík.