Morgunblaðið - 08.07.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. JÚLÍ 1983
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir PATRICE DE BEER, blaðamann Guardian
Frelsissveitarmeðlimir í varðstöðu með ríffla, sem þeir niðu af sovéaka innráaarhernum.
Zahir Shah, síðasti konungur Afganistan, leysir loks frá skjóðunni:
„Afganar eiga sjálfír að
fá að ákvarða örlög sín“
„Eina og málura er háttað í dag er það akylda hvera og eins afganaka
þegns að hjálpa til við að koma af stað bylgju einingar í landinu," segir
hinn 69 ára gamli Mohammed Zahir Shah, sem var síðasti konungurinn í
Afganistan áður en honum var velt af valdastóli í byltingu hersina þann
17. júlí 1973.
Zahir Shah hafði verið við
völd í 40 ár þegar byltingin
var gerð. Hann tók við völdum af
föður sínum árið 1933 eftir að
hann hafði verið ráðinn af dög-
um. Konungurinn lýsti sig sigr-
aðan þann 24. ágúst sama ár og
byltingin var gerð og hélt til
Rómar, þar sem hann hefur ver-
ið í útlegð æ síðan.
Zahir Shah hefur ekki viljað
veita nein viðtöl fram að þessu,
en fyrir skemmstu rauf hann
þögnina og veitti hinu virta
franska blaði Le Monde viðtal.
Konungurinn fyrrverandi er að
eðlisfari hæglátur maður og lítið
fyrir opinberar yfirlýsingar gef-
inn eins og sést best á því, að
hann hefur ekki tjáð sig um
ástandið í heimalandi sínu fyrr
en nú, fimm árum eftir að inn-
rásarher Sovétmanna yfirtók
Afganistan.
Liðveisla
„Ástandið í Afganistan er
meginskýring þess að ég ákvað
að taka nýtt skref í útlegð minni
og leggja frelsissveitunum lið,“
sagði hann í viðtalinu við Le
Monde. Undanfarna daga og vik-
ur hefur verið stöðugur straum-
ur gesta að heimili hans í Róm.
Flestir þessara gesta hafa verið
menn úr röðum frelsissveita
Afgana. í viðtalinu við blaðið
lagði Zahir Shah á það áherslu,
að hann ætti í sjálfu sér ekki
neinar hugsjónir í sambandi við
föðurland sitt og síst af öllu
hefði hann nokkurn áhuga á að
endurreisa konungdæmið.
„Markmið mitt er það eitt að
þjóna landi mínu. Það er skylda
mín að hjálpa til við að skapa
þær aðstæður og móta það hug-
arfar, sem leitt getur til skiln-
ings og einingar á meðal þjóðar
minnar. Fólki okkar er mikið í
mun að þessi eining nái að skap-
ast. Meginmarkmiðið er hins
vegar að frelsa föðurlandið."
Þrátt fyrir allt lítur Zahir
Shah meira á sig sem eins konar
sáttasemjara fremur en mann,
sem gefur út yfirlýsingar, sem
hræra upp í þjóðinni. Sjálfur
segir hann það vera afar mikil-
vægt að sameina andspyrnuöflin
í landinu svo barátta þeirra skili
betri árangri.
Sumir leiðtogar frelsissveit-
anna hafa þegar skorað á hann
að taka að sér að sameina krafta
þeirra, en Zahir Shah hefur til
þessa skorast undan slíku, enda
lítt fyrir það gefinn að vera í
sviðsljósinu. Hann bendir á það,
að þótt fylkingarnar sameinist í
baráttu sinni sé það alls ekki
nauðsynlegt, að þær komi fram
undir einu og sama merkinu og
séu undir stjórn eins og sama
leiðtogans.
Eðlilegur ágreiningur
„Það er eðlilegt að fólk innan
frelsissveitanna sé ósammála. f
þessum sveitum er fólk úr öllum
þjóðfélagsstéttum. Þessi ágrein-
ingur er alls ekki neinn steinn í
götu frelsisbaráttunnar, þvert á
móti. Hann gæðir hana meira
lífi. Allt okkar fólk er innst inni
sömu skoðunar."
Zahir Shah sagði í viðtalinu
við Le Monde, að þegar hann
hefði lokið viðræðum sínum við
leiðtoga frelsissveitanna væri
ætlun hans að notfæra sér þau
tengsl, sem hann hefur komið
sér upp á alþjóðavettvangi á
þeim árum, sem hann hefur ver-
ið i útlegðinni. Eins og málum er
háttað í dag getur enginn einn
leiðtogi frelsissveitanna talað
fyrir hönd andspyrnuhreyf-
ingarinnar í landinu, þannig að
böndin berast að honum sjálfum.
Hann neitar hins vegar stöðugt
því hlutverki fulltrúa frelsis-
sveitanna, sem óskað er eftir að
hann taki að sér.
óbeit
Þrátt fyrir hógværð sína fer
Zahir Shah ekki leynt með þá
skoðun sína, að hann hefur óbeit
á valdhöfunum í Kabúl og vinnu-
brögðum þeirra. Hann fordæmir
innrás Sovétmanna, sem braut í
bága við öll hugsanleg alþjóðleg
lög, lagði landið bókstaflega í
rúst og skapaði stórkostlegt
flóttamannavandamál.
„Á meðan ég var við völd í
Afganistan gætti ég þess per-
sónulega, að hvergi bæri skugga
á hin vingjarnlegu samskipti
Afganistan og Sovétrikjanna,
sem ríkt höfðu í langan tíma.
Þar var ekki um neina íhlutun í
innanríkismálefni hins aðilans
að ræða og yfirráðasvæði beggja
landanna og réttur þegnanna
var virtur i hvívetna af hálfu
hins aðilans. Það var aldrei um
það að ræða, að Sovétríkjunum
stæði nokkur ógn af Afganist-
an,“ sagði konungurinn fyrrver-
andi við Le Monde.
Hann bætti því við í viðtalinu,
að pólitísk lausn deilunnar i
landinu væri farsælust, en miklu
máli skipti að koma öllum öng-
um frelsissveitanna undir eitt og
sama þak. Hins vegar sagði Zah-
ir Shah það staðreynd, að hversu
vel skipulagðar sem frelsissveit-
irnar væru tækist þeim aldrei að
brjóta á bak aftur hinn öfluga
her Sovétmanna — til þess væru
yfirburðir innrásarhersins á
vopnasviðinu allt of miklir.
Óháð Afganistan
„Takist að fá Sovétmenn til
þess að kalla herlið sitt heim
mun ekkert af hálfu afganskra
þegna verða til þess að ógna Sov-
étríkjunum. Landið verður hlut-
laust og óháð öðrum ríkjasam-
böndum. Hins vegar eru ýmsar
hugsjónir, sem Afganir geta ekki
hvikað frá, t.d. í tengslum við
Sameinuðu þjóðirnar." Sömu-
leiðis sagði Zahir Shah að sjálfs-
ákvörðunarvald þegnanna yrði
að virða og engin erlend íhlutun
liðin, hvaðan sem hún kynni að
koma.
„Inntak þess, sem um er að
ræða, er að viðræður geti hafist
á milli fulltrúa frelsissveitanna
og sovéska innrásarhersins.
Þessar viðræður eiga ekki fyrst
og fremst að snúast um flótta-
mannavandamálið, heldur þann
rétt afganskra þegna að fá að
ákvarða eigin örlög sjálfir,"
sagði Zahir Shah.
Önnur Piper-Navajo-vél Flugfélags Austurlands á Egilsstaðaflugvelli. Á sfA-
astliðnu ári fluttu vélar félagsins 3.579 farþega.
Ljósm. Mbl./ Ólafur.
Egilsstaðir:
Aðalfundur Flug-
félags Austurlands
Egiladtöóum, 1. júlí.
FYRIR nokkru var haldinn hér á
Egilsstöðum aðalfundur Flugfélags
Austurlands. í skýrslu stjórnarfor-
manns, Einars Helgasonar, kom
fram að hagur félagsins hefur farið
batnandi að undanlornu — þótt
rekstrartap hafi orðið nokkuð síð-
astliðið ár, fyrst og fremst vegna
fjármagnskostnaðar.
Flugfélag Austurlands á nú
tvær 7 manna flugvélar af Piper-
Navajo-gerð og býr við allgóða að-
stöðu á Egilsstaðaflugvelli. Félag-
ið festi þar kaup á flugskýli sið-
astliðið ár — og flugvirki er þar
við dagleg störf hjá félaginu.
Á síðastliðnu ári flaug Flugfé-
lag Austurlands áætlunarflug til
sex staða og flutti samtals 2.350
farþega. í leiguflugi flutti félagið
904 farþega — en 325 farþega í
sjúkraflugi, eða alls 3.579 farþega.
Sjúkraflug hefur reynst vaxandi
þáttur í starfi félagsins. Stjórn-
arformaður gat þess að flugtímar
Flugfélags Austurlands í sjúkra-
flugi væru fleiri en nokkurs ann-
ars aðila hérlendis.
Á aðalfundinum var samþykkt
að heimila stjórn félagsins að
auka hlutaféð um 500 þúsund
krónur.
Stjórn Flugfélags Austurlands
var endurkjörin á fundinum — en
í henni sitja: Einar Helgason
Reykjavík, Bergur Sigurbjörnsson
Egilsstöðum, Jóhann D. Jónsson
Kópavogi, Kristinn V. Jóhannsson
Neskaupstað og Sigurður Hjalta-
son Höfn í Hornafirði.
— Ólafur
Eitt hinna nýju orlofshúsa sem BSRB tekur nú í notkun.
BSRB:
34 ný orlofshús
34 ný orlofshús BSRB voru tekin í
notkun 1. júlí sl. og hefur orlofshús-
um félagsins því fjölgað úr 68 í 102.
Nýju húsin eru á Eiðum á Austur-
landi, og í Stóru-Skógum í Staf-
holtstungum í Mýrasýslu.
Á aðalfundi fulltrúaráðs
orlofsheimilanna, sem haldinn var
Ættarmót
á Apavatni
NIÐJAR Ásmundar Eiríkssonar og
Guðrúnar Jónsdóttur á Apavatni
ætla að hittast þar sunnudaginn 17.
júlí kl. 13. Síðan verður guðsþjón-
usta að Mosfelli kl. 14.30. Að svo
búnu verður kaffidrykkja f félags-
heimilinu Borg kl. 16.
Undirbúningsnefndin væntir
þess að menn fjölmenni og upplýs-
ingar gefa Katla Ólafsdóttir,
Kópavogi, Valgerður Kristjóns-
dóttir, Garðabæ, Sigríður Berg-
steinsdóttir, Selfossi, og Ásmund-
ur Eiríksson.
(Tilkynning.)
6. mars sl., var dregið um nýju
orlofshúsin og eru sex af aðildar-
félögum innan BSRB nú að fá
orlofshús í fyrsta skipti. Starfs-
mannafélag ríkisstofnana fær 10
hús og tvöfaldar húsafjöldann sem
það hafði fyrir, Kennarasamband-
ið fær 4 hús og starfsmannafélag
Reykjavíkurborgar fær 3 hús og
10 önnur aðildarfélög bæta við sig
einu húsi.
Poul Franck
Jensen lyfja-
fræðingur
POUL Franck Jensen lyfjafræð-
ingur er látinn í Kaupmannahöfn.
Hann heimsótti um árabil ís-
lenska lækna vegna kynningar á
lyfjum frá Sandoz og átti hér
marga vini.
Hann verður jarðsettur frá
Kapellet, Österdage, Hilleröd,
laugardaginn 9. júlí.