Morgunblaðið - 13.07.1983, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ1983
Helgi Guðmundsson, formaður iðnþróunarnefndar Eyjafjarðarsvæðisins:
Grundvallaratriði úrbóta
að heimamenn séu reiðu-
búnir að kosta til fjármunum
Iðnaði almennt í landinu séu búin skilyrði til eðlilegrar þróunar
um tvær meginaðgerðir að ræða,
sem við leggjum til. í fyrsta lagi, að
sveitarstjórnir á svæðinu marki
sameiginlega stefnu nú þegar varð-
andi opinberar framkvæmdir og
raði þeim niður í því skyni að þær
komi byggingariðnaðinum og sveit-
arfélögunum að sem mestu gagni.
Þarna skiptir meginmáli, að ríkis-
valdið standi við sinn hlut í þessum
framkvæmdum, sem því miður hef-
ur síður en svo verið. í öðru lagi
Akureyri, 7. júní.
Sl. löstudag skilaði samstarfsnefnd um iðnþróun á Eyjafjarðarsvæðinu af
sér ítarlegri skýrslu til iðnaðarráðherra um iðnað og iðnþróun á Eyjafjarðar-
svæðinu fram til ársins 1990. Fyrrverandi iðnaðarráðherra, Hjörleifur Gutt-
ormsson, skipaði nefndina 4. febrúar 1982 og er greinilegt að nefndarmenn
hafi lagt mikla og góða vinnu í vinnslu þessarar skýrslu. Formaður nefndarinn-
ar var Helgi Guðmundsson, bæjarfulltrúi á Akureyri, en aðrir nefndarmenn
voru: Gunnar Ragnars, Valdimar Bragason, Bjarni E. Guðlaugsson, Helgi
Bergs, Sigurður Arnórsson, Sigurður Guðmundsson og Þóra Hjaltadóttir. Jón
Sigurðarson tók á lokastigi sæti Sigurðar Arnórssonar í nefndinni.
Morgunblaðið ræddi nýlega við
Helga Guðmundsson um störf
nefndarinnar og helstu niðurstöð-
ur.
— Hverjar eru helstu niðurstöð-
ur, Helgi?
„Fyrst af öllu vil ég taka fram,
að nefndarmenn voru sammála um
að gera ráð fyrir að Eyjafjarðar-
svæðið næði aftur sínum hlut i
fólksfjölgun á landinu miðað við
það sem áður var. Undanfarið hef-
ur svæðið vart náð meðaltalsmann-
fjölgun og er það breyting frá því
sem verið hefur. Við gerum ráð
fyrir að fram til 1990 verði meðal-
talsaukning á svæðinu 1,4% á með-
an gert er ráð fyrir að landsmeðal-
tal verði 1,1%. Varðandi helstu
niðurstöður, þá má í fyrsta lagi
benda á að verulegt átak þarf að
geta í almennum iðnaði og að þær
ábendingar og tillögur, sem nefnd-
in gerir, geta skapað 500—600 ný
störf. Þar að auki gerum við ráð
fyrir að hagræðingaraðferðir og
framleiðniaukning muni á þessu
tímabili, þ.e. til ársins 1990, svara
til 590 starfa í almenna iðnaðinum,
Þetta svarar til þess að í þessum
atvinnugreinum verði um að ræða
1.200 ársverka aukningu frá
ástandinu í dag. Þetta sýnir ljós-
lega og afar skýrt hina góðu stöðu
iðnaðarins á svæðinu. Þá gerum við
ráð fyrir að hlutfall þjónustugreina
í atvinnulífinu aukist lítillega, eða
úr 41,6% í 43,6% af heildarmann-
afla. Á móti gerum við ráð fyrir
nokkurri fækkun í landbúnaði og
fiskveiðum. Segja má, að eina
greinin í iðnaðinum, sem nú stend-
ur verulega höllum fæti, sé bygg-
ingariðnaður. í sambandi við þann
iðnað gerum við tillögur um að-
gerðir þegar i stað, sem komið
gætu í veg fyrir varanlega fækkun
mannafla í þessari grein. Þar er
Úr Slippstöðinni
bendum við á samræmt átak i við-
haldi og endurbótum á eldri mann-
virkjum."
— Hvar liggja, að ykkar mati,
helstu vaxtarmöguleikar í atvinnu-
lífinu á svæðinu?
„Fyrst skal þar nefna skinnaiðn-
aðinn. Þar gerum við ráð fyrir að
sútunin geti orðið fjórum sinnum
meiri en nú er og það gefi skilyrði
til framleiðslu á margfalt fleiri
ljóst að framundan er á allra
næstu árum veruleg endurnýjun á
þessum skipum. Á því byggist þessi
tillaga okkar. — Þetta eru tveir
stærstu vaxtarbroddarnir í þessum
efnum, en auk þessa leggjum við
kapp á að efnt verði til ýmissa
samstarfsverkefna á þessum og
öðrum sviðum, sem eiga að geta
leitt til umtalsverðrar fjölgunar
atvinnutækifæra."
— Þið nefnið sérstaklega raf-
eindaiðnað.
„Já, við leggjum sérstaka áherslu
á að skotið verði fótum undir raf-
eindaiðnað ýmis konar. Skilyrði
eru fyrir hendi til þess að koma á
fót öflugum rafeindaiðnaði, því
ýmsar framleiðslugreinar, svo sem
vefjariðnaður, skipasmíðar og
frystiiðnaður, þurfa á mikilli þjón-
ustu að halda í þessum efnum í
flíkum úr skinnum en nú er, þannig
að störfum í þessum iðnaði geti
fjölgað um allt að 130 alls, þar með
talin nokkur störf í öðrum greinum
vefjariðnaðar. Varðandi málmiðn-
aðinn leggjum við beint til að
Slippstöðin hf. á Akureyri verði
stækkuð um 50%, sem er tiltölu-
lega ódýr framkvæmd miðað við þá
aukningu á starfsmönnum, sem
slíkt myndi orsaka, en við það eitt
myndu myndast atvinnutækifæri
fyrir 150 manns, en framkvæmdin
er talin kosta á bilinu 50— 75 millj-
ónir króna. Við skulum hafa það í
huga, þrátt fyrir umræðu um
minnkun skipastólsins í dag, að ís-
lenski báta- og togaraflotinn er vel
við aldur, eða 18 ára. Togaraflotinn
okkar er að meðaltali tæplega 10
ára gamall, en meðallifaldur tog-
ara er talinn vera 16 ár. Þannig er
Helgi Guðmundsson, formaður Iðn-
þróunarnefndar Eyjafjarðarsvæðis-
WS. MorgunblaJið/G.Berg.
framtíðinni. Ef við ekki komum
upp þjónustu á þessu sviði, þýðir
það einfaldlega að leita verður út
fyrir svæðið að öðrum kosti. Slíkt
viljum við fyrirbyggja."
— Orkufrekur iðnaður hefur
verið viðkvæmt mál á Eyjafjarð-
arsvæðinu. Hver er niðurstaða
nefndarinnar í þeim efnum?
„Það er rétt. Deilur hafa verið
upp um slíkt — og eru sjálfsagt
enn. En nefnin varð sammála um
að bygging orkufreks iðnfyrirtæk-
is, sem veita myndi 200—250
manns atvinnu, væri af þeirri
stærðargráðu, að ekki þyrfti að
koma til umtalsverðrar röskunar á
atvinnulífi né skaðleg áhrif yrðu á
atvinnurekstur sem fyrir er. Þvert
á móti, nefndin telur að þegar fyrir
liggja athuganir er varða veðurfar
og mengunarhættu, þá sé ástæða
til að gera upp málið í heild. Fjöl-
menni byggðar er slíkt á svæðinu,
að við teljum að ekki þurfi að koma
til verulegrar eða umtalsverðrar
byggðaröskunar af völdum stór-
iðjuvers. Við leggjum mikla
áherslu á að sveitarfélög á svæðinu
afli nægra upplýsinga sem fyrst
um þessi mál og kynni þær fyrir
almenningi. Til ýmissa pólitískra
atriða varðandi stóriðju, svo sem
eignaraðild útlendinga og fleira,
tekur nefndin ekki afstöðu, enda
liggur fyrir að nefndarmenn hafa
þar mismunadi skoðanir."
— Hvað gerist nú næst eftir út-
komu þessarar skýrslu?
„Ja, það er nú ekki okkar verk að
segja til um það, en ég tel, að nú
ættu atvinnumálanefndir, iðn-
þróunarfélagið og aðrir aðilar, sem
skýrslan varðar, að taka upp tillög-
ur okkar og ábendingar og hrinda
sem fyrst sem mestu af þeim í
framkvæmd. Ég vil leggja sérstaka
áherslu á það, að til þess að nokkur
iðnþróun geti átt sér stað á svæð-
inu þarf tvennt til. í fyrsta lagi, að
iðnaði almennt í landi sé búinn
eðlileg vaxtarskilyrði til eðlilegrar
þróunar. í öðru lagi, og ekki síður
mikilvægt, raunar grundvallar-
atriði, að heimamenn sjálfir séu
reiðubúnir til að kosta til þess fjár-
munum og vinnu. Það er lykilatriði.
Sama væri þótt við sem í þessari
nefnd unnum, hefðum skilað 1.000
blaðsíðna skýrslu og komið með
enn fleiri og ítarlegri tillögur, ef
framtak heimamanna er ekki fyrir
hendi, þá er slík athugun tilgangs-
laus.
Ég vil biðja framtakssama aðila
á Eyjafjarðarsvæðinu — og raunar
íbúa alla — að líta nú upp úr
svartnættishugsunarhættinum,
sem einkennt hefur umræðu um at-
vinnumál um of á síðustu tímum,
líta upp og huga að þeim möguleik-
um sem fyrir hendi eru. Þeir eru
miklir ef menn gefa þeim gaum.
íbúar þessa lands hafa áður þurft
að ganga í gengum kreppuástand
og komist frá því. Það verður verk-
efni okkar á næstunni að vinna að
slíku á Eyjafjarðarsvæðinu."
G.Berg.
í deilum við „kerfið“
Bréf númer tvö til Ingvars Gíslasonar
— frá Hallgrími Hróðmarssyni
Mikið þótti mér vænt um, Ingvar,
að ásókun mín um pennaleti þína
var eitthvað málum blandin. Asök-
unin var sprottin af símtali sem við
áttum um þessi bréfaskipti og ann-
aðhvort hef ég misskilið orð þín eða
þú hefur gleymt að orða hugsanir
þínar. En nóg um það — snúum
okkur að tilefni bréfaskiptanna —
þ.e. að umsókn minni um ársorlof
var hafnað.
KAliieg lögskýring?
Þú segir í bréfi þínu: „Hallgrími
Hróðmarssyni var synjað orlofs-
ins, en ekki á röngum forsendum
eins og hann gefur í skyn, heldur
fyrir eðlilega túlkun á laga- og
reglugerðarákvæðum og sérkjara-
samningi Hins ísl. kennarafélags.
Miðað við reglur, sem við var að
styðjast, gat niðurstaðan ekki orð-
ið nema á einn veg. Hér var hvorki
um geðþóttaákvörðun né mein-
bægni að ræða heldur ákvörðun
sem gerð var á grundvelli eðlilegr-
ar lógskýringar. Þetta bið ég Hall-
grím Hróðmarsson að gera sér
grein fyrir.“ Nokkru seinna seg-
irðu um synjun orlofsins: „sú gerð
var reist á því að kennarar geti
sótt um orlof til að endurmennta
sig í sérgreinum sínum (greinum á
sínu „kennslusviði") en ekki til að
hefja nám í „nýjum" greinum.
Þetta er tiltölulega auðskilið mál.“
Þarna erum við komnir að
kjarna málsins, Ingvar minn, en
með nokkuð öðrum hætti en þú
hyggur. Það er nefnilega ekkert í
gildandi ákvæðum um veitingu
orlofs sem kveður á um í hvaða
greinum nám skuli stundað —
sérgreinum eða nýjum greinum.
Og það væri virkilega gaman að fá
mat annars lögfræðimenntaðs
Hallgrímur Hróðmarsson
manns á því hvort hér er um „eðli-
lega lögskýringu" að ræða.
Kjarni málsins er að svo virðist
sem ákveðnar reglur hafi skapast
innan ráðuneytisins um hverjum
skuli veita orlof. Þessar reglur eru
algjörlega byggðar á túlkunum
ráðuneytismanna og eiga sér enga
stoð í gildandi ákvæðum. Og álit
annarra virðist engu skipta t.d.
hvorki stjórnar HIK né rektors
MH — túlkanir ráðuneytisins
skulu gilda. (Sjá nánar í bréfi
mínu til Árna Gunnarssonar 6.
júlí sl.)
Breytt stefna
Ingvar minn, þú segir það „vera
umhugsunarefni, hvort breyta eigi
þessum reglum, (um úthlutun inn-
skot HH) marka nýja stcfnu í þeim
anda sem Hallgrímur Hróðmars-
son boðar". (Þ.e. að menn megi
nema nýjar greinar í orlofi sínu
eða greinar sem menn hafa ekki
formleg kennsluréttindi í.) Og í
síðasta kafla svars þíns þykist ég
greina að skoðanir okkar séu ekki
svo ýkja skiptar hvað þetta varð-
ar. En það er annað sem mér
finnst í rauninni meira um vert að
ræða og það er að starfsmenn
ráðuneytisins virðast geta skapað
sér ákveðnar innanhússreglur sem
eru ofar lögum, reglugerðum og
samningum. Ef menn eru sam-
mála um að ákveðin ákvæði skuli
vera í reglugerðum eða samning-
um þá er sjálfsagt að breyting sé
gerð á gildandi ákvæðum. En túlk-
anir ráðuneytismanna sem ég hef
lýst í þessum bréfaskiptum eru
fyrir neðan allar hellur.
Einstaklingurinn og kerfiö
Völd embættismanna „kerfis-
ins“ hafa alla tíð verið mikið til
umræðu manna á meðal. Öllum er
ljóst að við verðum að hafa ein-
hverjar reglur til að fara eftir í
samskiptum einstaklinga við
„kerfið". Best er ef þessar reglur
eru í stöðugri endurskoðun og taki
tillit til breyttra aðstæðna og
skoðana manna almennt. En ég
held að jafnframt sé flestum ljóst
að ef embættismenn „kerfisins"
setja sjálfir nýjar reglur og hafi
einir dómsvald um hvernig eigi að
túlka þær — þá séum við ekki á
réttri braut.
Hallgrímur Hróðmarsson er kenn-
ari við Menntaskólann við Hamra-
hlíð. .......................