Morgunblaðið - 14.07.1983, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 1983
19
Mengunarvaldur,
eða hvað?
— eftir Angantý H.
Hjálmarsson
Með þessari fyrirsögn á ég við
dr. Gunnlaug Þórðarson, sem
skrifaði í Morgunblaðið 29. júní
sl., grein sem hann nefndi „Mis-
notkun áfengis og þjóðarátaks".
Greinina skrifar hann fyrst og
fremst til að andmæla aðferðum
SÁÁ við fjáröflun til lækninga-
stöðvar fyrir áfengissjúklinga.
Ég legg engan dóm á skoðanir
dr. Gunnlaugs á því máli. Það má
vel vera að þær hafi við eitthvað
að styðjast, en það kemur mér
ekki við. Samt vil ég geta þess að
ég var einn af þeim sem gáfu fé til
framkvæmdanna og ég er ekki
farinn að sjá eftir því enn sem
komið er, endaþótt ég hafi lesið
grein Gunnlaugs.
En Gunnlaugur hefur nokkurn
formála fyrir grein sinni og þar
kemur ýmislegt fram, sem ég held
að hann hefði betur látið ósagt,
enda virðist það ekki standa i
neinu sambandi við aðalefni
greinarinnar.
Gunnlaugur er gáfaður og virt-
ur maður og þess vegna má vænta
þess, að ýmsir gefi orðum hans
gaum og taki skoðanir hans sér til
fyrirmyndar, og þá er ég kominn
að tilefni fyrirsagnar minnar og
tilefni þess að ég andmæli opin-
berlega ýmsu sem kemur fram i
inngangi greinar hans. Inngang-
urinn er nánast sagt lofsöngur um
áfengi og hóflega neyslu þess.
Gunnlaugi er heimilt að nota
áfengi á hvern þann hátt sem hon-
um þykir henta, meðan það varðar
ekki við landslög, sem ég býst ekki
við að muni henda hann, en hann
hefur engan siðferðilegan rétt á
því að lofsyngja sitt eigið viðhorf í
áfengismálum, ef tilgangurinn
með því er að koma sem flestum
til að neyta áfengis. Sé það hug-
mynd Gunnlaugs, sem helst lítur
út fyrir, er hann mikill mengunar-
valdur í íslensku mannlífi.
Gunnlaugur byrjar grein sína á
þessum orðum:
„Það er óumdeilt að vín og vín-
yrkja eru aflvakar menningar og
lista vestrænna þjóða. Áfengi er
líka eitt besta meðal til þess að
róa menn og vart getur betra
svefnlausu fólki en áfengur bjór.
Fátt er betra en áfengi til sátta
manna á milli."
Hér er mikið lof saman komið í
fáum orðum og sannfæringar-
krafturinn er svo mikill að flest
auðtrúa fólk hlýtur að sannfærast
um að hvert orð sé sannleikur.
Hins vegar dylst engum, sem at-
hugar þessar fullyrðingar betur,
að sannleikurinn í þeim er fremur
hæpinn. Ég er hræddur um að það
sem Gunnlaugur telur óumdeilt,
sé hins vegar ærið umdeilt, svo
ekki sé fastara að orði kveðið. Ein-
hver mesti uppfinningamaður,
sem uppi hefur verið, var Thomas
A. Edison. Ekki neytti hann
áfengis og hann sagði m.a.:
„Áfengi í heilanum er eins og
sandur í vélarhjóli."
Ennfremur sagði hann:
„Ég neyti aldrei áfengra
drykkja. Mér hefur alltaf fundist
ég þurfa á óskertri skynsemi
minni að halda."
Annar mikill uppfinningamaður
og jafnframt einhver mesti lista-
maður, sem uppi hefur verið, var
Leonardo da Vinci. Ekki notaði
hann áfengi og var notkun þess
mjög mótfallinn.
Það ætti að nægja að benda á
þessa tvo mikilhæfu menn til að
sýna fram á hversu fáránleg þessi
fullyrðing Gunnlaugs er. Þó að
hægt sé áð benda á menn sem
sköpuðu listaverk undir áhrifum
áfengis, getur enginn fullyrt að
listaverkin hefðu ekki orðið enn
betri og fullkomnari ef áfengis
hefði ekki verið neytt. Og hver
þessara manna afkastaði fleiri og
betri verkum en þeir Edison og
Vinci?
Þá kem ég að þeirri fullyrðingu
að áfengi sé eitt besta meðal til að
róa menn. Það má vel vera að
þetta eigi við þá menn sem eru
orðnir háðir áfengi og hafa ekki
aðra leið til að slappa af, sem kall-
að er. Hins vegar getur Gunnlaug-
ur þess ekki, að áfengi er mikið
þekktara fyrir að gera menn óró-
lega og uppivöðslusama og að
flestir glæpir eru framdir undir
áhrifum áfengis. Hann man það
kannske ekki, að fangageymslur
landsins tæmdust að mestu og
löggæslumenn áttu náðuga daga
vikurnar sem vínbúðum var lokað
vegna verkfalls hér um árið.
Þeir sem hafa vanið sig á að
drekka bjór á kvöldin eiga vafa-
laust erfitt með að sofna án þess
að fá bjórglasið sitt. Að því leyti
getur þessi fullyrðing Gunnlaugs
staðist, en að alhæfa þetta er
harla fáránlegt. Það mætti alveg
eins með sanni segja: „Vart getur
betra svefnlausu fólki en“ að fá
sér bók að lesa, og fleiri aðferðir
mætti nefna eftir því hvað hver
hefur vanið sig á.
Þá telur Gunnlaugur fátt betra
en áfengi til sátta manna á milli.
Það er nánast öfugmæli. Þó væri
hugsanlegt að það gæti átt við í
milliríkjasamningum eða við ein-
hver þessháttar tækifæri. Áfengi
er annars þekktast fyrir að valda
ósætti og sundrung manna á milli
og það held ég að flestir kannist
við, þó að Gunnlaugur sé hins veg-
ar á annarri skoðun.
Það er ýmislegt fleira sem orkar
tvímælis í grein Gunnlaugs, en
þar eru líka ljósir punktar, og
manni ber að virða það sem vel er
gert.
Á einum stað segir Gunnlaugur:
„En þá er hins að gæta, að þeim
sem ganga Bakkusi algjörlega á
hönd, verður fyrr eða síðar alls
staðar úthýst."
Ennfremur segir hann á öðrum
stað:
„Hins vegar hefur það verið
Angantýr H. Hjálmarsson
„Heilbrigt almenningsálit
er það eina sem komið
getur í veg fyrir áfengis-
vandann. En mér er
spurn. Er Gunniaugur að
skapa þetta heilbrigða al-
menningsálit með grein
sinni? Það held ég að sé
langt í frá.“
heilbrigt almenningsálit, sem átt
hefur sinn þátt í því að halda
áfengisvandanum i skefjum hjá
okkur, því það hefur löngum þótt
til vansa að vera áfengissjúkling-
ur.“
Þarna kemur dr. Gunnlaugur að
kjarna málsins. Heilbrigt almenn-
ingsálit er það eina sem komið
getur í veg fyrir áfengisvandann.
En mér er spurn: Er Gunnlaugur
að skapa þetta heilbrigða almenn-
ingsálit með grein sinni? Það held
ég að sé langt í frá. Þessi lofsöng-
ur hans um áfengið örvar örugg-
lega ýmsa til áfengisneyslu, og þar
með er hann orðinn einn af skað-
legustu mengunarvöldum þessa
lands, samanber greinar mínar,
„Mengun í mannlífinu", sem birt-
ust í Tímanum dagana 31. maí til
2. júní sl.
Það má vel vera að ýmsir þeir,
sem ekki hafa lesið áminnstar
greinar, skilji ekki til fullnustu
hvers vegna ég er að reka hornin í
grein og skoðanir Gunnlaugs, en
þá er hægurinn hjá að fara á safn
og lesa þær þar, og það ráðlegg ég
einmitt dr. Gunnlaugi að gera, ef
hann sér ástæðu til að svara þessu
greinarkorni mínu að einhverju
leyti.
Angaatfr H. Hjílmnrsson er kenn-
nri rið Hrafnagilsskóla í Eyjafírói.
/

JH

Ef þú mólar með STEINAKRÝLI fnl Mólningu hf
þarftu ekki að bíða eftir málningarveðri!
Frábærar niðurstöður fslenskra sérfræðlnga.
Efnaverkfræðingar MÁLNINGAR h/f hafa staðið fyrir
víðtækum prófunum á STEINAKRVLI í rúmlega þrjú
ár. Niðurstöður þeirra eru m.a. þær, að STEINAKRÝL
er hægt að nota á flestum árstfmum og STEINAKRÝL
er endingargóð útimálning. STEINAKRÝL er þvi
einstaklega hæf fyrir islenskar aðstæður.
Duftsmitandi fletir valda ekki lengur erfiðlelkum.
Með STEINAKRÝLI geturðu málað beint á duftsmitandi
fleti án þess að eiga á hættu flögnun málningar, sem
er óhugsandi með hefðbundinni plastmálningu.
Rigningarskúr er ekkert vandamál.
STEINAKRÝL er terpentínuþynnanleg málning, sem
er óvenjulega hæf fyrir Islenskar aðstæður STEIN-
AKRÝL endist. Rigningarskúr skiptir litlu máli, þú færð
þér bara kaffisopa á meðan rigningin gengur yfir - og
heldur svo áfram að mála; STEINAKRÝL þolir
rigningu fljótlega eftir málun.
Nú geturðu málað I frostl.
Yfirburðakostur nýju útimálningarinnar frá MÁLNINGU
h/f er einfaldlega sá, að þú þarft ekki lengur að hafa
áhyggjur af veðrinu. STEINAKRÝL er akrýlbundin
útimálning með sléttri áferð. Þú getur málað með
STEINAKRÝLI við mjög lágt hitastig. Jafnvel 110
gráðu frosti (celcius) ef þú endist til að mála I svo
miklum kulda. STEINAKRÝL ENDISTI
STEINAKRÝL
• málningin sem andar
málninghlf
aal