Morgunblaðið - 14.07.1983, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 1983
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. JÚLÍ 1983
25
fltagnntliIfKfcft
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakið.
Innlendur sparn-
aður og skattaleg
rányrkja
Hugmyndir Alberts Guð-
mundssonar fjármálaráð-
herra um að losa ríkisbúskap-
inn úr ýmiskonar samkeppnis-
og áhætturekstri hafa fallið í
góðan jarðveg hjá almenningi.
Þessum hugmyndum yrði bezt
rudd brautin með því að al-
mennur sparnaður, sem stýrt
er til þátttöku í atvinnulífinu
með kaupum á hlutabréfum,
félli undir sams konar laga- og
skattameðferð og annar sparn-
aður, til dæmis spariskírteini
ríkissjóðs.
Ef laða á sparifé fólks að
þátttöku í atvinnulífi, hvort
heldur er til kaupa á ríkisfyr-
irtækjum eða til að koma á fót
nýjum meðalstórum eða stærri
fyrirtækjum með takmarkaðri
ábyrgð og án þátttöku opin-
berra aðila, verður að breyta
ákvæðum skattalaga á þá leið
að hlutafé fá sömu meðferð og
annað sparifé. Án þess leiða
sparnaðarsjónarmið ekki til
þess að almenningur leggi fé í
fyrirtæki.
Meginatriði skynsamlegrar
skattheimtu felst í því að halda
henni innan þeirra marka að
hún rýri ekki skattstofnana,
þ.e. að koma í veg fyrir skatta-
lega rányrkju. Til lengri tíma
litið skiptir það meira máli
fyrir ríki og sveitarfélög að
byggja upp skattstofna en
skattstiga. Þetta meginatriði
skynsamrar skattastefnu hefur
ekki verið virt í þeim skatta-
reglum sem gilda um íslenzk
atvinnufyrirtæki. Þau hafa
verið ofsköttuð. Það hefur nán-
ast verið opinber stefna —
„núllstefnan" svokallaða — að
atvinnurekstur megi ekki búa
betur en hanga á horrim.
Þröngsýni af þessu tagi er höf-
uðástæða þess að takmarkað
sparifé, sem til hefur orðið í
öfugsnúinni efnahagsþróun
okkar, hefur fremur leitað ann-
að en til beinnar þátttöku í at-
vinnulífinu.
Stýring innlends sparnaðar
— með skynsamlegri skatta-
löggjöf — til þátttöku í
atvinnulífi, leggur jafnframt
veg að verðbréfamarkaði, sem
hér er skemmra á veg kominn
en í hliðstæðum ríkjum. Meira
máli skiptir þó að stuðla að al-
mennum áhuga og átaki fólks
til að byggja upp atvinnu-
starfsemi; tryggja atvinnu-
öryggi, auka framleiðslu-
verðmæti og þjóðartekjur, sem
lífskjörum ráða í landinu.
Annað mál er að forsendur
sparnaðar hér á landi hafa
veikst verulega. Innlendur
sparnaður hefur nánast hrunið
á næstliðnum árum og er-
lendar skuldir hafa hrannast
upp. Þannig hefur verið búið að
atvinnustarfsemi, samhliða
samdrætti í sjávarafla, að
verðmætasköpun í þjóðarbú-
skapnum hefur gengið saman.
Rýrnun þjóðartekna hefur ekki
leitt til sambærilegs eyðslu-
samdráttar, heldur komið fram
í erlendum skuldum. Skulda-
byrðin hremmir fjórðung út-
flutningstekna 1983 og rýrir
áframhaldandi lífskjör í land-
inu. Meira en 100% verðbólga
hefur hvorki auðveldað fólki að
leggja fé til hliðar né styrkt
stöðu útflutningsframleiðslu
okkur í samkeppni við fram-
leiðslu, sem býr við 5% til 10%
verðris. Það er því meginmál
að ná niður ríkjandi óðaverð-
bólgu; skapa á ný forsendur
fyrir innlendum sparnaði, hlið-
stæðar þeim sem ráða ferð hjá
þjóðum sem kunna fótum sín-
um efnahagsleg forráð.
Hugmyndir fjármálaráð-
herra um sölu tiltekinna ríkis-
fyrirtækja ýta undir þá kröfu
að almennur sparnaður, sem
ráðstafað er til atvinnuupp-
byggingar í formi kaupa á
hlutabréfum, njóti sömu
skattameðferðar og annar
sparnaður. Það er skýlaus rétt-
lætiskrafa.
Það er og höfuðforsenda
bættra lífskjara í landinu að
atvinnuvegunum vaxi fiskur
um hrygg, að framleiðni þeirra
og arðsemi aukizt, og þjóðar-
tekjur vaxi. Þjóðin hefur það
eitt sér til framfæris, ef grannt
er gáð, sem atvmnuvegirnir
skila henni í tekjum umfram
tilkostnað. Ávísun á lífskjör,
sem ekki er innistæða fyrir í
þjóðartekjum, verður ekki
leyst út nema á einn veg: með
aukinni verðbólgu.
Það skiptir og ríki og sveit-
arfélög mestu ef til lengri tíma
er litið að skattstofnar þeirra
séu traustir og vaxandi.
Skattaleg rányrkja leiðir
hinsvegar til samdráttar í at-
vinnulífinu og smærri skatt-
stofna.
Oft var þörf en nú er nauð-
syn að virkja alla þá fram-
taks-hvata með þjóðinni, sem
unnið geta hana út úr þeirri
efnahags- og verðþenslu-
kreppu, er skert hefur lífskjör
hennar um stundarsakir. —
Breytt skattastefna, sem í senn
örvar innlendan sparnað og
beinir honum til atvinnulífsins,
yrði spor í rétta átt.
Fimm í stjörnu í 6.500 fetum. Þeir eru GuAlaugur Þóröarson, Jerry Swovelin Pat Moorhead, Pat Swovelin og Roger
Williams. Þegar Larry Bagley hafði tekið þessa mynd bettist hann við í stjörnuna.
Frftt fall í 8—8.500 fetum yfir Grímsey. Fimm fallhlífarstökkvaranna eru í
stjörnu, en hinir eru frá vinstri talið: Rosemarie Abelsson og síðan saman
þeir Sigurður Bjarklind og Jim Johnson.
Island var
alltaf hennar
draumaland
— segir Michel Burt, unnusti Rosemarie
Albelson, sem fórst við Grímsey
„ÍSLAND var lengi búið að vera
draumaland Rosemarie. Þegar þessi
ferð hingað stóð fyrir dyrum vildi
hún ólm og uppvæg koma með og ég
var mjög glaöur yfir því að hún
skyldi fá þetta tækifæri til að heim-
sækja fsland. Og ég veit, að henni
féll mjög ve! að vera hér. Endalokin
sá auðvitað enginn fyrir. Þau eru
ekki í okkar valdi, en með ferðinni
hingað rættist gamall draumur Rose-
marie.“ Sá, sem svo mælir í samtali
við Mbl., er unnusti Rosemarie
Abelson, Michel Burt, félagi í fall-
hlífarstökksveitinni „Free fall unl-
imited“.
Móðir Michel var íslenzk kona,
Margrét Jónsdóttir Burt. „Upphaf
þessarar íslandsferðar nú má
rekja til þess, að í fyrra kom ég
hingað til lands að fylgja móður
minni til grafar," segir Michel.
„Ég fór þá út á flugvöil og sá Guð-
laug Þórðarson stökkva. Ég gaf
mig á tal við hann og upp úr þessu
þróaðist svo ferðin hingað.
Rosemarie var fædd og uppalin í
Winnipeg. Hún gekk í skóla með
krökkum af íslenzku bergi brotn-
um og átti marga vini í þeim hópi.
Hún kom oft til Gimli og hún
þekkti orðið vel ýmsa íslenzka siði
og sögur, sem hún kunni vel að
meta. Hún sagði mér til dæmis, að
hún hefði tekið eftir því, að þegar
íslendingar drykkju kaffi, þá
styngju þeir alltaf molanum fyrst
upp í sig, bitu í hann með tönnun-
um og sypu svo á. Og þegar við svo
komum hingað og settumst að
kaffiborði með íslenzkum vinum,
þá mikið rétt, hnippti hún í mig og
þarna sat íslendingur og drakk
kaffið alveg eins og hún hafði tek-
ið eftir að Vestur-íslendingarnir
gerðu.
Ég tek að mér ýmis áhættuat-
riði í kvikmyndum og Rosemarie
var framleiðslustjóri, mjög fær í
sínu starfi og vinsæl. Það var svo
einkennileg tilviljun að ísland
skyldi vera þessi hluti af okkur
báðum og reyndar mun áþreifan-
legri hjá henni en mér.
Hvað gerðist við Grímsey veit
ég ekki fyrir víst, frekar en aðrir.
Rosemarie var mjög fær og hún
tók ekki áhættu. Ef til vill feykti
vindurinn henni á bjargið þegar
hún ætlaði að beygja frá. Ég fyrir
mitt leyti hélt að ég myndi lenda í
sjónum talsvert frá eynni, en þá
SKiKSIT
Fallhlífastökkvararnir við flugvöllinn í Grímsey áður en þeir fóru í loftið aðfaranótt þriðjudagsins. Frá vinstri: Pat
Swovelin og bróðir hans Jerry Sowvelin, Jim Johnson, Michel Burt, Sigurður Bjarklind, Rosemarie Abelson,
Guðlaugur Þórðarson, Roger Williams, Larry Bagley og Pat Moorhead. Ljósmynd: Larry Bagley.
fékk ég skyndilega austanvind
með mér og komst upp í eyjuna.
Einn félagi okkar stefndi í bjargið
líkt og Rosemarie. Hann beygði
frá því mjög nálægt og gat lent í
fjöruborðinu. Hjá honum gekk allt
vel. Hún fórst.
Ég veit að ég á eftir að sakna
hennar mikið. Hún var góður fé-
lagi og ég unni henni heitt. Ein-
hvern tíma mæta allir sínum ör-
lögum. Það vitum við vel, sem
stundum fallhlífarstökk. En það
gerist líka á götu, ef til vill heima
hjá þér. Einhvern veginn er eins
og það bara gerist þrátt fyrir allar
varúðarráðstafanir. Og hjá Rose-
marie gerðist það hér. Á íslandi
sem var hennar draumaland."
Michel Burt fer í dag með lík
Rosemarie Abelson áleiðis til
Winnipeg, þar sem útför hennar
verður væntanlega gerð á laugar-
daginn.
Leiguflug fransks flug-
jr
félags til Islands umdeilt
SÚ ÁKVÖRÐUN Matthíasar Bjarnasonar,
samgönguráðherra, að veita frönsku flug-
félagi leyfi fyrir þrjár leiguflugferðir
hingað til lands í sumar, og Ferðaskrif-
stofu Austurlands leyfí til að selja ferðir til
Frakklands til að nýta ferðirnar til baka,
hefur mælst misjafnlega fyrir. Morgun-
blaðið hafði samband við talsmenn Flug-
leiða, Arnarflugs og Ingólf Guðbrandsson,
forstjóra ferðaskrifstofunnar Útsýn, og
innti þá eftir skoðunum þeirra á þessu
máli.
„Rangt staðið að sölumálum“
— segir Björn Theodórsson hjá Flugleiðum
„VIÐ höfum ekkert um þetta að
segja nema það, að við tcljum að
rangt hafí verið staðið að sölumál-
um í sambandi við þessar ferðir
miðað við þær reglur sem í gildi
eru.
Það eru reglur sem gilda um
að hvernig á að selja leiguflug.
leiguflugi á að fylgja með
ákveðinn hótel- og dvalarkostn-
aður og þessum reglum hefur
ekki verið fylgt í sambandi við
þetta flug,“ sagði Björn Theo-
dórsson framkvæmdastjóri
markaðssviðs Flugleiða í samtali
við Mbl. í gær, vegna ákvörðunar
samgönguráðherra.
Aðspurður sagði Björn, að rétt
væri að Flugleiðir hefðu ákveðið
að fella niður þrjár flugferðir til
Parísar í sumar, en sú ákvörðun
hefði ekki verið í beinum tengsl-
um við þetta mál.
„Vinnubrögð sem tíðkast“
— segir Stefán Halldórsson hjá Arnarflugi
„ÞAÐ ER þannig og hefur alltaf
verið varðandi leiguflug, að ísland
á ákaflega erfítt með að standa
gegn umsóknum leiguflugfélga i
hinu landinu þannig að franskt
flugfélag er i sjálfu sér alveg jafn
rétthátt til að fljúga með farþega í
leiguflugi á milli Frakklands og ís-
lands eins og íslenskt. Þetta eru
þau vinnubrögð sem tíðkast í Evr-
ópu,“ sagði Stefán Halldórsson hjá
Arnarflugi í samtali við Mbl. í gær.
„Við höfum núna í sjö ár stað-
ið í samningagerð og leitast við
að fá samninga um leiguflug til
og frá íslandi og við höfum alla
tíð gert okkur grein fyrir því að
við erum í samkeppni, ekki bara
við önnur íslensk flugfélög, held-
ur einnig við erlend flugfélög ef
því er að skipta. Ef við erum ekki
samkeppnisfærir um verðið, þá
eru þess fjölmörg dæmi að er-
lend flugfélög hafa flogið með
erlenda farþega til landsins og
íslenska farþega frá landinu. Að
þessu leyti kemur þessi ákvörð-
un samgönguráðuneytisins
okkur ekki á óvart og við höfum
enga sérstaka athugasemd við
hana að gera. Það sem málið
snýst um er að samkeppnis-
möguleikar séu fyrir hendi,“
sagði Stefán.
„Við vorum núna rétt í þessu
að fá synjun frá ráðuneytinu við
umsókn okkar um leiguflug til
Þrándheims og ástæða ráðu-
neytisins var sú, að Þrándheim-
ur er inni á Flugleiðasvæði, ef
svo má segja. Þetta er að þeirra
mati of nálægt þeirra áætlun-
arstað og er raunar í þeirra
áætlunarlandi. Eftir því sem ég
best veit, þá gæti norskt flugfé-
lag alveg flogið þetta flug og ís-
lendingar ekki gert athugasemd
við það. Þetta sýnir, að ráðu-
neytið á í ákveðnum erfiðleikum
með að halda uppi þessari
svæðaskiptingarstefnu," sagði
Stefán Halldórsson að lokum.
„Vegið að íslenskum flugrekstri“
— segir Ingólfur Guðbrandsson forstjóri ferðaskrifstofunnar Útsýn
yÉg er auðvitað hlynntur því, að
Islendingum gefíst kostur á sem
ódýrustum fargjöldum milli landa.
Enda þykist ég hafa stuðlað
manna mest að því sjálfur með því
að halda uppi leiguflugi með ís-
lenskum flugfélögum í meira en
tuttugu ár á verði sem er hlutfalls-
lega lægra miðað við vegalengd en
þetta umrædda Parísarflug," sagði
Ingólfur Guðbrandsson forstjóri
Ferðaskrifstofunnar Útsýn í viðtali
við Mbl. vegna ákvörðunar sam-
gönguráðherra.
„Samgönguráðherra hlýtur að
vita um offramboð íslensks
leiguflugs við núverandi aðstæð-
ur. Of mikil dreifing viðskipt-
anna stuðlar að verri viðskipta-
kjörum og hækkar ferðakostnað-
inn þegar til lengri tíma er litið.
Ég tel það algjörlega siðlaust
og óverjandi að vega að íslensk-
um flugrekstri á þennan hátt og
heimila erlendu leiguflugfélagi
að taka hér upp íslenska farþega
á áætlunarleið íslensks flugfé-
lags þegar vitað er að áætlunar-
flug beggja íslensku flugfélag-
anna berst í bökkum. Þetta flug
og auglýsing þess hér á landi er
brot á öllum lögum og reglum
um íslensk ferðamál. Hér er ver-
ið að grafa undan íslenskum
hagsmunum, bæði flugfélag-
anna, ferðaskrifstofanna og í
raun þar með neytenda. Erlend
flugfélög hafa öll gefist upp á því
að reka áætlunarflug til Islands.
Hvað ætlar ráðherrann að gera
ef íslenskt áætlunarflug leggst
niður? Er ríkisjatan tilbúin að
taka við?“ sagði Ingólfur Guð-
brandsson að lokum.
„Þetta var erfitt en skemmtilegt“
Rætt við Unni Steinsson sem kom heim i gær
„ÞETTA VAR í einu orði sagt erfitt,“
sagði llnnur Steinsson fegurðardrottn-
ing íslands aðspurð um Miss Universe
keppnina. Hun kom heim í gærmorg-
un, eftir þriggja vikna dvöl í Saint
Louis í Bandaríkjunum þar sem
keppnin fór fram. „Þessi ferð var
mjög skemmtileg samt sem áður og
ómetanlegt tækifæri til að kynnast
fólki og sjá sig um,“ sagði Únnur.
„Dagskráin hjá okkur var bara svo
stíf að stundum var maður alveg að
gefast upp. Hitinn var líka ofboðsleg-
ur og þegar manni féll ekki við mat-
inn, hugsaði maður með söknuði heim
til hafgolunnar og físksins.
Þessi keppni leggur mikið upp úr
sviðssetningu, söng og dansi og sér-
stök sjónvarpsstöð sér um að sjón-
varpa frá þessu. Við þurftum því að
æfa heilu dagana fyrir hverja sýn-
ingu, en þær voru þrjár. Á þeirri
fyrstu sem var opnunarkvöld komum
við fram á þjóðþúningum og kynnt-
um okkur. Viku seinna hittum við
svo dómnefndina, og komum við þá
aftur fram í þóðbúningum og á síð-
um kjólum og sundbol. Kvöldið fyrir
krýninguna fórum við í persónuleg
viðtöl við dómnefndina og töluðum
við hvern og einn í fimm til tíu mín-
útur. Þetta voru allt einhverjir
þekktir menn, söngvarar, boxarar og
blaðaútgefendur. Milli æfinga fórum
við í átta manna hópum í skoðunar-
ferðir um nágrennið og voru teknar
kvikmyndir af okkur fyrir sjónvarps-
þáttinn. Á kvöldin voru svo ailtaf
einhverjar veislur og boð og var
maður oft alveg búinn eftir daginn.
En þrátt fyrir þessa stífu dagskrá
var alltaf gaman hjá okkur. Ég deildi
herbergi með ungfrú Kanada, kom
okkur mjög vel saman og urðum góð-
ar vinkonur.
Úrslit keppninnar komu á óvart
eins og endranær. Ungfrú Nýja Sjá-
land heitir Lorraine og er ósköp lát-
laus og venjuleg stelpa, annars
kynntust henni fáir því hún var mjög
hlédræg meðan á keppninni stoð.“
Unnur fer svo I aðra keppni í
haust, Miss World, og verður hún
haldin í London.
Unnur kynnir sig
Undirbúningur fyrir eina sýninguna. Unnur Steinsson og ungfrú Finnland,
Nina Rekola, að setja f sig rúllur.