Morgunblaðið - 16.07.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JÚLÍ 1983
Fíllinn
talandi
Moskva, 15. júlí. AP.
SOVÉSKA fréttastofan Tass sagði frí
því á miðvikudag, að fílsunginn Batír
í dýragarðinum í Karaganda í Kaz-
akstan væri vel fær um að tala mann-
amál. Tass hermdi fréttina eftir sov-
éskum dýrafræðingum, sem frétta-
stofan sagði eiga segulbandsupptökur
til að sanna mál sitt.
Það var eitt sinn, að vörður í
dýragarðinum í Karaganda í Kaz-
akstan komst að því, að fílsunginn
Batír talar upp úr svefni. Auðvitað
trúði enginn verðinum. Fílar eru
ekki á lista yfir þau dýr, sem fær
eru um að líkja eftir mannamáli.
En dýrafræðingar ákváðu samt að
kanna hvort eitthvað væri hæft 1
frásögn varðar dýragarðsins. Þeir
tóku eina nóttina með sér segul-
band í bur fílsungans og hófu vakt-
ina yfir hinum sofandi Batír. Og
viti menn, fílsunginn hreytti út úr
sér nálega 20 setningum inn í
hljóðnemann og viðtalið var jafn-
vel sent á öldum ljósvakans um út-
varp bæjarins. Fíllinn ræðir þar
mest um sjálfan sig og þarfir sínar:
„Batír er góður. Batír er ágætur
náungi. Hefurðu brynnt fílnum?"
Tass-fréttastofan sagði sérfræð-
inga útskýra tungumálakunnáttu
Batírs á þann veg, að hann hafi
mjög ungur að aldri verið tekinn í
fóstur og allt frá blautu „fílsbeini"
verið alinn upp af mannfólki. Hann
á svo að hafa lært sínar einföldustu
setningar af munni mennskra for-
eldra sinna. Auk þess segja sér-
fræðingar, að fíllinn Batfr hafi
mun betri heyrn en aðrir hans lík-
ar.
Svelta 300
risapöndur?
Gland, Sviss, 15. júlf. AP.
UM ÞRJÁTÍU prósent hinna sjald-
gæfu risa-pandabjarna, sem eru ekki
á bak við lás og slá dýragarða, eru í
tortímingarhættu, eftir því sem segir í
nýútkominni skýrslu frá dýraverndar-
samtökunum „World Wildlife
Fund“.
Segir í skýrslunni að hér sé um
300 dýr að ræða í tveimur friðlönd-
um í Kína og ástæðan fyrir því að
dýrin eru í hættu er sú að aðalfæða
þeirra er að hverfa. Þetta er snúið
mál, fæðan sem um ræðir er örvar-
bambusinn. Hann opnar blóm sín á
áttatíu ára fresti, svo deyr plantan
og síðan tekur það nokkur ár að ná
upp nýjum stofni af umræddri
plöntutegund. En á þessari plöntu
lifa risa-pöndurnar. Á miðjum átt-
unda áratugnum kom upp sama
vandamál í öðru friðlandi og þá
sultu 138 dýr til bana. Um 1000 dýr
eru í friðlöndum Kína og friðlöndin
eru einu landsvæðin sem bjóða dýr-
unum upp á náttúrulegt umhverfi
þeirra. Það er því ekki um það að
ræða að þau flytji sig til þegar
bambusinn hverfur á einum stað.
Þá svelta þau hreinlega.
Um 90 prósent bambusplantn-
anna í fyrrgreindum tveimur frið-
löndum eru f blóma um þessar
mundir og náttúrufræðingar segja
að allt stefni í ástand eins og það
getur alvarlegast orðið. Stjórnvöld
í Kína hafa fyrirskipað að gerð
verði úttekt á bambusmagninu í
öðrum friðlöndum, ef vera skyldi
að hægt væri að flytja plöntur á
milli friðlanda. Ekki ríkir þó
bjartsýni um að það takist, því það
myndi koma niður á pöndustofnum
í öðrum friðlöndum.
Minnkandi
verðbólga
bundúnum, 15. jáíi. AP.
BRESKA ríkisstjórnin tilkynnti í
gær, að verðbólga í landinu þá tólf
mánuði sem enduðu í lok júní, hefði
verið sú minnsta í 15 ár. Kom fram
að verðbólgan var 3,7 prósent og
kom það stjórnarliðum nokkuð á
óvart, því spáð hafði verið dálítilli
aukningu.
Morðmál vekur
uppnám á Spáni
Waxhington, 15. jálí. AP.
Fulltrúadeildarþingmaðurinn Gerry
Studds, sem á yfir sér sex ára stofu-
fangelsi fyrir að hafa haft kynmök við
17 ára gamlan sendisvein þingsins,
sagði að „auðvitað" hygðist hann
halda þingmennsku áfram. Samband
Studds átti sér stað fyrir áratug.
Annar þingmaður, Daniel B.
Crane, hefur hins vegar ekkert látið
uppi um fyrirætlanir sínar. Hann
var sekur fundinn um að hafa átt
kynmök við 17 ára stúlku, sem einn-
ig var í starfi sendils í þinginu,
fyrir þremur árum.
Crane er kvæntur sex barna fað-
ir. Samband hans við stúlkuna
hófst á körfuboltaleik, þar sem þau
lögðu undir 6 bjórdósir í veðmáli.
Þingmaðurinn vann, en þegar til
kom átti stúlkna ekki fyrir bjórn-
um.
Nokkrum mánuðum síðar .þegar
henni höfðu áskotnast fjármunir,
arkaði hún á skrifstofu þingmanns-
ins með dósirnar sex. Þingmaðurin
bauð henni einn bjóranna til
drykkjar, en stúlkan afþakkaði á
þeim forsendum, að henni þætti
bjór ekki bragðgóður. Hann bauð
henni því næst „í glas“, en þegar á
vínstúkuna kom neitaði þjónn að
afgreiöa stúlkuna, þar sem hún
væri undir lögaldri.
Þegar hér var komið sögu ákvað
þingmaðurinn að bjóða stúlkunni
heim til sín og framhaldið þarf ekki
að rekja. Þau héldu sambandi sínu
áfram og ferðuðust m.a. saman til
Evrópu.
Repúblikanar, flokksbræður
Crane, telja að hann muni eiga erf-
itt uppdráttar við endurkjör eftir
að hafa naumlega náð endurkjöri
fyrir þriðja kjörtímabil sitt í síð-
ustu kosningum.
DULARFULLT morðmál hefur vald-
ið miklu uppnámi á Spáni. Þar hefur
29 ára gamall maður, Rafael Escob-
edo Alday, verið dæmdur í 53 ára
fangelsi samtals fyrir að hafa myrt
tengdaforeldra sína, markgreifann
af Urguijo og konu hans, sem voni
vellauðugt aðalsfólk. Á þessi atburð-
ur að hafa gerzt í ágúst 1980 f Som-
osauguas, einni af útborgum Madr-
id.
Markgreifinn og kona hans voru
skotin sofandi af manni, sem
brauzt inn í íburðarmikið hús
þeirra að nóttu til, án þess að stela
nokkru. Þjófabjallan gaf ekki frá
sér merki né heldur gelti hundur-
inn i húsinu. Smám saman féll
brotakenndur grunur á Escobedo
og í apríl 1981 var hann handtek-
inn, eftir að fundizt höfðu t fórum
hans 265 skothylki, sem samsvör-
uðu þeim fjórum byssukúlum, er
skotið hafði verið á markgreifa-
hjónin. Escobedo játaði síðan á sig
morðin og eftir það var hann hafð-
ur í gæzluvarðhaldi og réttar-
höldin yfir honum undirbúin.
En undarlegir atburðir áttu eft-
ir að gerast, og voru fyrst kunn-
gerðir við réttarhöldin. Þá kom
það í ljós, að byssukúlunum og
skothylkjunum hafði verið stolið
úr vörzlum réttarins og hefur eng-
in skýring fengizt á því til þessa.
Þetta olli að sjálfsögðu miklu upp-
námi og hefur spönskum blöðum
orðið mjög tíðrætt um málið, sem
Genfarfundir:
Rafael Escoberlo Alday
vakti feikna athygli. Ekki varð
það til þess að draga úr uppnám-
inu, þegar Escobedo dró játningu
sína til baka og bar það fyrir sig,
að hann hefði játað á sig verknað-
inn til þess að koma í veg fyrir að
fjölskylda sín yrði ofsótt af lög-
reglunni.
Svo fór samt, að Escobedo var
fundinn sekur um morðin. Komst
rétturinn að þeirri niðurstöðu, að
yfirgnæfandi líkur væru fyrir sekt
hans og var hann dæmdur i 53 ára
fangelsi samtals. Verjandi Esc-
obedos hélt því hins vegar fram,
að hann hefði verið fórnarlamb
lögreglunnar, sem hefði neytt
hann til þess að játa á sig verkn-
aðinn.
iynd AP.
Áróður í loftbelg
• ísraelskur lögregluþjónn heldur á óvenjulegri sendingu frá Taiwan.
Þannig var mál nefnilega með vexti, að loftbelgur settist skyndilega
skammt frá Tel Aviv. Hann var kominn frá Taiwan og var fuliur af
andkommúnismaáróðri. Þykir flestum líklegt að belgnum hafi verið
ætlað að sækja meginland Kína heim.
Kynferðishneyksli tveggja þingmanna:
Annar þegir, hinn
segist halda áfram
Enginn árangur
í lokaviðræðum
Oaf, 15. júlf. AP.
AFVOPNUNARVIÐRÆÐUM Sovétríkjanna og Bandaríkjanna í Genf er
lokið í bili og ekki verður tekið til að nýju fyrr en 6. september. Árangur af
þessari síðustu lotu viðræðnanna varð lítill eða enginn, eftir því sem tals-
menn beggja aðila hafa sagt.
„Viðræðurnar nú lofa ekki góðu
um framhaldið," sagði Juli Kvits-
inski, formaður sovésku sendi-
nefndarinnar, í samtali við frétta-
menn er fundarhöldunum hafði
verið slitið. Hann bætti því jafn-
framt við sem Sovétmenn hafa
löngum haldið fram, að Banda-
ríkjamenn hefðu í raun engan
áhuga á samkomulagi, þeir væru
einungis að sýnast með því að
sitja og rabba um málið. Ummæli
bandarískra embættismanna í
garð Sovétmanna hafa verið á
sama veg.
Það veldur nokkrum áhyggjum
hversu illa gengur hjá stórveldun-
um að komast að niðurstöðu í
þessu máli, því í desember mun
NATO undir forystu og frum-
kvæði Bandaríkjamanna, koma
fyrir 572 meðaldrægum kjarn-
orkueldflaugum í fimm löndum
Vestur-Evrópu, nema Sovétmenn
fallist á að fjarlægja rúmlega 200
SS-20S meðaldrægar flaugar sem
þeir beina að Vestur-Evrópu af
sovéskri grund.
Samhliða viðræðunum hafa far-
ið fram viðræður Rússa og Banda-
ríkjamanna um fækkun kjarn-
orkuvopna á heimaslóðum, en þær
umræður hafa einnig borið lftinn
árangur.
Meiriháttar jarðskjálfta
spáð í S-Kaliforníu 1987
Eftir að sólin befur gengið til
viðar og tunglið er orðið fullt í nóv-
embermánuði 1987 munu íbúar
Suður-Kaliforníu standa frammi
fyrir hættu, sem þeir hafa ekki fyrr
komist í kynni við.
Þessi spádómur hrekkur ekki
fram af vörum stjörnuspekings
eða sérviturs trúarleiðtoga,
heldur kemur hann frá tveimur
viðurkenndum vísindamönnum,
Dr. Leon Knopoff frá Kaliforn-
íuháskóla og Dr. S. Kilsten hjá
Hughes-flugvélaverksmiðjunum.
Þeir eru þeirrar skoðunar, að
þeir hafi uppgötvað tengsl á
milli meiriháttar jarðskjálfta,
sem rekja má til San Andreas-
jarðsprungunnar, og flóða og
fjöru, tungls og sólar.
í grein í blaðinu „Nature"
setja þeir félagar fram skoðanir
sínar í greinarformi og telja að
sameiginlegur segulkraftur
tungls og sólar verði í hámarki í
nóvember 1987.
Niðurstöður, sem byggðar eru
á hliðstæðum og grundvallaðar á
rannsóknum tvímenninganna,
gefa til kynna að innan nokkurra
ára tímabils frá áðurnefndri
dagsetningu séu meiri líkur en
ella á því, að meiriháttar
jarðskjálftar, einn eða fleiri, eigi
sér stað í suðurhluta Kaliforníu
á þeim tíma er sól hefur sest eða
er að koma upp og tungl er fullt.
Er vísindamennirnir tveir
hófu rannsóknir sínar gáfu þeir
sér, að segulkraftur flóðs og
fjöru, sem verkar austur-vestur,
yki brothættu bergs í nágrenni
við San Adreas-sprunguna.
Aukning þessa krafts myndi þar
af leiðandi auka hættuna á brot-
um í berginu og leiða til jarð-
skjálfta.
Rannsókn á síðustu meirihátt-
ar jarðskjálftum hafa leitt í ljós,
að þeir eiga sér flestir stað ann-
að hvort kl. 6 að morgni eða 6 að
kvöldi, þ.e. á þeim tíma er sólin
kemur upp og sest. Þá segir í
grein vísindamannanna, að
skjálftarnir eigi sér flestir einn-
ig stað þegar tungl er nýtt eða
fullt. Auk þessa komust Dr. Kil-
sten og Dr. Knopoff að því að
stærstu jarðsjálftarnir hafa orð-
ið með 18 ára reglulegu millibili.
í nóvember 1987 verða 18 ár liðin
frá síðasta stóra skjálftanum.
Hvað sem öllu líður hvetja vís-
indamennirnir til þess, að niður-
stöður þeirra verði túlkaðar af
varfærni. Þeir benda á, að þær
verði ekki óyggjandi fyrr en mun
meiri og nákvæmari upplýsingar
liggi fyrir.