Morgunblaðið - 19.07.1983, Side 26

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. JÚLÍ 1983
Dagatal
fylgiblaí)anna
* ATJ.TAFÁ ÞRIÐJUDÖGUM*
ffiROŒTA
«2»
AT.TTAFÁ FIMMTUDÖGUM
Alltaf á fóstudögum
IMÉMÉlfeÉ)®
ALLTAF A LAUGARDÖGUM
ALLTAF A SUNNUDÖGUM
OG EFNISMEIRA BLAÐ!
Fimm sinnum í viku fylgir
auka fróóleikur og skemmtun
Mogganum þínum!
ptorjpittirliibth
Nokkur orð
um
nafh Jesú
— eftir sr. Bjartmar
Kristjánsson
Ég lít á það sem kurteisisskyldu
að svara vini mínum, dr. Sigur-
birni Einarssyni, og endurgjalda
orðsendingu í Mbl. 30. f.m. Sé mig
líka tilneyddan að leiðrétta mis-
sagnir og misskilning, sem þar
koma fram. Enda veit ég, að við-
mælandi minn mun heldur vilja
„hafa það, er sannara reynist".
Reyndar veit ég ekki, hvers
vegna dr. Sigurbjörn er að skrifa
þetta. Hvað kemur honum það við,
þótt ég skjóti „stórum skotum" á
„bletti í geimnum, sem ekki eru
til“? Það skyldi þó aldrei vera, að
þessir „blettir" séu til og eigi
heima á sjálfum honum en ekki í
geimnum, og því hafi hann fundið
svo fyrir „skothríð" minni, að
hann næstum kveinkar sér undan.
Eitthvað skeikar vini mínum, er
hann segir, að „annar maður" hafi
vakið athygli mína á þessu. Raun-
ar kemur það kjarna málsins ekk-
ert við, eins og fleira í umræddri
grein. En ég býst við, að hérna eigi
hann við bréf Baldurs Símonar-
sonar til Gísla Jónssonar, í þætt-
inum um íslenzkt mál í Mbl. En
svo vill nú til, að hið ágæta bréf
Baldurs er nærri tveim árum
yngra en smágrein, sem ég skrif-
aði í Mbl. í ársbyrjun 1980, og
nefndi: Nafn Jesú.
Það kemur heldur ekkert mál-
inu við, hve fljótur eða seinn ég
var að „uppgötva lýti“ sálmabók-
arinnar. Hefi kannski verið lengur
að því vegna þess, að ég nota hana
ekki. Líka er það til, að menn sjái
það seint, er þeir sízt eiga von á.
Og svo var það um þessa nafn-
breytingu á Frelsaranum. Maður
hefði nú haldið, að biskup á Is-
landi hefði eitthvað þarfara að
sýsla en að vera með slíkar kúnst-
ir.
Þegar biskup fylgdi sálmabók-
inni úr hlaði, með fáeinum orðum,
á prestastefnunni 1972, nefndi
hann ekki, svo ég muni, að þar
kæmi líka „ný útgáfa“ af nafni
Jesú. Sálmabókinni var tekið fá-
lega, að ekki sé meira sagt, og
forðuðust margir að nota hana, en
neyddust til þess, þegar þá eldri
þraut. Það var auðvitað af hygg-
indum gert að hafa ekki hátt um
nafnbreytinguna. Þegjandi og
hljóðalaust var henni laumað inn,
í því trausti að þannig næði hún
fótfestu í málinu, áður en menn
áttuðu sig á því, hvað hér væri að
gerast. Og jesúbreytendur þögðu
enn sem fastast, enda þótt að
þessu væri fundið, þar til nú, að
loksins kemur hljóð úr „horni",
eftir hálft fjórða ár. En eftir lest-
ur greinar dr. Sigurbjarnar held
ég, að þögnin hefði verið þeim bezt
áfram.
Dr. Sigurbjörn telur mig að
gera „aðför að eigin greind“ með
því að segja hefðir í sambandi við
nafn Jesú tvö þúsund ára gamlar!
Þá segir hann, að „grísk málfræði
eigi lítið erindi í umræður um ís-
lenzk nöfn“. Sjálfur eyðir hann
miklu máli í tal um latneska
málfræði. Skyldi hún frekar eiga
erindi í þessar umræður? Grísku
nefndi ég vegna þess, að hún er
frummál Nýja testamentisins, og
það tungumál er Jesús talaði,
ásamt með arameísku. En kjarni
máisins er sá, hvernig farið er með
nafn Jesú í N.t. Og skemmtilegt er
til þess að vita, að nafn hans hefir
varðveitzt með þjóð vorri, nokk-
urn veginn eins og höfundar hinn-
ar helgu bókar hafa það, þeir
Mattheus, Markús, Lúkas og Jó-
hannes, að ógleymdum postulun-
um, Pétri og Páli. Og lái mér það
hver sem vill, að ég kýs heldur að
fylgja þeim en dr. Sigurbirni og
félögum, þótt góðir séu.
Viðmælandi minn reynir að
„flækja stöðuna" með því að
blanda „Kristi" í málið, og er lang-
orður um meðferðina á því heiti.
Tínir hann til öll latnesk föll þess,
áfram og afturábak, og spyr, hvort
menn vilji taka þau upp aftur. En
þetta er löngu afgreitt mál og
kemur ekkert við umræðum um
eiginnafnið Jesús. Hér er og ólíku
saman og jafna. Nafnið Kristur
féll vel að íslenzku beygingakerfi,
og kom því af sjálfu sér, að latn-
esku endingarnar vikju fyrir þeim
íslenzku. I öðru lagi var latneska
fallbeygingin ekki upprunaleg og
að sjálfsögðu ekki höfð í N.t. Og
enn vill ég gera mun á því, hvort
breytingar þróast eðlilega, hvort
það er „heilbrigð íslenzk mál-
kennd“, sem ferðinni ræður, eða
hvort einstakir menn, sem allt
þykjast vita betur en aðrir, eru að
Grein af meiði
— eftir Björgu M.
Thoroddsen
Við lestur ágætrar greinar dr.
Gunnlaugs Þórðarsonar í Morgun-
blaðinu þann 29.6., langar mig til að
spjalla dálítð við hann og koma með
athugasemdir.
Hvort ofdrykkja stafi af geð-
veiki eða erfðagöllum eins og
G.E.Þ. hefur eftir læknum, læt ég
liggja milli hluta. Aðalatriðið er
að fjöldi fólks hefur fengið hjálp
og lækningu frá samtökum SÁA,
AA, Blaá bandinu og Samhjálp.
Vita þeir menn best í hverju sú
hjálp er fólgin.
Haft er eftir þeim mönnum út-
lendu, sem hér ferðuðust um land
fyrr á öldum, að Islendingar væru
undarlegt fólk, þeir kynnu ekki að
brosa. Kannski er áfengissjúkling-
um og þeirra aðstandendum held-
ur ekki hlátur í huga', og ætla ég
mér ekki stað eða stund að ræða
það hér.
Sá kostur fámennis sem ég
þekki bestan, er hjálpfýsi fólks
hvert við annað ef á liggur. Ókost-
ur fámennis, þar sem hver þekkir
annan, er hve auðvelt er að hafa
bresti og vandamál náungans sér
milli tanna, þó þar séu undantekn-
ingar, sem annars staðar. En satt
er það, að sá sem ekkert veit, ekk-
ert fréttir og aldrei spyr, kemur
sem af fjöllum.
Óþarfi er að hnýta í Góðtempl-
araregluna, hún hefir reynt að
gera sitt. Og fullyrða má að þeim
verður hvergi úthýst fyrir
ofdrykkju, sem eru innan hennar
vébanda.
Þeir hafa sjálfsagt gert upp við
sig að Bakkus er ekkert lamb að
leika sér við, ef hann fær yfir-
höndina. Allt hefir sína sögu og
kann margt að koma til.
Margir lenda í ógöngum þó að
með vín kunni að fara og eru
Norðurlandaþjóðir þar engin und-
antekning frá öðrum þjóðum.
Eigum við að varpa fram spurn-
Bjartmar Kristjánsson
.. kjarni málsins er
sá, hvernig farið er með
nafn Jesú í N.t. Og
skemmtilegt er til þess
að vita, að nafn hans
hefur varðveitzt með
þjóð vorri nokkurn veg-
inn eins og höfundar
hinnar helgu bókar hafa
það...“
ráðskast með hlutina, og það í
fullkomnu heimildarleysi.
Nafn Jesú verður ekki gert „ís-
lenzkt“ með þeirri breytingu, sem
hér um ræðir, fremur en það var
íslenzkt áður. Þetta „m“, sem
sneitt hefir verið af þolfallinu,
breytir því ekki, að áfram verður
fallbeyging þessa nafns harla óís-
lenzkuleg, ekkert íslenzkulegri en
hún áður var.
Sérstakt ávarpsfall er að sönnu
ekki í íslenzku. En Jesús hefír átt
það og verið ávarpaður með því um
aldaraðir, hér á landi voru: Son guðs
ertu með sanni, sonur guðs, Jesú
minn, segir Hallgrímur Pétursson.
Hvers vegna má Jesús ekki eiga sitt
ávarpsfall áfram, þó að það sé ein-
stakt í máli voru? Dr. Sigurbjörn
segir, að það séu „engin rök fyrir
því að gera undantekningu með
það, þegar frelsarinn er ávarpað-
ur“. Það kann rétt að vera, að
„málfræðileg rök“ séu ekki fyrir
því. En fleiri rök kunna að vera til,
og þar á meðal „tvöþúsund ára
hefð“.
Einu sinni voru rök færð fyrir
því, að ekki skyldi skrifa Guð með
stórum staf, að þá yrði maður að
hafa það eins með skrattann.
ingu hér — Hvað sjá börnin fyrir
sér á heimilunum? Hvað er fyrir
þeim haft? Þó er það ekki alltaf sá
rétti mælikvarði. Mega foreldrar
yfirleitt vera að að tala við börn
sín sökum vinnuálags? Eitt getum
við verið sammála um, að bestu
skólarnir skila góðum nemendum.
Viðvíkjandi fjáröflun ti! góð-
gerðarfélaga og alls kyns happ-
drættis, er okkur í sjálfsvald sett
hvort við styrkjum eða ekki.
Margir spila til vinnings, — og
hver vill ekki eignast nýjan bíl?
Svo ég tali ekki um hús?
Fólk ætti að vita betur um hvað
það eru margir sem leggja hönd á
plóginn og fá ekkert fyrir sína
vinnu á þessum tímum heimtu-
frekju, þegar allt er heimtað af
ríki og bæ. Hvaðan ætli fólkið
haldi að peningarnir séu teknir?
Úr huldum fjársjóðum í jörðu, eða
hvað? Nei, þeir koma einfaldlega
frá því sjálfu. Það þýðir ekki að
eyða meiru en aflað er, það veit
hver heilvita manneskja. „Að fara
vel með er á við aukatekjur," sagði
einn ágætur maður um konu vinar
síns. Var þetta útúrdúr eða efninu
skylt?
Fyrst er Rauði krossinn hér á
landi var stofnaður voru það