Morgunblaðið - 21.07.1983, Blaðsíða 20

Mánudagur 21. Júlii 1783
x
ílér .sUnzaði hraunrennslið, í farvegi Skaftir, skammt frá SystrasUpm. Kirkju á Kirkjnbejvklaiutri er handan SUpans og hraunið sUnzaAi í mióri messu síra Jóns Steingrímssonar f g*r. Heitir Unginn
EldmessuUngi, vegna þess drottins dásemdarverks, enda lagði sfra Jón út af eldhmm f yrédilnw ainni. _________
Enn af ógnum Skaftárelda
Menn biðja þess nú
að býsnunum senn Ijúki
KirkjubjpjarklauHtri, 20. júlii.
Frt tíAindamanni MorgunbladHÍnH.
I’au býsn og ósköp, sem yfir hafa
gengið hér f vesUraparti SkafUfells-
sýslu nú undanfarinn mánuð, hafa
haldist við með skruggum og elding-
um í loftinu, en jarðskjálftum og und-
irgangi f jörðinni. f dag sýndi guð sína
miskunn og sitt óútsegjaniegt almctti
á náttúrunnar stjórn og verkan, er
hraunflóðið stöðvaðist við SystrasUpa
hér fyrir ofan, nær síra Jón Stein-
grímsson söng messu hér f kirkjunni.
En þar sem segja verður hverja sögu
eins og hún er, skal fyrst víkja að
eldsins framkasti undangengna viku.
lofti, höfðu svo kólnaö á jörðinni og
orðið að steini, sem brennt höfðu
jörðina í kringum sig, sumir sokkið í
hana til hálfs, sumir voru að mynd
sem stór hlöss eður kúadillur, sumt
hafði niðurfallið sem snúnir sam-
anvafðir strönglar, rekist svo ofan í
jörðina og molnað í sundur síðan.
19. júlii var spakt veður. Lagði þá
sandmokkinn á fjallabaki vestur
eftir, voru þá strjál reiðarslög í
lofti. En eftir þvf kirkjan og klaustr-
ið lá flatt fyrir eldinum, lét klaust-
urhaldarinn halda nótt og dag vakt
svo eldurinn yfirfélli ei óforvarendis
(sjá ummæli klausturhaldara, Sig-
urðar Ólafssonar, hér fyrir neðan).
í morgun 5. sunnudag eftir Trini-
tatis voru stórir gufumokkar allt í
kring að vestan með skruggum, eld-
ingum, dynkjum og skruðningum,
lagði gufumokkinn eftir árfarvegin-
um fram yfir klaustur og kirkju hér
í Kirkjubæ. En af því veður var
spakt fóru allir, sem hér voru á Síð-
unni, innlendir og aðkomnir, sem
því gátu viðkomið, til kirkjunnar og
hlýddu á messu hins góða klerks
sfra Jóns Steingrímssonar.
Þrátt fyrir að þá varð ei annað séð
fyrir, en eldurinn myndi þá og þá
kirkjuna eyðileggja. Síra Jón Stein-
grímsson embættaði samt í kirkj-
unni, þótt öll væri hún i hristingi og
skjálfta af ógnun þeim er að ofan
komu. Var það álit manna að þetta
yrði í seinasta sinni að embættað
yrði í kirkjunni.
En svo var hinn æruverðugi kenni-
maður síra Jón Steingrímsson
óskelfdur, að allir þeir er í kirkjunni
voru, að ljúfir og reiðubúnir voru að
taka á móti því, sem guð vildi. Var
þá guð heitt og í alvöru ákallaður.
enda hagaði hans ráð því svo til, að
eldurinn komst ei þverfótar lengra
en hann var fyrir embættið, heldur
hrúgaðist hvað ofan á annað í einum
bunka. Þar með komu ofan á hann
öll byggðarvötn eður ár, sem kæfðu
hann í mestu ákefð.
(Sjá nánari umsögn síra Jóns
Steingrímssonar hér fyrir neðan.)
Þetta drottins dásemdarverk er nú
djúpt þakkað af öllum almenningi
hér um slóðir og biðja menn þess að
þessu brennisteinsregni senn ljúki.
Alla vikuna þverraði eldflóðið
ekkert hvorki nótt né dag, þótt
gengi með köstum, stundum meir
stundum minna. 17. júlii var hér
óláta regn sem hélzt við alla nóttina
eftir og fram á hinn daginn. 18. júlii
gengu hér á allt umkring í nálægum
sveitum slíkar ógnanir af skruggum,
eldingum, braki og brestum, að ei
tók úr eina mínútu nær í heil 2 dæg-
ur, hafði aldrei frá því gjáin gaus
eldi þvílíkt á gengið, að ég ei tali
um mennina, hversu margir urðu
hræddir og frá sér numdir, þar eð
sýndist sem hamrar og jörð ætlaði
að springa í sundur.
Þó hafði enn meira gengið á f
kringum Skaftárgljúfur og þar um
pláss, er sást á jörðinni, að hún
hafði sprungið í sundur, kastast
hingað og þangað og umbreytzt for-
undrunarlega. Þar fundust eldslett-
ur hér og hvar, sem höfðu dottið úr
Draumar og fyrirboðar
KirkjubcjarklauHtri 20. júlii.
Frá iMÍBdaBUBnl MorruBblateÍBH.
Nú minnast margir drauma og
annarra fyrirboða um eldsins yf-
irfall hér f eldsveitunum. Sá
elskulegi sóknarprestur og pró-
fastur síra Jón Steingrímsson
dreymdi eitt sinn í vetur á þessa
leið: Honum þótti, að stórt hús
væri komið hér undir Klaust-
urfjalli, þar sem eldurinn stanz-
aði ( dag. Þar þótti honum sam-
an komnir allir bændur úr þessu
þinglagi, sem áttu að syngja
gleðivers hver yfir sinni skál.
Mitt í því er sagt ókenndur mað-
ur sé úti að kominn, grár af hær-
um, sem inn var leiddur og sett-
ur á miðjan bekk, fengin skái að
syngja gleðivers fyrir. En hann
tekur við, upphrópar og segir:
„Sól, sól, sól! Dómsdagur er
snart kominn." Þótti síra Jóni
menn kasta að honum orðum, að
hann hafi gert sig fráleitan öðr-
um með svo óviðfeldinni og fjar-
stæðri fyrirsögn. En síra Jón
þóttist svara: „Skimpið ei að
ókenndum. Hann hefur sína
þanka fyrjr sig. Ég skal eiga tal
við hann.“ Spyr síra Jón hann þá
að heiti. Sagðist hann heita
Eldriðagrímur, og hafa komið
austnorðan ofan af fjöilum. Spyr
þá síra Jón, hvort honum hafi
verið sá vegur kunnugur, hverju
hann játti og sagði: „Ég kom
hingað áður sama veg, í tíð
Sæmundar fróða." Enn spyr sira
Jón hvort hann muni það ár,
hverju hann og játti og sagði:
„Það var 1112.“ I annálabókum
getur um eldgang mikinn, sem
skemmdi hér land og byggðir,
það ár.
Önnur saga gengur og hér
fjöllunum hærra. Sagt er að í
fyrrasumar hafi gózeigandi
nokkur úr annarri sveit, átt hér
leið um og áð í landi bónda nokk-
urs, á bæ sem nú er hrauni undir
grafinn. Bónda var lítt um þetta
gefið og rak aðkomumenn af
höndum sér. Varð þá gózeigand-
anum að orði, að ekki væri víst,
hvort nokkur hestur bíti í grasið
hans, næsta sumar og eftirleiðis.