Morgunblaðið - 24.07.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚLÍ 1983
Fékk bjartsýnina
í vöggugjöf
— rætt við Guðlaug Bergmann um jákvætt hugarfar og sitt hvað fleira ...
Viðtal: Sveinn Guðjónsson.
„Ég var orðinn svo þreyttur á þessum eilífa bar-
íómi og tali um að allt væri að fara til helvítis að ég
ákvað að gera eitthvað róttækt í málunum og berj-
ast gegn þessu neikvæða hugarfari,“ segir Guð-
laugur Bergmann um Ieið og svitinn sprettur út á
okkur í gufubaðinu hjá Jónasi á Kvisthaganum.
Guðlaugur, eða Gulli í Karnabæ, eins og margir
kalla hann, er mikill gufubaðsmaður og hann
kveðst sækja sína starfsorku dag hvern í gufuna
hjá Jónasi. Þegar ég nefni að ef til vill séu gufuböð
ekki eins holl og af er látið svarar hann að bragði:
„Ég veit ekkert um hversu hollt það er, en gott er
það.“ Þar með er það útrætt mál og við snúum
okkur aftur að alvöru lífsins og ástandinu í þjóðfé-
laginu. Raunar var það kveikjan að þessu viðtali,
að mitt í öllu svartnættinu og krepputalinu að und-
anförnu hefur borist rödd hrópandans í eyðimörk-
inni um að mæta erfiðleikunum með „bjartsýni og
bros á vör“, eins og þeir Karnabæjarmenn orða
það.
Gulli Bergmann og Guðbergur Auðunsson £ auglýsingamynd fyrir „Dee-
skyrtuna", sem var ein fyrsta flfkin sem Guðlaugur framleiddi og hannaði
sjilfur.
Guðlaugur Bergmann er upp-
hafsmaður þessarar herferðar
fyrir jákvæðara hugarfari og ég
spyr hann hvað iiggi að baki þessu
bjartsýnistali, sem vissulega hef-
ur vakið athygli, á sama tíma og
menn berja lóminn út um allt
land:
„Eins og ég sagði áðan var ég,
eins og fjölmargir aðrir, orðinn
þreyttur á þessu bölsýnistali. Allir
töluðu um það sama, nú væri þetta
búið, kreppa hér og kreppa þar.
Menn hittust varla svo að ekki
væri minnst á kreppuna og stjórn-
málamenn létu ekki sitt eftir
liggja í þeim efnum. Blöðin voru
yfirfull af þessu og ekkert virtist
vera frétt nema kreppan. En það
voru tvö atvik sem fylltu mælinn
og þau urðu bæði sama daginn. Ég
fór til bankastjóra einn fimmtu-
dagsmorgun og var rétt kominn
inn úr dyrunum hjá honum og
ekki búinn að bera upp erindið
þegar hann byrjaði: „Jæja, nú er
það komið, allt að fara tii helvítis,
atvinnuleysi, og engir peningar til
neins staðar, bankarnir tómir og
allt í eymd og volæði," og maður-
inn hreinlega lak undir borðið, var
gjörsamlega yfirbugaður af böl-
móði. Mig langaði til að spyrja
hann hvort ég ætti ekki að reyna
að finna peninga einhvers staðar
til að lána bankanum því það var
greinilega allt á síðasta snúningi
hjá honum. Nú, erindið varð ekk-
ert lengra, ég bara hlustaði og fór
svo út með þetta.
Hitt atvikið átti sér stað seinna
þennan sama dag, en þá hringdi
blaðamaður frá ónafngreindu
dagblaði og spurði mig hvernig
viðskiptin gengju. Ég sagði honum
að þau gengju ágætlega, og var að
segja það alveg satt. Það hafði
gengið ágætlega og engin ástæða
til að kvarta, nema síður væri.
Auðvitað var þetta ekki eins og á
blómatimum, en þetta var í lagi.
Hann segir þá að það geti bara
ekki verið því hann hafi verið að
tala við fullt af aðilum í fata-
bransanum og öllum beri saman
um að ástandið hafi aldrei verið
jafn slæmt. Ja, ég veit það ekki,
segi ég. Ég hef ekki þessa sömu
sögu að segja, þetta er búið að
vera alveg sæmilegt síðan í mars
og ég er bara nokkuð ánægður
með þetta. Þá segir hann aftur að
þetta geti bara ekki verið og að
hann trúi mér ekki og ég segi við
hann: Ert þú að hringja í mig til
að spyrja mig eða ertu að segja
mér? Fréttin var svo birt daginn
eftir og þar var talað við fullt af
aðilum, sem allir voru neikvæðir,
en það sem ég hafði sagt var ekki
birt. Þetta varð til þess að ég
hugsaði með mér að nú yrði að
snúa vörn í sókn, þetta væri ekki
hægt.“
Við erum að
»
vinna saman
„Foreldrar mínir lifðu á kreppu-
tímum og það eru fjölmargir ís-
lendingar á lífi sem vita hvað
raunveruleg kreppa er. Við erum
rík þjóð og það er til háborinnar
skammar að vera að væla um
kreppu í dag. Ég er ekkert að
draga úr því að við eigum við
ákveðin vandamál að stríða í efna-
hagsmálum, en margt af þessu er
heimatilbúið og svo eru önnur
utanaðkomandi áhrif sem við
verðum að takast á við, en það er
ekki rétta leiðin að draga allt
niður í bölsýni.
Ég hélt fund með fólkinu mínu
og við ákváðum að taka okkar eig-
in efnahagsstefnu sem byggð væri
á bjartsýni og samvinnu og blásið
á barlóminn, og við ætlum að gera
þetta með bros á vör því það skipt-
ir miklu máli að takast á við þessi
vandamál með jákvæðu hugarfari.
Ég fór með allt starfsfólkið niður í
Austurstræti og þar var tekin
mynd af okkur sem ég lét í heil-
síðuauglýsingu í Morgunblaðinu
þar sem efnahagsstefna fyrirtæk-
isins var kynnt. Því næst efndi ég
til samkeppni um einkunnarorð
fyrir þessa stefnu og undirtektir
urðu mun betri en ég hafði búist
við. Hátt á annað þúsund bréf bár-
ust og í hverju bréfi margar upp-
ástungur, sem allar voru jákvæð-
ar. Alls staðar var tónninn já-
kvæður og mér fannst að þarna
endurspeglaðist vilji fólks til að
vinna þjóðina út úr vandanum
með samstilltu átaki. Og auðvitað
verður að krefjast þess sama af
stjórnmálamönnum, að þeir vinni
saman til þess að íslendingar nái
aftur þeim lífsgæðum sem stefnt
er að.
Sá sem sigraði í samkeppninni
lagði til að við gæfum þjóðinni
batamerki, því það er jú það sem
við viljum sjá í efnahagslífinu.
Júníbatamerkið var með einkunn-
arorðin: „íslensk spjör, betri kjör“
og júlíbatamerkið er „Með bros á
vör“ og við munum halda áfram að
gefa út batamerki með einkunnar-
orðum sem við teljum að gefi
þennan jákvæða tón, sem okkur
finnst að fólk sé að leita eftir.
Þetta þýðir ekki að það eigi að slá
öllu upp í kæruleysi, heldur eigum
við að vinna okkur út úr vand-
anum með jákvæðu hugarfari og
standa saman.“
Hefur þetta haft einhver áhrif á
starfsandann í þínu fyrirtcki?
„Já, þetta hefur haft mikil áhrif
á starfsfólkið og það skemmtileg-
asta er þessi samstarfsvilji sem ég
finn. Við erum öll að gera eitthvað
saman og þetta hefur undirstrikað
þann skilning sem ég hef lagt í
tengsl atvinnurekenda og laun-
þega, að engir eigi raunverulega
meiri samleið en einmitt þessir
aðilar því afkoman skiptir báða
jafn miklu máli og í þann hagnað,
sem verður til, sækja báðir sitt.
Menn eru ekki að vinna fyrir ein-
hvern heldur með — við erum að
vinna saman. Mér finnst að þessi
tilraun hafi þjappað okkur mjög
saman og fólkið er orðið miklu
jákvæðara í öllu starfinu. Auðvit-
að eru til undantekningar, en þær
koma þá bara betur í ljós.
En það hafa einnig fjölmargir
utan fyrirtækisins lýst yfir stuðn-
ingi við að svona sé tekið á málun-
um, með jákvæðu hugarfari og
jákvætt hugarfar kemur meðal
annars fram í brosi eins og júlí-
batamerkið bendir á. í júníbata-
merkinu felst sá skilningur að þeir
sem styðja íslenskan iðnað eru um
leið að leggja sitt af mörkum til að
bæta lífskjör þjóðarinnar því að
við vitum, að ef Islendingar
myndu sameinast um að kaupa ís-
lenska framleiðslu, svo lengi sem
hún er sambærileg við þá erlendu,
þá spörum við dýrmætan gjald-
eyri og sköpum um leið vinnu fyrir
fólkið í landinu.“
Hvernig líst þér á efnahagsráð-
stafanir ríkisstjórnarinnar?
„Mér finnst sumt gott og annað
slæmt enda býst ég við að það sé
aldrei hægt að gera svo að allir
verði ánægðir. Eg sé samt þau
ákveðnu batamerki á þessari
stjórn, að hún virðist ætla að taka
ákveðnar og fastar á málum en við
höfum átt að venjast á undanförn-
um árum og það er aðalatriðið því
stjórnleysið er hættulegast. Hins
vegar held ég að mennirnir verði
að gera einhverjar hliðarráðstaf-
anir nú á næstunni til að bæta
kaupmátt fólks og það gengur t.d.
ekki að láta lánskjaravísitöluna
æða áfram á meðan kaupgjald
stendur í stað. Ég trúi ekki öðru
en þarna verði ráðin bót á því ann-
ars er hætta á að margir komi til
með að eiga í erfiðleikum þegar
líða fer á árið.
Ég er persónulega ánægður með
að Albert Guðmundsson virðist
ætla að fara að vinna í anda
sjálfstæðisstefnunnar því það hef-
ur orðið misbrestur á að flokkur-
inn hafi fylgt eftir stefnumálum
sínum á liðnum árum. Ég er sömu-
leiðis ánægður með stefnu Matthí-
asar Bjarnasonar í heilbrigðis-
málum þvú nauðsynlegt er að
draga úr hinni opinberu þjónustu
þar sem hún er greinilega komin
út í öfgar. Og ég tel að þar sem
hægt er að koma við einkafram-
taki, sé það betri kostur en opin-
ber rekstur."
Ert þú það sem kalla má dæmi-
gerður „kapitalisti"?
„Ég tel mig vera hægri mann,
en ég er samt ekki viss um að
skilgreining mín á hægri og
vinstri sé sú sama og hjá mörgum
öðrum. Ég tel að sá maður, sem
aflar mikils, sé mikils virði, en
hann er ekki meira virði sem ein-
staklingur en sá sem liggur í ræs-
inu. Það er hins vegar ekki hægt
að hjálpa þeim sem liggur í ræs-
inu nema að við gefum þeim, sem
aflar, tiltölulega frjálsar hendur
til að skapa verðmæti. Ég virði
alla einstaklinga og á því byggist
mín pólitíska sannfæring, frelsi
einstaklinga til athafna, enda sé
það ekki á kostnað annarra ein-
staklinga. Ef við lítum hins vegar
á þróun mála í austantjaldslönd-
unum sjáum við að þar er ein-
staklingurinn harla lítils virði
gegn ofurvaldi miðstýrðs flokks-
ræðis.“
Hið mikla hreyfiafl
„Ef við tölum svo um hægri og
vinstri í sambandi við efnahags-
mál þá lít ég svo á að allt snúist
þetta um fjármagnið eða „kapital-
ið“ eins og það er nefnt. Kapitalið
er það hreyfiafl sem heldur öllu
gangandi. Ég hef stundum líkt
þessu við bíl og bensín. Þú getur
átt fallegan bíl, en þú hreyfir
hann ekki nema þú fáir bensín á
hann. Eins er þetta með fyrirtæki,
þau ganga ekki nema þau fái fjár-
magn. Hvar er kapitalið t.d. hér á
landi? Hvar liggur það og af
hverju stjórnast það?
Ég er jafnmikill andstæðingur
ríkiskapitals og einokunarkapit-
als. Ég er harður andstæðingur
auðhringa sem sölsa undir sig
heilu atvinnugreinarnar á kostnað
einstaklinga og hafa sölsað undir
sig kapital, hreyfiaflið, á kostnað
einstaklinga. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur stutt ríkiskapital og að
vissu marki einokunarkapital og
Framsóknarflokkurinn hefur
einnig stutt bæði ríkiskapital og
einokunarkapital og þar á ég fyrst
og fremst við SÍS. Bankarnir eru
að mestu undir stjórn ríkisins, og