Morgunblaðið - 27.07.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JtJLÍ 1983
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir Ágúst Ásgeirsson
Francois Mitterrand Frakklands-
forseti í hópi ánaegðra kjósenda
þegar úrslit í forsetakosningunum
í maí 1981 voru kunn. Forsetinn
átti miklu fylgi að fagna fyrst ura
sinn, en nú hefur sigið á ógæfu-
hliðina og fleiri og fleiri snúast
gegn honum og stjórn sósíalista.
fyrr til sparnaðaráætlananna.
Það hefði átt að gera strax vorið
1982, ári fyrr en gert var. Sam-
kvæmt Bauchard vildi Mitter-
rand grípa til sparnaðarráðstaf-
ana fyrr, en „Þjóðverjar voru því
andsnúnir því miður“ og Mauroy
forsætisráðherra og Delors fjár-
málaráðherra „töldu mér hug-
hvarf og fengu mig ofan af þess-
um hugmyndum", hefur hann
eftir forsetanum.
Það var 21. mars sl. að franska
stjórnin greip til ýmissa að-
halds- og sparnaðaraðgerða í
þeirri von og draga úr ójöfnuði í
utanríkisverslun. Var það gert í
framhaldi af fundi fjármála-
Mitterrand
játar mistök sín
Francois Mitterrand Frakklandsforseti gerist æ opinskárri um afrek
sín á valdastóli og hefur meðal annars játað að sér hafí mistekist á
margvíslegan hátt við stjórnvölinn frá því hann hlaut kosningu sem
forseti 1981. Einkum er það í samtölum við útvarpsfréttamanninn l’hil-
ippe Bauchard, sem forsetinn hefur viðurkennt að honum hafi orðið á
ýmis alvarleg mistök sem hafa munu í för með sér frestun á því að
franskur efnahagur hjami við.
Að því er fram kemur í grein
sem Bauchard skrifaði í
blaðið „Témoignage Chrétien',
sem er smáblað kaþólskra
vinstrisinna, segir Mitterrand
það eitt af sínum verstu mistök-
um við stjórnvölinn að hafa ekki
fellt gengi frankans strax er
hann tók við embætti forseta.
Einnig kveður forsetinn það
mistök hversu seint ýmsum að-
haldsaðgerðum stjórnar hans
var hrint í framkvæmt, grípa
hefði þurft mun fyrr til ýmissa
ráðstafana og láta þær virka
hraðar.
Þá segir forsetinn það yfirsjón
stjórnarinnar að hún hafi ekki
gert sér fyllilega grein fyrir
hversu alvarlegt efnahags-
ástandið var á heimsvísu og
sjálfur hafi hann ætlast til of
mikils af Ronald Reagan Banda-
ríkjaforseta, og er þar talið að
Mitterrand hafi átt við þá synj-
un Bandaríkjaforseta að draga
úr örri hækkun Bandaríkjadoll-
ars og þar með auðvelda Frökk-
um að minnka óhagstæðan jöfn-
uð sem var á utanríkisverslun
þeirra.
„Kannski dreymdi okkur um
of 1981, við gerðum okkur ekki
fulla grein fyrir raunveruleikan-
um og hversu heimskreppan var
alvarleg, sem og ég ofmat góðan
vilja Bandaríkjamanna," hefur
Bauchard eftir Mitterrand úr
mörgum einkasamtölum í fram-
haldi af útvarpsviðtali þeirra.
Skrifstofa forsetans hefur
ekki viljað tjá sig um hvort til-
vitnanir Bauchards í forsetann
séu réttar, einungis að samtölin
„hafi ekki verið opinber samtöl"
og í greininni sé endursagt ým-
islegt af því sem þeim hafi farið
í milli í mörgum samtölum.
I greininni hefur Bauchard
eftir forsetanum: „Ég varð mjög
uppnumin af sigrinum í forseta-
kosningunum, við vorum lengi í
sigurvímu. Allir sögðu, sérfræð-
ingar OECD, ráðgjafar mínir,
efnahagsspekingarnir, blaða-
mennirnir, já einnig þeir, að allt
mundi snúast til betri vegar 1983
og þá yrði vöxtur á öllum svið-
um. Og það segi ég í einlægni að
ég var ekki í stakk búinn til að
segja að mat þeirra væri rangt."
I samtölunum var fjallað mik-
ið um þann sveig sem stjórn
sósíalista tók frá stefnu, sem
mið hafði tekið af frjálslyndis-
kenningum Keynes, í áttina til
aðhalds og hafta. Markmiðið
með hinni upprunalegu Stefnu
var að auka kaupgetuna, einkum
hinna efnalitlu, og var þá gengið
út frá þeim forsendum að efna-
hagslegur uppgangur yrði miklu
fyrr á ferðinni en raunin hefur
orðið á.
Afleiðing af stefnu stjórnar-
innar er sú, að Frakkar standa
frammi fyrir miklum neikvæð-
um greiðslujöfnuði og verðbólgu
sem er hærri en í helstu
viðskiptalöndum þeirra. Sam-
kvæmt Bauchard sagði Mitter-
rand að hann hafi sjálfur skipað
ráðherrum sínum um síðir að
grípa til ýmissa sparnaðarráð-
stafana, hvort sem þeim líkaði
betur eða verr.
Mitterrand sagði einnig að það
hefðu verið mistök að grípa ekki
ráðherra ríkja Efnahagsbanda-
lagsins, þar sem samkomulag
náðist um hækkun gengis þýska
marksins og lækkun frankans.
Dregið hefur verulega úr ójöfn-
uðinum í sumar í framhaldi af
þessum aðgerðum.
I samtölunum lét forsetinn
einnig í ljós þá skoðun sína, sem
hann deilir með mörgum af
helstu ráðherrum stjórnarinnar,
að Frakkar muni enn um hríð
eiga við efnahagsörðugleika að
etja. „Við munum komast út úr
kreppunni 1984, en verðum þá að
finna upp á einhverju nýju 1985
og 1986 til að lenda ekki í ann-
arri,“ sagði Mitterrand meðal
annars.
Játningar Mitterrands Frakk-
landsforseta koma á sama tíma
og vinsældir hans hafa þorrið
mjög. Samkvæmt nýlegri skoð-
anakönnun eru aðeins 35%
Frakka ánægðir með gjörðir for-
setans meðan 51% eru óánægðir.
Vinsældir Mitterrands hafa
þorrið vegna óánægju frönsku
þjóðarinnar með hvernig stjórn
hans hefur tekist á við efna-
hagsvandann, og er nú farið að
gæta vissrar óþolinmæði af þess-
um sökum. Við hátíðahöld á
þjóðhátíðardaginn, 14. júlí, þar
sem efnt var til umfangsmeiri
hersýningar en í áraraðir, lofaði
forsetinn betrumbótum.
Við það tækifæri ítrekaði for-
setinn mikilvægi öflugra varna
landsins, en nánast útilokaði
hernaðaríhlutun í Chad. Mitt-
errand sagðist á sínum tíma
hafa verið andvígur því að
Frakkar byggðu sitt kjarnorku-
vopnabúr óháðir stefnu annarra
ríkja, en sagðist nú sannfærður
um að eigin kjarnorkuvæðing
væri „eina vörn“ Frakka.
(Bjnjt á greinum EJ. Dionne hjá New
York Tiroes, skerlum AP og Newsweek.)
Hótel rekin af ríkinu og einkaaðilum:
„Eigum sameiginlegra
hagsmuna að gæta“
— segir Kjartan Lárusson, forstjóri
Ferðaskrifstofu ríkisins
„Málið er einfaldlega þetta. Þeir sem eru fylgjandi frjálsri samkeppni og ég
er einn þeirra, eiga að hafa það að kjörorði að fagna frjálsri samkeppni.
Einkarekstur verður að sanna að hann sé hagkvæmari en rikisrekstur á
öllum sviðum, þ.á m. í ferðaiðnaðinum,“ sagði Kjartan Lárusson, forstjóri
Ferðaskrifstofu Ríkisins í samtali við Morgunblaðið, en þær raddir hafa
heyrst að ríkið með rekstri Edduhótelanna yfir háferðamannatímann eigi í
óheiðarlegri samkeppni við einkareksturinn.
Það kom fram hjá Kjartani að
þarna er verið að nota dýrt hús-
næði sem annars stæði ónotað yfir
sumarið. Það er heldur ekki rétt
að Ferðaskrifstofa ríkisins reki
einungis sumarhótel, heldur hefur
hún einnig rekið nokkur heils-
árshótel. Edduhótelin greiða að-
stöðugjöld til viðkomandi sveitar-
félaga, nákvæmlega eins og önnur
fyrirtæki, auk þess að veita all-
mörgum atvinnu innan þeirra með
rekstri sínum. Þau greiða einnig
söluskatt til ríkisins. Hagnaður af
ferðaskrifstofu- og hótelrekstrin-
um renna alfarið til þess að endur-
bæta aðstöðuna fyrir ferðamenn
og leiga fyrir not á húsnæðinu er
Myndatexti: Sigrún Jónsdóttir listmálari í Versluninni Örkinni, sem hún
hefur nýverið keypt.
Eigendaskipti á versluninni Örk
EIGENDASKIPTI hafa orðið á
Versluninni Örk sem er í Hafnar-
firði. Það var Sigrún Jónsdóttir
listmálari sem keypti verslunina
af Elsu Bessadóttur. Breyting hef-
ur orðið á rekstrinum og hefur sú
nýjung verið tekin upp að hafa
sölugallerí í hluta húsnæðisins en
þar sýnir Sigrún verk sín.
Júgóslavar reyna
nýtt mótafyrirkomulag
Skák
Margeir Pétursson
Nýlega fór fram í Belgrad í
Júgóslavíu nýstárlegt skákmót þar
sem einn íslendingur, Jón L Árna-
son, var á meðal þátttakenda. Á
móti þessu var reynt að sameina
kosti Monrad-mótanna annars
vegar og gefa sem flestum skák-
mönnum tækifæri á að vera með
og hins vegar hinna hefðbundnu
lokuðu móta þar sem allir tefla við
alla. Fyrirkomulagið var þannig að
þátttakendunum 24 var fyrst skipt
niður í þrjá átta manna riðla þar
sem tefldar voru sjö umferðir. Eft-
ir það voru allir settir í einn flokk
og vinningatalan úr riðlunum látin
gilda áfram og síðan tefldar sex
umferðir eftir Monrad-kerfl.
Þetta kann að virðast sem
hálfgerður hrærigrautur en á
þennan hátt hugðust mótshald-
ararnir auka líkurnar á því að
einhverjum þátttakendum tæk-
ist að ná sér í áfanga að titli. Það
tókst því miður ekki að sinni, en
hugmyndin er vissulega athygl-
isverð, því ef einhver hefur t.d.
ekki fengið að spreyta sig gegn
nægilega mörgum titilhöfum í
forriðlunum er hægur vandinn
að bæta úr því í Monrad-keppn-
inni.
Jón L. Árnason náði mjög góð-
um árangri í sínum forriðli, varð
efstur með fimm vinninga af sjö
mögulegum. Er skipt var yfir í
Monrad-kerfið varð hann því að
mæta efstu mönnum úr hinum
riðlunum og við það versnaði
hlutfallið til muna. Jón endaði
síðan aðeins einum og hálfum
vinningi á eftir sigurvegaranum,
en það þýddi þó aðeins 8.—12.
sæti vegna þess hversu geysilega
jöfn keppnin var.
Það var gamall kunningi okk-
ar íslendinga, júgóslavneski
stórmeistarinn Dragutin Saho-
vic, sem varð að lokum einn efst-
ur eftir harða baráttu. Lokastað-
an á mótinu varð þannig:
1. Sahovic (Júgóslavíu) 9 v. af 13
mögulegum. 2.-3. Marjanovic
(Júgóslavíu) og F. Portisch
(Ungverjalandi) 8‘A v. 4.-7.
Trois (Brazilíu), Matulovic,
Ivkov og Knezevic (Júgósl.) 8 v.
8.—12. Jón L. Árnason, L. Popov
(Búlgaríu), Rajkovic, Simic og
Cvetkovic (Júgóslavíu) 7‘/í v.
13.-15. Tatai (Ítalíu), Ciric
(Júgóslavíu) og Skembris
(Grikklandi) 7 v. O.s.frv.
Svo sem sjá má af þessari upp-
talningu voru margir af þekkt-
ustu stórmeisturum Júgóslava á
meðal þátttakenda. Þeir höfðu
greinilega ekki læknast af jafn-
teflissýkinni sem herjar á þá
marga hverja, enda urðu all-
margar skákir á mótinu stuttar
og bragðdaufar.
Jón L. Árnason tefldi margar
skákir sínar frumlega að vanda
og var ekki inni á jafnteflislínu
heimamanna. E.t.v. hefur þetta
átt sinn þátt í þvi að hann tapaði
fyrir þeim Sahovic og Matulovic
í seinni hluta mótsins, en á móti
kom að hann vann núverandi
skákmeistara Júgóslava, stór-
meistarann Dusan Rajkovic, í
stuttri og laggóðri skák: