Morgunblaðið - 17.09.1983, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1983
MARGRírr HEINREKSDÓTTIR
Söngtæknin ein er
söngvaranum ekki nóg
• Stór söngvari, sem virtist á góðri leið með að verða stórsöngvari.
Annað vissi ég nú ekki um Kristin Sigmundsson, þegar sameiginleg-
ur kunningi kynnti okkur á dögunum. En framkoma hans og þétt
handtakið sannfæröi mig fljótt um, að áhugavert væri að kynnast
honum betur og gefa lesendum svolitla vísbendingu um manneskj-
una að baki djúpu, hlýju baritonröddinni, sem svo mjög er klappað
lof í lófa um þessar mundir.
• Við sömdum um, að hann kæmi í morgunkaffi tiltekinn dag og
þegar spjalli okkar lauk, laust eftir hádegið, skildi hann mér ekki
cinasta eftir sína sterku og miklu raust í hverjum krók og kima
heldur og sannfæringu um, að þar færi í senn maður og listamaður,
sem hæfileika hefði til að gefa gieðigjafir, yrði gæfan honum hlið-
holl; — maður sem stækkaði enn í viðkynningu.
• Það er næsta ótrúlegt, að ekki skuli nema 3—4 ár frá því að
eyrun sperrtust fyrst á hljómleikum yfir söng þessa unga manns, —
það var þegar hann stökk út úr Fílharmóníukórnum og fór með
nokkur smáhlutverk í konsertuppfærslum Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands á óperum Verdis, „La Traviata" og „Othello“. Sjálf minntist
ég hans fyrst úr Othello, þar sem hann hvarf inn í kórinn eftir að
hafa skilað sínum tveimur litlu hlutverkum með þeim hætti, að rödd
hans sat eftir og sú hugsun með, að varla væri verjandi, að kórnum
héldist á honum til frambúðar, því þarna væri einsöngvaraefni á
ferð. Það hafði því ekkert komið á óvart að sjá hann fljótlega í
stórum hlutverkum í Zigaunabaróninum í íslcnzku óperunni og í
Silkitrommunni hjá Þjóðleikhúsinu. Hann átti þar einfaldlega
hcima — og að öðrum okkar ágætu söngvurum ólöstuðum fannst
manni enginn annar koma þar til greina.
Hann verður að gefa af
sjálfum sér og hafa eitthvað að segja,
ella er betra að þegja
En hver er svo maðurinn, sem
eftir aðeins eins árs dvöl við
söngnám í Vínarborg er dottinn í
lukkupott, sem svo marga dreymir
um en fæstir fá snert, hvað þá
meira. Einn aí sjö verðlaunahöf-
um í alþjóðlegri söngkeppni nær
þrjú hundruð ungra söngvara;
þátttaka í hljómleikum, sem hann
hefði varla getað vænzt ella, þar á
meðal á tónlistarhátíðinni í Breg-
enz, sem sjónvarpað var frá í
beinni útsendingu; kominn á skrá
umboðsmanna og óperuhlutverk í
vændum, — hann eygir áður lok-
aðar leiðir og kvíðir engu ... „ekki
eftir sumarið í sumar," segir
hann.
Með hvaða hugarfari tók hann
þátt i söngkeppninni í sumar eftir
svo skamman námsferil, hvernig
leið honum og hver hafa áhrifin
orðið, — og hvernig var áður að
snúa baki við öruggu starfi eftir
akademíska menntun til að leggja
út' á ótrygga listabraut? Þetta og
margt fleira bar á góma, en með
því fyrsta sem ég spurði Kristin
var hvort söngvarinn hefði verið
byrjaður að gerjast í honum, áður
en hann valdi sér námsbraut eftir
stúdentspróf. Hann játti því.
— Já, mig langaði út í þetta, en
ýmsar ástæður héldu aftur af mér,
meðal annars ótti um að ég hefði
ekki þá skapgerð, sem þyrfti. Mig
skorti sjálfstraust. Ég fór því í
líffræðinám í Háskólanum og
kenndi þá grein í nokkur ár, en
einhvernveginn var ég aldrei fylli-
lega ánægður. Ég söng í kórum og
hafði lært dálítið hjá Engel Lund,
en fór ekkert að syngja einsöng
fyrr en þarna fyrir 3—4 árum.
Eftir það fór ég til Guðmundar
Jónssonar, var í Söngskólanum í
tvö ár og fékk mikla hvatningu,
sem varð til þess að ég lagði út í
framhaldsnám í Vínarborg. f
söngkeppnina í sumar fór ég
vegna þess að mig skorti mat á
sjálfan mig, viðmiðun við aðra
söngvara. En sannariega var mér
skapi næst að hætta við allt sam-
an, þegar ég gerði mér ljóst,
hversu góðir þátttakendurnir
voru. Það varð mér algert áfall og
ég hef aldrei lifað aðra eins tauga-
spennu og þessa daga. Og þótt
sjálfstraustið ykist smám saman
eftir því sem á keppnina leið, án
þess að ég heltist úr lestinni, —
þar til ég var orðinn einn af sautj-
án í úrslitakeppninni, — kom mér
þessi verðlaunaveiting mjög á
óvart. Þetta voru reyndar sérverð-
laun, veitt af óperunni í Phila-
delphiu í Bandaríkjunum, sam-
kvæmt mati sérstakra dómara,
sem óháðir voru dómnefndinni í
aðalkeppninni, — og mér var sagt,
að það sem hefði vakið athygli
þeirra á mér hefði verið, að ég
hefði alltaf látið röddina hljóma
eðlilega, á henni hefði aldrei verið
hægt að greina nein áreynslu-
merki. Það fer hinsvegar ekkert
milli mála, að velgengni í svona
keppni er geysimikið undir heppni
komin. Dómnefndin þurfti að
hlusta á um hundrað söngvara á
dag meðan keppt var í undanúr-
slitum í tveimur atrennum og þú
getur rétt hugsað þér, að slíkt mat
getur aldrei orðið mjög nákvæmt,
þar sem um svo marga góða þátt-
takendur var að velja.
— Vafalaust ræður tilfinninga-
legt mat talsverðu enda ekki að-
eins verið að dæma rödd og tækni-
kunnáttu.
— Það er rétt, þar kemur margt
fleira til, textameðferð, túlkun,
svipbrigði, sviðsframkoma. Það er
verið að dæma persónu söngvar-
ans í heild og hæfileika hans til að
ná til áheyrenda.
— Líður þér vel á sviði?
— Já, nú orðið, — eftir keppn-
ina. Áður fyrr skalf ég á beinun-
um fyrir hverja sýningu og skildi í
rauninni ekkert í sjálfum mér að
vera að leggja þetta á mig; það sló
út á mér köldum svita, og hræðsla
við að gera vitleysur og gera mig
að fífli á sviðinu var hræðileg. En
— þegar ég var byrjaður að
syngja, hvarf hún smám saman og
mér fór að líða betur. í keppninni
í sumar keyrði um þverbak, ég hef
aldrei upplifað annan eins „tort-
úr“, eins skelfilega lamandi tauga-
spennu, en síðan hefur mér liðið
mun betur.
Þetta var hræðilegt álag á
þátttakendurna og úrslitin mörg-
um vonbrigði. Margir voru grát-
andi og niðurbrotnir eftir á, jafn-
vel við verðlaunaveitinguna, —
aðrir gengu út með þjósti. Auðvit-
að er misjafnt með hvaða hugar-
fari söngvarar koma til svona
keppni, — sumir ætla sér að sigra,
eins og t.d. pólskur söngvari, sem
gekk út fussandi og sveiandi,
ásamt fylgdarliði sínu, eftir að til-
kynnt var hver hefði hlotið 1.
verðlaun. Hann hafði ætlað sér
þau.
★ ★ ★
— Nú hefur þú fengið reynslu
bæði af akademísku námi og söng-
námi. Er mikill munur á því,
hvernig menn nálgast þessar tvær
greinar?
— Já, líffræðin er dæmigerð
akademísk grein, að miklu leyti
pappírsgrein, byggist mest á bóka-
lestri, auk nokkurrar vinnu á
rannsóknarstofu. f háskólanum
eru líffræðingar sem aðrir nánast
„fjöldaframleiddir" og mjög lítil
samskipti milli kennara og nem-
enda. I söng- og músíknámi eru
þessi samskipti mun persónuiegri,
þar finnur maður betur, að verið
sé að mennta og móta einstakling.
Hvorutveggja er þroskandi á sinn
hátt.
— Telurðu það hafa verið þér
til gagns að hafa lokið háskóla-
námi?
— Já, tvímælalaust, líffræði-
námið var erfitt, gerði miklar
kröfur til vinnusemi og það hefur
vafalaust agað mig og gert mig
markvissari í söngnáminu en ég
hefði ella verið. Það hefur líka
verið til góðs, held ég, að byrja
söngnámið svona tiltölulega seint,
bæði var röddin orðin þroskuð —
það er lítil hætta á því að ég eyði-
leggi hana, nema ég geri einhverja
algera gloríu, sem ég á ekki bein-
línis von á — og svo kemur til
aukinn tilfinningaþroski og lífs-
reynsla og annað, sem gerir mann
færari um að túlka og samsama
sig því, sem maður er að syngja.
Söngtæknin ein er söngvaranum
ekki nóg, hann verður líka að geta
gefið af sjálfum sér, hafa eitthvað
að segja frá sjálfum sér með söng
sínum, annars er eins gott að
þegja.
— Kannski finnum við bezt
hvers virði þeir eiginleikar eru hjá
miklum listamönnum, sem farnir
eru að gefa sig raddlega og tækni-
lega.
— Já, ég verð að segja, að mér
finnst oft fullmikið gert úr söng-
tækninni og minna en skyldi úr
hæfileika söngvara til að gefa
fólki hlutdeild í tónlistinni.
Kannski virðist þetta eins og
sjálfsréttlæting eða afsökun; að ég
sé að reyna að breiða yfir eigin
tæknilega vankanta; — ég held þó
ekki, því að ég vil auðvitað ná sem
mestri tækni, en þyrfti ég að velja
á milli meiri tækni og meiri túlk-
unarhæfileika, mundi ég velja þá.
Ég hef hlustað á tæknilega óað-
finnanlega söngvara, sem ekkert
hafa haft að segja eða getað sagt,
— söngur þeirra var hundleiðinleg
flatneskja.
— Er stolt söngvarans Kristins
Sigmundssonar annað en líffræð-
ingsins?
— Já, á því er munur, en hann
byggist kannski fyrst og fremst á
því, hvor starfsgreinin veitir mér
meiri fullnægju, í hvorri ég finn
mig betur. Ég held að ég sé betri
söngvari en líffræðingur og finn
meira til stolts sem slíkur. Það
hefur líka sitt að segja að finna,
að maður geti eitthvað sem er
kannski ekki á allra færi.
— Og er stolt söngvarans sær-
anlegra en líffræðingsins?
— Já, líka það. Hann er við-
kvæmari fyrir gagnrýni. Að vísu
særir gagnrýni mig ekki, jafnvel
þó slæm sé, ef ég er sammála
henni, ef ég finn vankantana sjálf-
ur. En gagnrýni, sem mér fyndist
beinlínis ranglát og ósanngjörn
mundi særa mig. Það er auðvitað
ekki sama, hvernig hún væri sett
fram, en væri til dæmis sagt, að ég
syngi ómúsikalskt yrði ég líklega
heldur súr, segir Kristinn og hlær
alvarlegur.
— Annars hlýtur að vera mjög
erfitt að skrifa gagnrýni án þess
að særa, heldur hann áfram, ekki
sízt í svo litlu þjóðfélagi sem
okkar. Og þó ég sé ekki alltaf sam-
mála gagnrýnendum okkar finnst
mér þeir mestu ljúflingar miðað
við það, sem ég hef Iesið úti í Vín-
arborg síðastliðið ár. Þar eru
menn bókstaflega tættir í sundur
— og í óperunni tíðkast enn að
baula. Á hverri einustu sýningu er
baulað. Það gekk reyndar svo
langt á einni frumsýningunni í
vetur, að lögreglan var kölluð til í
hléinu til að fjarlægja mestu
óróaseggina. Það var verið að færa
upp óperuna Rigoletto eftir Verdi
undir stjórn Riccardos Mutis, sem