Morgunblaðið - 17.09.1983, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. SEPTEMBER 1983
31
Minning:
Jóhann Magnús
Ólafsson bóndi
Bærinn á Skriðufelli stendur á
hjalla undir samnefndu fjalli.
Hann ber hátt yfir og sér þaðan
vítt suður um Suðurlandsundir-
lendið allt til sjávar, en að baki
bænum taka við fjöll og firnindi
með öllum sínum andstæðum,
ógnum, öræfakyrrð og öræfatign.
Skriðufell er útvörður byggðar við
Sprengisandsleið. Þaðan eru taldir
vera um 120 km inn að Arnarfelli
í Hofsjökli, en þangað nær smala-
gata Gnúpverja.
Á Skriðufelli fæddist Jóhann
Magnús ólafsson hinn 10. ágúst
1897. Hann var því fullra 86 ára er
hann lést 5. september sl. Foreldr-
ar Jóhanns voru hjónin Ólafur
Bergsson fjallkóngur og bóndi á
Skriðufelli og Margrét Magnús-
dóttir. Þar ólst hann upp við öll
venjuleg sveitastörf þess tíma.
Hann var snemma þroskamikill
og tók á unga aldri þátt í smala-
ferðum föður síns. ólafur á
Skriðufelli var kappsfullur við
fjárleitir eins og önnur störf, og
undi því ekki að gefa upp leit ef
nokkrar líkur voru fyrir að fé væri
eftir í afréttinum. Margar þessar
ferðir reyndu mjög á þrek leitar-
manna og fyrirhyggju, því að leit-
arsvæðið er óravítt, eins og áður
er að vikið og fjárvon mátti kalla
að væri vítt og breitt um hálendið.
Sagt er að umhverfið móti
manninn, og þegar litið er yfir
lífshlaup Jóhanns á Skriðufelli,
verður sú skoðun næsta sennileg.
Hann var stór í sniðum en dulur
um eigin hag. Hann var þrek-
menni en viðkvæmur í lund og
umhyggjusamur við náunga sinn
og hjálpfús greiðamaður.
Jóhann hóf búskap á föðurleifð
sinni 1923 ásamt konu sinni, Þór-
dísi Björnsdóttur, sem er aust-
firskrar ættar. Þau hjón voru ætíð
samhent um það að opna heimili
sitt fyrir gestum og gangandi og
þá ekki síst þeim er komu af fjöll-
um og veit ég að margir minnast
þess hversu notaleg gestrisni
mætti þeim á Skriðufelli, þegar
komið var til byggða eftir lengri
eða skemmri ferð um óbyggðir.
Þess varð ég æðioft var að þau
óskuðu þess að sem flestir sveit-
ungar þeirra kæmu þar við og
þægju beina, bæði þegar rekið var
til fjalla og þá ekki síður þegar
haustsmalanir stóðu yfir. Þá fund-
um við sveitungar Jóhanns það
best, hvers virði það var að eiga
réttan mann á réttum stað, mann
sem þekkti öðrum betur hvað get-
ur mætt ferðamönnum á öræfum
íslands. Hann gat gefið góð ráð í
upphafi ferðar og hafði vegna
reynslu sinnar næman skilning á
þörfum þeirra sem höfðu verið á
ferðum og að störfum á óbyggða-
slóðum og mætt þar misjöfnu
veðri og færð.
Eins og áður sagði hóf Jóhann
búskap á Skriðufelli árið 1923.
Þeir voru margir, ísiensku bænd-
urnir, sem fullir bjartsýni byrjuðu
búskap á næstu árum eftir lok
fyrri heimsstyrjaldarinnar, en
stóðu ekki af sér verðhrun afurð-
anna og kreppuárin sem á eftir
fóru. Jóhann stóðst þessa raun að
því leyti að hann galt hverjum
sitt, en mátti hins vegar neita
sjálfum sér og sínum nánustu um
ýmsa þá hluti, sem núna þykja svo
sjálfsagðir, að taldir eru til al-
mennra félagslegra réttinda. Og
þegar hann réðst í það 1936 að
bæta húsakostinn með því að
byggja lítið en snoturt íbúðarhús,
þá var það meira en efnahagurinn
þoldi. Þá voru góð ráð dýr. Jóhann
var mjög tengdur jörðinni, sem
hann hafði tekið við úr hendi föð-
ur síns. Þeir feðgar höfðu báðir
gert sér far um að sinna bújörð-
inni sem best og að ganga ekki
nær henni en góðu hófi gegndi.
Enda voru þá á Skriðufelli birki-
skógar, í hlíðum Skriðufellsfjalls
og á hæðadrögum út frá því, sem
taldir voru einir þeir gróskumestu
á Suðurlandi. Alla stund höfðu
þeir feðgar staðið þannig að um-
hirðu skóganna, sem þeir töldu
stuðla best að vexti þeirra og
varðveislu. Og nú þegar Jóhann sá
ekki önnur ráð en að selja jörðina
þá varð það niðurstaðan að Skóg-
rækt ríkisins varð fyrir valinu og
var gengið frá samningum árið
1938. Með þeirri sölu til Skógrækt-
arinnar taldi Jóhann sig tryggja
vöxt og viðgang skóglendisins.
Jafnframt tryggði hann sér og sín-
um ábúð á jörðinni, að vísu með
nokkrum takmörkunum varðandi
búfjárhald o.fl.
Arið 1946 brá Jóhann á það ráð
að hverfa frá Skriðufelli. En það
kom fljótt í Ijós að sú ráðstöfun
stóðst ekki. Þótt Jóhann á Skriðu-
felli væri þrekmaður um flesta
hluti, þá kom það nú fram að hann
Thomas D. Neale
— Minningarorð
Tom var 22 ára þegar hann hóf
störf á skrifstofu bresks skipafé-
lags í New York, Ellerman Wilson
Line, og síðan átti skiparekstur
hug hans allan. Árið 1963 var
Eimskipafélag íslands í leit að
umboðsmanni í New York og varð
firmað A.L. Burbank & Co. fyrir
valinu. Varð það að ráði að fyrir
íslandsdeildinni skyldi standa
Tom Neale, fjörlegur, fríður mað-
ur, sem þá starfaði hjá Burbank.
Svo bar við að ég varð fulltrúi
Eimskips í Bandaríkjunum
nokkru seinna og hófst þá sam-
vinna með okkur, sem vara myndi
næstu 14 ár. Var það samstarf
með ágætum, enda var Tom sér-
lega viðfelldinn maður, áhuga-
samur í starfi og hafsjór af fróð-
leik um allt er laut að farmflutn-
ingum. Þegar fram í sótti, þótti
hagkvæmt að umboðsfirma Eim-
skips hefði aðsetur í Norfolk, sem
er flotahöfn í Virginíufylki. Var
það ekki síst vegna birgðaflutn-
inga tii herstöðvarinnar í Kefla-
vík. Við fluttum því frá New York
hingað suður með okkar hafur-
task.
Tom réðst nú í það að skipu-
leggja störf nýrrar skrifstofu hér
syðra og var það gert af hagsýni
og fyrirhyggju. Og hér varð hans
lífsstarf þar til ólæknandi sjúk-
dómur lamaði vinnuþrekið. Held
ég að fáum mönnum sé gefin sú
hetjulund er Tom sýndi í þeirri
baráttu. Aldrei heyrðist frá hon-
um æðruorð og hann var glaður
maður til hinstu stundar.
Tom var vinamargur og undi sér
vel í mannfagnaði. Hann hafði
þann hæfileika að muna menn og
nöfn eftir fyrstu sýn og var furð-
anlega glöggur á íslensk nöfn og
staðarheiti. Hann átti fjölda vina í
hópi íslenskra farmanna og marg-
ir nutu gestrisni á heimili hans.
Hann tók ástfóstri við ísland,
las Islendingasögur í þýðingu og
átti til, á góðri stund, að kalla til
skyldleika við Njál, sem hann
sagði forföður Neale-ættarinnar.
Fyrir tveim árum sæmdi forseti
íslands Tom fálkaorðunni og mat
hann mikils þann heiður.
Tom gegndi herskyldu í síðari
heimsstyrjöldinni og barðist f
Ardenna-fjöllum er Þjóðverjar
gerðu lokasókn. Hann hlaut heið-
ursmerki, en ekki var honum gefið
um að ræða þá reynslu. Þrátt fyrir
hafði ekki þrek til að segja skilið
við æskustöðvar sínar á Skriðu-
felli. Hann var svo lánsamur að
eiga þess kost að koma aftur heim
að Skriðufelli að einu ári liðnu, og
þar dvaldist hann æ sfðan ásamt
fjölskyldu sinni, meðan kraftar
entust og heilsa hans leyfði.
Þeim hjónum Jóhanni og Þór-
dísi varð fimm barna auðið, sem
öll hafa komist til þroska. Þau eru:
Hjalti, bifreiðarstjóri í Reykja-
vík, kvæntur Sigurveigu Olafs-
dóttur; Margrét, húsfreyja í
Reykjavík, gift Sigurði Sigurðs-
syni, húsasmíðameistara; Bryndís,
húsfreyja í Reykjavík, gift Kristni
Gunnarssyni, hæstaréttarlög-
manni; Björn, bóndi á Skriðufelli,
kvæntur Kristínu Guðmundsdótt-
ur; Bergný, húsfreyja á Kletti í
Reykholtsdal, gift Þórði Einars-
syni, bónda.
Hin síðari ár naut Jóhann góðr-
ar aðhlynningar Kristínar tengda-
dóttur sinnar á Skriðufelli, sem
hann mat mikils, en síðustu vik-
urnar varð hann að dvelja á sjúk-
rahúsi, enda hallar ellin öllum
leik. Og nú er hann allur. Um
fjölda ára var hann vanur að búa
sig til ferðar í byrjun september-
mánaðar og þá oftastnær til þess
að fara í Lönguleit. Nú hefur hann
á sama árstíma lagt upp f nýja
ferð, langa eða skamma, það vit-
um við ekki svo gjörla. En við vin-
ir hans og samferðamenn vonum
að reynsla hans og þroskaferill á
æviferð hans megi endast honum
til farsældar þegar lagt er upp i
nýjan áfanga. Við þökkum honum
langa og góða samfylgd og óskum
þess að alfaðir styðji hann og
blessi för hans um óþekktar leiðir.
Eftirlifandi konu hans, Þórdísi
Björnsdóttur, votta ég innilegustu
samúð, svo og börnum þeirra og
afkomendum öllum.
Jóhann verður í dag lagður til
hinstu hvíldar að sóknarkirkju
sinni á Stóra-Núpi.
Steinþór Gestsson
glaðlegt viðmót var Tom dulur
maður, sem ekki flfkaði tilfinning-
um sinum.
í litlum bæ á Long Island, sem
heitir Sag Harbor, á Neale-
fjölskyldan landsetur þar sem
öldruð móðir Toms býr, ekkja í
áratugi. Þangað sækja börn og
barnabörn til sumardvalar. Að
þessu sinni gat Tom ekki notið þar
sumardvalar, en þangað norður
var hann fluttur til hinstu hvíldar.
Tom var kvæntur Gloriu, fæddri
Santoro, ágætri konu, sem var
hans stoð og stytta í lífinu. Þeim
varð tveggja barna auðið, sonar og
dóttur. Eg held ég megi mæla
fyrir munn fjölda íslenskra vina
og votta eftirlifandi ástvinum
dýpstu samúð.
Pétur Johnson
Sveinsína Björg
Quðmundsdóttir
Isafirði - Minning
Fædd 17. maí 1908.
Dáin 11. september 1983.
f dag verður jarðsungin frá ísa-
fjarðarkirkju elskuleg amma mín,
Sveinsína Björg Guðmundsdóttir.
Hún lést í fjórðungssjúkrahúsi Is-
afjarðar þann 11. september síð-
astliðinn. Amma hafði ekki gengið
heil til skógar um nokkurt skeið,
samt sem áður er erfitt að trúa því
að hún sé ekki lengur á meðal
okkar. Þessi stórbrotna, dugmikla
kona var víst vel að hvildinni kom-
in. Hún hafði lokið sínu ævistarfi
með sóma og sérstakri prýði. Það
er huggun í okkar mikla missi, að
vita nú af ömmu, lausri við alla
þrautir og sjúkdóma, handan við
móðuna miklu, þar sem leið okkar
allra liggur að lokum. Þar hvílir
hún nú í faðmi ástvinar síns, og
allra sem á undan hafa farið.
Amma var fædd 17. maí 1908 f
Tungugröf í Tröllatungupresta-
kalli. Foreldrar hennar voru hjón-
in Guðmundur Sæmundsson og
Pálina Kristín Þorleifsdóttir. Ung
að árum missti amma föður sinn,
og þá var ömmu hennar, Sveinsfnu
Magnúsdóttur, falið uppeldi henn-
ar. Amma var elst sex systkina og
nú er ein eftirlifandi systir henn-
ar, Valgerður, búsett á Blönduósi.
Ung að árum fann amma sinn lífs-
förunaut, Sigurgeir Bjarna Hall-
dórsson, hann lést árið 1972 eftir
mikil og erfið veikindi. Með afa
eignaðist amma ellefu börn, þau
eru: Ingibjörg, Sigrún, Helga,
Lilja, Sveinsína, Garðar og Hall-
dór, öll búsett á Isafirði, Sæunn og
Margrét búsettar í Reykjavík,
Hafþór býr á Akureyri og Haf-
steinn f Þorlákshöfn. öll eiga
þessi börn fjölskyldur, og munu
barnabörn ömmu vera á fimmta
tug og barnabarnabörnin iangt yf-
ir tuttugu. Erfitt er að fmynda sér
hvernig líf ömmu hefur verið, við
sem höfum allt á okkar tímum
getum ekki sett okkur í hennar
spor. Og efalaust hefur ekki allt
verið dans á rósum á hennar lífs-
leið. En það var sama fannst
okkur sem til ömmu þekktum, hún
gat yfirstigið allt og öllum málum
bjargað á einhvern hátt. Amma
hafði yndi af börnum, það sést
best á því að þótt hún ætti ellefu
börn sjálf var alltaf pláss fyrir
fleiri. Hún ól upp tvær dætradæt-
ur sínar, þær Pálfnu Kristfnu og
Huldu Björk, en hún var alltaf
augasteinn þeirra ömmu og afa,
enda langyngst, nú aðeins sautján
ára. Er hennar missir því mikill,
að sjá á bak yndislegri ömmu og
uppalanda. En hún þarf ekki að
kviða í framtfðinni haldi hún
áfram á þeirri braut sem amma
vísaði henni. Fyrir rúmlega tveim-
ur árum eignaðist ég dreng, þá var
amma 73 ára. Hún tók drenginn
strax undir sinn verndarvæng, og
ekki lét hún sig muna um það,
gamla konan, að passa drenginn á
meðan ég vann úti. I heila sex
mánuði var hún eins og traustur
klettur. Ég gat alltaf treyst á
ömmu, á meðan hún hafði heilsu
þá vildi hún passa. Og betri barn-
fóstru var varla hægt að hugsa
sér. Hún kenndi börnunum fallega
og góða siði, og trúuð var hún
amma, og ekkert barn var svo lítið
að ekki þyrfti að kenna því faðir-
vor og fallegar bænir. Amma var
söngelsk kona, það var hennar líf
og yndi að syngja, sérstaklega fyr-
ir litlu börnin.
Og nú að leiðarlokum þakkar
Hörður litli Sinu mömmu, eins og
hann kallaði hana langömmu sfna,
fyrir allar dásamlegu stundirnar
sem hann átti með henni. Það var
alltaf gaman hjá ömmu, og það
grét enginn sem hún passaði, hún
hafði lag á börnunum, og þau nutu
sín í hennar návist. I sumar, þegar
amma var sem mest veik, sýndu
börnin hennar í verki hversu mik-
ið þau mátu móður sína. Þau
skiptust á um að vera hjá henni,
bæði heima og á sjúkrahúsinu.
Amma var aldrei ein, og ég veit að
það mat hún mikils af sinu fólki.
Henni þótt líka mikið vænt um
hversu natinn Ingi litli var við
hana, þvi aldrei lét hann sig vanta
í heimsóknartímanum á sjúkra-
húsinu og á hann þakkir skyldar
fyrir það. Nú sfðast f júlí gladdist
amma mikið, því þá fékk hún í
heimsókn dótturdóttur sína Berg-
lindi og börnin hennar, en þau búa
erlendis, þau voru hjá henni í tvær
vikur. Og þær vikur voru með
þeim ánægjulegustu í sumar hjá
henni. Við viljum að endingu
senda Valgerði systur ömmu, öll-
um börnum ömmu og fjölskyldum
þeirra, okkar innilegustu samúð-
arkveðjur og sérstaklega litlu fjöl-
skyldunni hennar ömmu i Fjarð-
arstrætinu, hún átti góða að, að
eiga ykkur. Við biðjum góðan Guð
að geyma ömmu okkar, megi
minningin um yndislega konu lifa
í hjörtum okkar allra, og sefa sár-
asta söknuðinn. Og að lokum vilj-
um við kveðja elskulega ömmu og
langömmu i hinsta sinn og þakka
fyrir allt sem hún gerði fyrir
okkur, með þessum sálm.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinarskilnaðar viðkvæm stund.
Vinir kveðja
vininn sinn látna
er sefur hér hinn síðasta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tið.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strfð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guð,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(S.B. 1886 - V. Briem)
Kolbrún Sverrisdóttir
og sonur.
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. I minn-
ingargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður. Þess
skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frumort
ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningarorðasíð-
um Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera vélrituð
og með góðu línubili.