Morgunblaðið - 25.09.1983, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. SEPTEMBER 1983
SELT MAGN
í Kirby-skýrslunni er hlutdeild Kanadamanna á markaönum fyrir frystar
botnfiskafurðir í Bandaríkjunum lýst með þessum myndræna hætti.
Saltfiskur
Hér að framan hefur einkum
verið fjallað um ferskan og fryst-
an fisk. Kanadamenn leggja nú
meiri áherslu á að salta fisk en
áður. Alls eru framleiddar um 300
þúsund lestir af saltfiski á ári í
veröldinni, þar af flytja helstu
neysluþióðirnar inn 200 þúsund
lestir. Islendingar, Kanadamenn,
Norðmenn og Færeyingar selja
um 95% af magninu. íslendingar
hafa verið stærstu útflytjendur á
blautverkuðum saltfiski (56 þús.
lestir 1981) en Norðmenn á þurrk-
uðum saltfiski (50 þús. lestir
1981). fslendingar flytja lítið sem
ekkert út af þurrkuðum saltfiski.
Það var fyrst á árinu 1980 sem
Kanadamenn hófu að flytja út
blautverkaðan saltfisk. í ár er svo
komið að þeir eru orðnir stærsti
seljandinn á besta markaðnum í
Portúgal. Talið er að Kanadamenn
selji þangað um og yfir 50 þúsund
lestir í ár en íslendingar hafa
samið um sölu á 25 þúsund lestum
til Portúgal á þessu ári (48 þús.
lestir 1981).
Erfitt er að átta sig á raunveru-
legu sölumagni Kanadamanna, því
að mikið af blautverkaða saltfisk-
inum er selt yfir borðstokk skipa
utan hafna. Þessir söluhættir eru í
senn þyrnir í augum keppinauta
Kanadamanna og þeirra sem
sömdu Kirby-skýrsluna. Hins veg-
ar eru verkalýðsfélagið á Ný-
fundnalandi og strandveiðimenn í
i4stoeóan fyrir
þvíaðsvo
maigir halda
sigvið
Allt frá upphafi hefur góö
þjónusta veriö sett á
oddinn hjá ESAB. Svo er
einnig hérálandi.
Ráögjafar og fagmenn
ESAB í Danmörku fara
árlega um landiö og gefa
góö ráð og leysa
vandamál, sem upp koma,
varðandi suöu. Um gæði
ESAB suöuvéla, fylgihluta
og efnis efast enginn.
Þjónustudeild okkar veitir
allarupplýsingarog
ráðgjöfum ESAB.
Hafóu samband.
= HÉÐINN =
SEUAVEGI 2, SÍMI »260.
Atlantshafshéruðum Kanada tals-
menn þess að haldið verði áfram
að selja á milli skipa á hafi úti.
Verða vafalaust átök um þetta
mál í Kanada þegar fram líða
stundir. Þar togast á atvinnu-
hagsmunir í landi og tekjuöflun
sjómanna.
1981 voru Kanadamenn annar
stærsti útflytjandi á þurrkuðum
saltfiski á eftir Norðmönnum.
Sitja Kanadamenn einir að mark-
aði fyrir þennan fisk í Bandaríkj-
unum og Karabíska hafinu. í
Kirby-skýrslunni er vakið máls á
því að Portúgalir kunni að þurrka
blautverkaða saltfiskinn sem þeir
flytja inn og selja hann síðan úr
landi. Telur nefndin eðlilegt að sú
áhætta sé tekin, því að ekki megi
láta keppinautunum blautfisk-
markaðinn eftir.
Niöurlag
í fjórum greinum hefur verið
leitast við að gera grein fyrir
nokkrum höfuðdráttum í fiskveið-
um við Atlantshafsströnd Kanada
og þá einkum dvalist við þann þátt
þeirra sem mest snertir sam-
keppni við okkur íslendinga,
þorskveiðarnar. Greinarnar eru
byggðar á samtölum við embætt-
ismenn í Ottawa, stjórnmálamenn
á Nýfundnalandi, stjórnendur
tveggja stærstu útgerðar- og fisk-
vinnslufyrirtækjanna, National
Sea Products og Fishery Products,
og Kirby-skýrslunni svonefndu.
Hvarvetna var leitast við að
greiða götu mína og hvergi varð ég
þess var, að reynt væri að leyna
mig nokkru. íslendingar njóta
bæði velvilja og virðingar meðal
þeirra sem ég hitti. Það er litið á
okkur sem keppinauta sem
ánægjulegt er að glíma við í fullri
vinsemd.
Þegar fiskveiðar Kanadamanna
og íslendinga eru bornar saman,
verður að hafa aðstöðumuninn í
huga. Hér er um lífsafkomu ís-
lensku þjóðarinnar að ræða. í
Kanada skipta fiskveiðar litlu
máli fyrir heildarafkomu millj-
ónaþjóðarinnar, þær eru um hálft
prósent af þjóðarframleiðslunni.
Sjávarútvegurinn skiptir hins
vegar sköpum fyrir afkomu tug-
þúsunda manna í strandhéruðun-
um og á Nýfundnalandi, þar sem
atvinnutækifæri eru fá og at-
vinnuleysi mikið.
Fiskur er nægur í lögsögu Kan-
ada og því spáð að hann muni
aukast. Utgerðar- og fiskvinnslu-
fyrirtækin eiga hins vegar í fjár-
haslegum erfiðleikum og strand-
veiðar sjómanna á smábátum eru
að verulegu leyti atvinnubóta-
vinna. Sambandsstjórnin í Ottawa
hefur uppi áform um úrbætur og
vill jafnan eignast hlut í stóru
fyrirtækjunum sem hlýtur þó að
vera unnt að reka með arðbærum
hætti áfram þrátt fyrir stundar-
erfiðleika nú. Stjórnendur fyrir-
tækjanna eru sannfærðir um að
bein opinber afskipti af rekstrin-
um eða ríkisrekstur á fiskveiðum
jafngildi dauða fyrir fyrirtækin.
Fylkisstjórnvöld, að minnsta kosti
á Nýfundnalandi, eru sama sinnis.
Úrslit þessara átaka eru óráðin.
Ég er þeirrar skoðunar að opin-
ber rekstur á kanadískum útgerð-
ar- og fiskvinnslufyrirtækjum yrði
hættulegur fyrir okkur íslendinga
þegar til lengdar lætur. Þeim fyr-
irtækjum yrði ekki annt um að
stunda eðlilega samkeppni á mörk-
uðum sem okkur eru dýrmætastir.
Auðvitað njóta kanadísk út-
gerðar- og fiskvinnslufyrirtæki
opinberrar fyrirgreiðslu eins og
málum er nú háttað. Hins vegar er
ekki unnt að halda því fram að
þau selji framleiðsluvöru sína á
niðurgreiddu verði. Kanadamenn
sjálfir eru sannfærðir um að betri
vara og þjónusta íslendinga geri
þeim kleift að fá hærra verð fyrir
sinn fisk í Bandaríkjunum. Þeir
ætla ekki að sætta sig við þetta
forskot.
Þegar Iceland Seafood Corpor-
ation, sölufyrirtæki SÍS, lækkaði
verðið um 10 sent á þorskflökum í
Bandaríkjunum nú í sumar, sagði
Guðjón B. ólafsson, forstjóri
fyrirtækisins, meðal annars hér í
blaðinu: „Verðlagsstefna okkar Is-
lendinga hefur valdið því að mark-
aðshlutdeild okkar í þorskflaka-
sölu fer stórminnkandi...“ Og
Þorsteinn Gíslason, forstjóri sölu-
fyrirtækis Sölumiðstöðvar hrað-
frystihúsanna, Coldwater, sagði
meðal annars: „Verð þeirra (Kan-
adamanna, innsk. Bj.Bj.) er ávallt
miklu lægra en okkar, meðal ann-
ars vegna mikilla fjárframlaga frá
kanadískum yfirvöldum." (Morg-
unblaðið, 27. ágúst 1983.)
Hvergi þar sem ég kom varð ég
þess var, að kanadískir keppinaut-
ar íslensku fyrirtækianna litu svo
á að verðlagsstefna Islendinga eða
opinber kanadískur fjárstuðning-
ur skiptu sköpum á Bandaríkja-
markaði. Kanadamennirnir virt-
ust vera með hugann við það eitt
að geta selt sem bestan fisk fyrir
sem hæst verð til sem allra
flestra. Þeir ætla að stjórna togar-
aflotanum og fiskvinnslunni með
það fyrir augum að ná þessu
markmiði.
Orösending!
til þeirra sem vilja mikið fyrir lítið:

rafeindaritvélin skilar áferðafallegri prentun,
- lipur, fjölhæf og lágvær.
Leturhjól, leiðréttingarminni og aðrir mikilvægir kostir ásamt
stílhreinni hönnun skapa í sameiningu einstaka ritvél sem alls
staðar nýtur sin.