Morgunblaðið - 30.09.1983, Blaðsíða 8

40
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1983
Síðasta vetur var gerð
tilraun til að fylla upp í
tómarúm í íslensku
skáklíti með því að
____Friðrik Ólafsson og
fleiri af okkar kunnustu
skákmönnum stofnuðu
skákskóla sem miðaði
að því að allir gætu
fengið kennsiu við sitt
hæfi, jafnt byrjendur
sem meistaraflokks-
menn. í vetur og yor
voru síðan haldin tvö
námskeið og heppnuð-
ust þau með þeim
ágætum að ákveðið
hefur verið að kenna af
fullum krafti í aljanyet-
ur og hefst haustnám-
skeiðið í vikunni 26. til
30. september.
Margeir Pétursson, Guðmundur Sigurjónsson og Friðrik Ólafsson ásamt fyrsta hópnum sem hóf nám í Skákskólanum.
Skákskólinn er aö byija vetrastarfiö
Aðdragandinn aö stofnun
skólans var sá aö hér á
landi ríkir eins og allir vita
ævagömul skákhefö sem kemur
m.a. fram í því aö langflestir læra
mannganginn i æsku. Úr þeim
efniviö hafa sprottiö margir öflugir
keppnismenn sem heföu þó getaö
oröiö enn betri ef þeir heföu fengiö
skipulagöa kennslu strax í upphafi.
Fram aö stofnun Skákskóla Friö-
riks Ólafssonar haföi slík kennsla
veriö aö mestu leyti í molum. Bald-
ur Möller var t.d. meö skáknám-
skeið nokkra vetur fyrir u.þ.þ. 30
árum og var þar kominn vísir aö
skóla, en sú kennsla lagöist síöan
niöur. Þá hefur Taflfélag Reykja-
víkur veriö meö sumarbúðir fyrir
unglinga og Skákskólinn á Kirkju-
bæjarklaustri tók síðan viö af
þeim, en þær störfuöu aöeins
stuttan tíma á hverju sumri.
Skólinn útskrifar
ekki stórmeistara
Aö veröa góður skákmaöur
krefst mikils sjálfsnáms og mikillar
taflmennsku og því hefur enginn
nám í skákskóla og útskrifast eftir
tíu ár sem stórmeistari. Skipulögö
kennsla flýtir hins vegar mikiö fyrir
framförum hjá einstaklingum eins
og yfirburöir Sovétmanna í skák-
íþróttinni sanna, en þeir uröu lang-
fyrstir til aö taka upp slíka kennslu
og í Sovétríkjunum er nú viötækt
skákmenntakerfi þar sem efsta
stigiö er þaö aö efnilegustu nem-
endurnir fá sinn eigin þjálfara.
Þaö sem kennt er í Skákskólan-
um eru ákveðin grundvallaratriöi
sem annars tæki nemendur langan
tíma aö tileinka sér meö eigin tafl-
mennsku tilsagnarlaust. Þá er
reynt aö leiðbeina í því hvernig
bezt sé aö haga sjálfsnáminu, svo
sem því hvernig byrjanir séu bezt
lærðar o.s.frv.
Stórmeistarar og alþjóda-
meistarar kenna
Kennarar viö skákskólann í vet-
ur veröa þeir sömu og á fyrstu
námskeiöunum, eöa fimm stiga-
hæstu skákmenn landsins, stór-
meistararnir Friörik Ólafsson og
Guömundur Sigurjónsson og al-
Tölvur,
skóli,
mennt-
un...
tölvur,
skóli,
mennt-
um...
hverja spurninguna á fætur ann-
arri: Hvernig mun til dæmis kenn-
arastéttin bregöast viö þessum
nýju viöhorfum, sem að hluta má
líta á sem ógnun, aö hluta sem
áskorun af hálfu tölvutækninnar?
Og hver verður til að skera úr um,
viö hvaöa gæöastaöal kennslutölv-
ur eigi að miöast?
Veröi nægilega langur tími til
stefnu, mætti ef til vill hugsa sér,
aö komiö yröi á fót eins konar
samstarfskerfi á milli stjórnvalda,
yfirstjórn menntamála og kaup-
sýslufyrirtækja þeirra, sem hlut
eiga aö máli. Þannig gætu ýmsar
hugmyndir og ný markvissari sjón-
armiö í kennsluháttum náö fram
aö ganga, þrátt fyrir hin íhalds-
samari öfl, sem oftast eru ríkjandi í
nefndum og samtökum, en þau
vilja gjarnan setja „öryggi fyrst“ og
efst á blaöiö. Niöurstaöan af slíkri
málsmeöferö yröi vafalaust ein-
hver hægfara, leiöigjörn en mennt-
unarlega séö „örugg“ gerö forrit-
unarefna fyrir kennslutölvur.
En þaö veröur ekki neinn ótak-
markaöur tími fyrir hendi til þess
aö sinna þessari hliö mála. Fyrstu
stórfyrirtækin, sem koma meö
kennslutölvur á markaöinn, munu
vissulega sjá til þess af hreinum
viöskiptalegum ástæöum. Stjórn-
völd hinna ýmsu landa og kenn-
arastéttin sjálf kunna aö malda
kröftuglega í móinn, en sú „gull-
grafarastemmning", sem örugg-
lega mun brjótast út í sambandi
viö þessa nýju kennslutækni, er
líkleg til aö leggja fljótlega allt og
alla undir sig.
Þetta táknar þó ekki, aö endi-
lega þurfi aö koma til einhverrar
ofsalegrar skelfingar í rööum
þeirra, sem vilja ráöa stefnunni í
menntamálum. Eins og kennsla fer
yfirleitt fram nú á dögum, hefur
hún í sannleika sagt tekiö afar litl-
um breytingum um þúsundir ára;
eini verulegu munurinn er í raun-
inni sá, aö nú á dögum eru mun
fleiri mannsheilar teknir til skólun-
ar. Þær margvíslegu kennsiutil-
raunir, sem fram hafa farið á und-
anförnum árum, eru í raun og veru
ekkert annaö en ofurlítil froöu-
myndun á yfirboröi ómælds hafs.
Önnur tegund öröugleika mun
spretta af því, hve misjafnlega ört
kennslutölvurnar eiga eftir aö ryöja
sér til rúms á markaössvæöunum,
aö minnsta kosti ef litiö er til fyrstu
áfanganna í þróuninni. Sú reynsla,
sem fengizt hefur af vasareikni-
tölvum, gefur ýmsar ábendingar
um, hvaöa stefnu málin munu
taka. Þótt þaö sé þegar oröiö afar
algengt, aö skólabörn eigi sína
eigin reiknitölvu, þá er hún samt
sem áöur oft aöeins stööutákn í
þeirra augum. Þaö má segja, aö í
mörgum tilvikum séu örlög vasa-
reiknitölvunnar í eigu skólabarns
þau, aó eftir aó eigandinn hefur
fiktaö lítilsháttar viö tækió í skóla-
stofunni eöa úti á skólalóöinni til
þess helzt aó slá um sig í augum
félaganna, vill þaö oft á tíöum
gleymast og koma aö sáralitlum
notum; svo fara rafhlööurnar aö
gefa sig, og fína vasareiknitölvan
endar svo kannski í ruslafötunni.
En svo eru alltaf vel gefin börn
innan um, oftast frá heimilum
menntaös fólks, þar sem í fyrirrúmi
er ríkur menningarandi, og reikni-
tölvan veröur oft á tíöum slíkum
börnum uppspretta mikillar
ánægju og ómælds gagns. Börn af
þessu tagi fara gjarnan aö kanna
eitthvaö af þeim aragrúa mögu-
leika, sem tækið hefur upp á aö
bjóóa, sér til hreinnar og óbland-
innar ánægju og tileinka sér um
leiö eins og ósjálfrátt tökin á ýms-
um helztu grundvallarreglum
stæröfræöinnar. Flestir stærð-
fræöikennarar þekkja til þessara
fámennu en eftirtektarveröu hópa
framúrskarandi fólks, sem skera
sig svo greinilega úr öörum nem-
endum í bekkjunum.
ÚRVALSMÖNNUM
EINKUM TIL
FRAMDRÁTTAR
Þess háttar úrvalsstefna kemur
jafnvel enn greinilegar í Ijós í þeim
skólum, þar sem tölvur hafa veriö
teknar í notkun viö hópvinnu nem-
enda og viö tilraunir. Þá fara fljótt
aö myndast hópar af hinum snjöll-
ustu tölvu-forriturum, fullum fyrir-
litningar á þeim nemendum, sem
ekki hafa tekiö þeirri beinu áskor-
un, sem felst í hinum dularfullu
fræöum tölvunnar. Mörkin milli
þessara hópa eiga eftir aö veröa
ennþá greinilegri og skarpari, þeg-
ar fyrstu einka-kennslutölvurnar
taka aö ryöja sér til rúms á mark-
aönum fyrir alvöru. Sum skólabörn
munu taka þessum nýju fræöslu-
tækjum opnum örmum, en önnur
munu aftur á móti láta þau aó
mestu afskiptalaus.
Þá verður skammt í þá þróun
mála, aö ekki veröi lengur um aö
ræöa einstaka úrvalshópa, sem
skara framúr í meöferö vasatölvu
og viö tölvuforritun, heldur kemur
fram á sjónarsviöiö úrval hinna
beztu nemenda, sem munu bein-
línis gína viö þeim feiknalega víö-