Morgunblaðið - 04.11.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1983
Geir Hallgrímsson við setningu landsfundar í gær:
Mestu skiptir að standa trúan
og traustan vörð um grundvall-
arstefiiu Sjálfstæðisflokks í
utanríkis- og öryggismálum
Hér fer á eftir í heild setningar-
ræða Geirs Hallgrímssonar, for-
manns Sjálfstæðisflokksins á 25.
landsfundi flokksins, sem hófst í Há-
skólabíói í gær:
Ágætu landsfundarfulltrúar og gestir:
Ég vil bjóða ykkur öll velkomin til þessa
setningarfundar 25. landsfundar Sjálf-
stæðisflokksins og ekki síst þau ykkar sem
tekist hafa á hendur langa ferð til að
sækja þennan fund.
25. landsfundur Sjálfstæðisflokksins er
settur.
Síðan síðasti landsfundur var haldinn
hefur dr. Gunnar Thoroddsen, fyrrverandi
forsætisráðherra og fyrrverandi varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins, fallið frá, en
hann lést í septembermánuði sl. í hópi
sjálfstæðismanna þarf ekki að hafa mörg
orð um Gunnar Thoroddsen og störf hans í
þágu Sjálfstæðisflokksins, svo samfléttuð
voru líf hans og saga Sjálfstæðisflokksins.
Kornungur hóf Gunnar Thoroddsen
stjórnmálaafskipti og naut ávallt síðan
mikils trúnaðar og trausts flokkssystkina
sinna, sem fólu honum hvert trúnaðar- og
virðingarstarfið á fætur öðru. Gunnar
Thoroddsen sat um áratugaskeið á þingi
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, var ráðherra og
borgarstjóri í Reykjavík og átti um langt
skeið sæti í miðstjórn flokksins og var
varaformaður hans og formaður þing-
flokks í mörg ár. Ég bið fundarmenn að
rísa úr sætum og minnast Gunnars Thor-
oddsen.
Breytt viðhorf í
efnahagsmálum heimsins
Góðir áheyrendur.
Fyrir rúmum áratug breyttust viðhorf í
efnahagsmálum heimsins. í stað stöðugs
hagvaxtar vestrænna ríkja og viðunandi
atvinnu nær allt frá lokum 2. heimsstyrj-
aldarinnar tók fyrir hagvöxt og atvinnu-
leysi fór vaxandi, ekki síst í kjölfar olíu-
kreppunnar 1973—1974.
Hækkun hráefnaverðs þróunarríkja var
skiljanleg til að rétta hlut þeirra gagnvart
iðnríkjum í samræmi við kröfur í efna-
hagssamskiptum norðurs og suðurs. En
olíuverðshækkunin ein útaf fyrir sig kom
þó mörgum þróunarríkjum jafnvel verr en
iðnríkjum.
Efnahagslegar framfarir og vaxandi
framleiðsla og útflutningur sumra Asíu-
ríkja veittu vestrænum iðnríkjum um líkt
leyti harða samkeppni. Iðnríkin mættu
þeirri samkeppni gjarnan með alls konar
verndarráðstöfunum í stað frjálsrar sam-
keppni. Menn kunna að tala fjálglega um
nauðsyn þess að aðstoða fátækar þjóðir
þriðja heimsins, senda þeim ef til vill p»en-
ingagjafir og veita þeim lán, en þegar þær
eru að koma fótunum undir sig og fram-
leiðslu sinni á markað er borið við hættu á
atvinnuleysi heima fyrir og því miður
krafist hafta í stað frjálsra viðskipta. Við-
reisn efnahags þróunarlanda er forsenda
áframhaldandi velmegunar í iðnríkjum,
þótt iðnríkin verði að sæta þeirri sam-
keppni og telji að sér þrengt um tíma, þar
sem aukin kaupgeta og stærri markaðir í
heiminum skapa skilyrði fyrir auknum
hagvexti til lengdar.
Treystum ekki
á óskhyggju
Það fer heldur ekki á milli mála að auk-
in útgjöld til vígbúnaðar eiga sinn þátt í
neikvæðri þróun efnahagsmála. Talið er að
nú sé varið 800 milljörðum dollara árlega
til vígbúnaðar og þar af verji hjálparþurf-
andi þjóðir þriðja heimsins 200 milljörðum
króna í þessu skyni.
Vígbúnaðarútgjöldin stafa þó aðallega
af átökum austurs og vesturs. Vonir stóðu
til, að úr þessum útgjöldum gæti dregið á
slökunartímabili í kjölfar Helsinkiyfirlýs-
ingarinnar 1975. Það er hins vegar stað-
reynd, að meðan vestræn ríki lækkuðu
hlutfallslega útgjöld sín til hermála á
slökunartímabili, notuðu Sovétríkin tæki-
færið og juku herbúnað sinn stórlega.
Nú skiptir máli, að afvopnunarviðræð-
urnar í Genf og þær sem ákveðnar hafa
verið í Stokkhólmi í byrjun næsta árs sam-
kvæmt Madrid-samþykktinni skili árangri
og gagnkvæm afvopnun verði tryggð með
öruggu alþjóðlegu eftirliti.
Meðal vestrænna lýðræðisríkja er það á
valdi kjósenda, hve háir skattar eru á
lagðir til að standa undir varnarviðbúnaði.
Sovéskir valdhafar gera sér vafalítið vonir
um að hóglífi og andvaraleysi vestrænna
manna hafi dregið úr fórnarlund frelsinu
til verndar. Valdhafarnir í Sovétríkjunum
þurfa aftur á móti ekki að spyrja kjósend-
ur, en sósíalískt efnahagskerfi Sovétríkj-
anna er hins vegar svo aðþrengt að Sovét-
ríkin hafa ekki ótakmarkaða getu til vax-
andi vígbúnaðar og lífskjör þar svo léleg,
að fólkið lætur jafnvel ekki bjóða sér enn
lakari kjör en nú þótt í einræðisríki sé.
Hæpið er þó fyrir vestræn ríki að
treysta á slíka óskhyggju. Vestræn ríki
eiga engan annan kost en að standa So-
irótrílrínnnm onnnínrr A tinnnn «»»1X1
Aðlögun velferðarkerfis ad
minni fjárráðum
Hagvöxtur iðnríkja hefur skapað skil-
yrði fyrir velferðarríkinu. Um leið og hag-
vöxtur hægði á sér eða stöðvaðist, hefur
hrikt í stoðum velferðarríkisins.
Um allan hinn vestræna heim glíma því
ríkisstjórnir nú við það verkefni að aðlaga
velferðarkerfi lýðræðisríkjanna minni
fjárráðum og breyttum forsendum. Einu
gildir, hvort um er að tefla ríkisstjórn
Margrétar Thatcher í Bretlandi á hægri
væng eða ólafs Palme í Svíþjóð á vinstri
væng. Báðar ríkisstjórnirnar verða að
horfast í augu við þá óumflýjanlegu stað-
reynd, að ekki er lengur hægt að þenja
velferðarríkið út og auka þjónustu þess,
heldur er nauðsynlegt að draga það saman
og minnka eyðslu þess.
Nú benda sem betur fer ýmis teikn í
alþjóðlegum efnahagsmálum til þess að
samdráttar- og krepputímabili sé að ljúka
og nýtt hagvaxtarskeið sé að hefjast.
Engu að síður verða þau vandamál, sem
ég hef gert hér að umræðuefni, enn til
úrlausnar í framtíðinni jafnt meðal okkar
íslendinga sem annarra þjóða.
Athyglisvert er þrátt fyrir erfiðleika og
samdrátt undanfarinna ára, að yfirburðir
hins frjálsa markaðskerfis eru greinilegir
og lífskjör fólksins eru því betri sem efna-
hagslegt og stjórnarfarslegt sjálfstæði er
meira. Við sjáum þetta við samanburð á
sósíalisma í austri og opnu hagkerfi í
vestri. Við sjáum muninn á þeim þróun-
arríkjum í suðri sem nýtt hafa opið mark-
aðskerfi og hinna, sem byggja á sósíölsk-
um miðstýrðum áætlunarbúskap.
Við Islendingar eigum meira undir því
en flestir aðrir að frjáls samskipti og
viðskipti ríki milli þjóða og verndar- og
styrktarstarfsemi ríkisvalds sé afnumin.
Við hljótum því að móta efnahagsstefnu
okkar innanlands og utan í samræmi við
þá hagsmuni.
Fjögur meginmál á
einum áratug
Ég vík nú að fjórum meginþáttum, sem
ég tel mestu máli skipta þau 10—12 ár,
sem ég hef gegnt formanns- og varafor-
mannsstarfi Sjálfstæðisflokksins.
Fyrst vil ég leggja áherslu á, að Sjálf-
stæðisflokknum hefur tekist að standa
vörð um sjálfstæði og öryggi þjóðarinnar á
þessu tímabili, þrátt fyrir hatrammar til-
raunir til að brjóta niður þá utanríkis-
stefnu, sem Sjálfstæðisflokkurinn mark-
aði fyrir 35 árum og haldið hefur gildi sínu
síðan. Veturinn 1974 komust andstæðingar
okkar nær því marki en nokkru sinni fyrr
að kippa stoðunum undan þessari utanrík-
isstefnu. Það mistókst sem betur fer. Eitt
fyrsta verk þeirrar ríkisstjórnar, sem ég
veitti forstöðu 1974—1978 var að endur-
nýja varnarsamninginn við Bandaríkin og
staðfesta aðild okkar að Atlantshafs-
bandalaginu.
Undanfarin ár hefur Alþýðubandalagið,
hatrammasti andstæðingur þessarar utan-
ríkisstefnu, áskilið sér neitunarvald í ör-
yggis- og varnarmálum. Við myndun nú-
verandi ríkisstjórnar var blað brotið í
þessu efni, slíkt neitunarvald heyrir sög-
unni til og þeirri stefnu er fylgt í utanrík-
ismálum, sem tryggir best öryggi og
sjálfstæði þjóðarinnar á þessum viðsjár-
verðu tímum.
Það á enn við, sem ég sagði um þessi efni
á landsfundi 1975, „að mikill meirihluti
íslendinga vildi áfram heilshugar þátttöku
landsins í Atlantshafsbandalaginu og
varnarviðbúnað hér á landi með sérstöku
samkomulagi við Bandaríkin". Og enn-
fremur er það jafnvel enn ljósara nú en
áður, að „sú staðreynd blasir við öllum,
sem rökrétt hugsa, að óvissa og e.t.v. upp-
lausn mundi verða í öryggismálum á
Norður-Atlantshafi ef ísland yrði varnar-
laust. En afleiðing þeirrar ákvörðunar ís-
lenskra stjórnvalda að slíta varnarsam-
starfinu við Bandaríkin, yrði ekki aðeins
sú að raska þeirri hernaðarlegu stöðu, sem
nú ríkir á okkar slóðum, heldur mundi
ákvörðunin um leið þrengja svigrúm ís-
lenskra stjórnvalda til þess að taka
sjálfstæðar ákvarðanir, bæði í innan- og
utanríkismálum".
Ég segi það nú, góðir landsfundarfull-