Morgunblaðið - 10.11.1983, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1983
Litið inn á æfíngu á
„Guð gaf mér eyra“,
sem frumsýnt var í gær
Leikritið „Guð gaf mér eyra“ var frumsýnt í Iðnó í gærkvöldi. Leikritið
fjallar aðallega um sambúð heyrnarlausrar stúlku og heyrandi manns. Aðal-
hlutverk eru í höndum Berglindar Stefánsdóttur og Sigurðar Skúlasonar.
Sýningin fer fram bæði á táknmáli og talmáli og eiga því heyrnarlausir sem
heyrandi að geta notið sýningarinnar.
„Tók mig töluverðan
tíma að samræma
táknmál og talmál“
— segir Sigurður Skúlason
Berglind leikur heyrnarlausu
stúlkuna, Söru, og Sigurður er í
hlutverki James, talkennara henn-
ar og síðar eiginmanns. Leikritið
gerist í hugarheimi James, þar
sem hann rifjar upp samband sitt
við Söru, hjónaband þeirra og
samskipti sín við aðra sem tengd-
ust heyrnleysingjaskólanum, þar
sem hann kenndi.
Þögn full af hljóðum
Þorsteinn Gunnarsson leik-
stýrði verkinu. Hann sagði það
vera erfitt viðfangs en einstaklega
skemmtilegt. „Höfundurinn, Mark
Medoff, skrifaði leikritið upphaf-
lega eftir kynni sín af heyrnar-
lausri leikkonu," segir Þorsteinn.
„Hún heitir Phyllis Frelich og fór
síðan með hlutverk Söru í frum-
uppfærslunni. Leikritið var frum-
sýnt í Bandaríkjunum árið 1980,
þar sem það hlaut fjölda verð-
launa. Síðan hefur það farið sigur-
för víða um lönd. Höfundur hefur
sett það sem skilyrði, að hvar sem
verkið yrði tekið til sýninga,
skyldi hlutverk Söru vera í hönd-
um heyrnarlausrar eða heyrn-
arskertrar stúlku.
Auk þess að vera ástarsaga
James og Söru, er leikritið fróðleg
innsýn í heim heyrnarlausra.
Leikararnir þurftu allir að læra
táknmál fyrir verkið, sem byggist
upp á táknmáli auk textans. Allir
voru leikararnir mjög áhugasamir
og samstarfið hefur verið sér-
staklega skemmtilegt. Berglind sá
um að kenna hinum leikurunum
táknmál og ég held að ég mæli
fyrir munn allra, sem að sýning-
unni standa, þegar ég segi að hún
hafi staðið sig frábærlega. Annars
hefði uppfærslan á leikritinu verið
óvinnandi verk, hefðum við ekki
haft þessa leikara.
Það má segja að boðskapur
verksins sé að byggja brú á milli
þessara tveggja heima, þ.e. heims
hins heyrandi manns og hins
þögla heims heyrnleysingjans.
Annars er á einum stað í leikrit-
inu setning, þar sem Sara segir að
heyrnarleysi sé ekki andstæða
þess að heyra heldur sé heyrnar-
leysi „þögn full af hljóðum". Þessi
setning hljómar óneitanlega svo-
lítið furðulega í eyrum okkar sem
höfum heyrn, en hún er sterk og
sýnir kannski hversu mikið vald
höfundur hefur á textanum og hve
frábærlega vel skrifaður textinn
er.“
btom
„Þetta er í fyrsta sinn sem ég leik
hérna í Iðnó. Ég er hér sem gesta-
leikari í þessari sýningu og þetta er
mjög kærkomin tilbreyting," sagði
Sigurður Skúlason, sem leikur Jam-
es í leikritinu. „Ég ólst nú upp að
meira eða minna leyti í kringum
heyrnarlaust fólk. Fóstursystir mín
var til dæmis heyrnarlaus og margir
í minni fjölskyldu eru heyrnarlausir.
Ég kunni þess vegna svolítið í
táknmáli áður en æfingar hófust, en
maður var farinn að ryðga, svo ég
þurfti á upprifjun að halda, auk þess
sem orðaforðinn hefur aukist til
muna með þátttöku í þessu leikriti.
Þetta leikrit er mjög krefjandi
en um leið áhugavert og skemmti-
legt viðfangsefni. Ég þarf til dæm-
is að kunna bæði hlutverk James
og Söru því ég túlka um leið og
hún leikur. Verkið er snilldarlega
vel skrifað og það veitir raunveru-
lega fullnægju að takast á við það,
þó að það hafi verið erfitt. Það
hefur líka verið sérstaklega
ánægjulegt að vinna með þeim
hóp, sem hér er.
Æfingar á þessu verki hafa tek-
ið lengri tíma en yfirleitt gengur
og gerist með leikrit. f vor hittist
hópurinn fyrst. Þá var handritið
lesið yfir, rætt var um verkið auk
þess sem farið var yfir táknmál.
Táknmálið er öðruvísi byggt upp
en talmál og það tók mig töluverð-
an tíma að samræma þessi tvö
mál, eins og ég verð að gera í hlut-
verki James. Táknmálið er mjög
lifandi mál, það er fallegt oft rök-
rétt og einnig oft ljóðrænt.
Þetta leikrit er með þeim betri
sem ég hef kynnst. Sögusviðið er
að vísu frábrugðið íslandi og að-
stæður eru að ýmsu leyti aðrar.
Heyrnleysingjafélag virðist til
dæmis ekki vera til. Svo Sara er
álitin vangefin, þar til hún er tólf
ára gömul." „Það er nú stundum
þannig" skítur Berglind inní, „að
ef einhver talar ekki þá halda
margir að manneskjan hljóti að
vera vangefin. Það var þannig að
ef heyrnarlausir töluðu saman á
táknmáli úti á götu, þá starði fólk
á þá og hélt að það hlyti nú að
vanta eitthvað í kollinn á þeim! En
þetta hefur nú sem betur fer
breyst, sérstaklega eftir að
„Fréttaágrip á táknmáli" byrjaði í
sjónvarpinu."
„Það, að kunna táknmál, hefur
tvímælalaust hjálpað mér í leik-
listinni í gegnum árin. Þú sérð það
að málið byggist svo mikið upp á
látbragðsleik. Nú er þetta í fyrsta
sinn, sem ég leik hérna í Iðnó og
sviðið hér er minna en í Þjóðleik-
húsinu. Bæði stór svið og lítil hafa
sína kosti, en Það sem mér finnst
skipta miklu máli í þessu tilfelli
er, að .á litlu sviði eins og hér er,
næst nánara samband við áhorf-
endur."
„Er að leika
á mínu máli“
segir Berglind
Stefánsdóttir
„Þetta er í fyrsta skipti sem ég
leik í leikhúsi,“ sagði Berglind Stef-
ánsdóttir, er blaðamaður ræddi við
hana að tjaldabaki, eftir æfinguna á
þriðjudagskvöld. Berglind er heyrn-
arskert en hún talar mjög skýrt.
Hún er 23 ára gömul.
Hvernig stúlka er Sara,
að þínu áliti?
„Mér finnst hún ákveðin, sterk
Fatnaður á alla fjölskylduna —
Sængurfatnaður — Handklæði —
Barnafatnaður — Lopapeysur — Leikföng
— Gjafavörur í miklu úrvali.
Jólaföndur — vörur í gífurlega miklu
úrvali. Föndrið sjálf jólaskrautið.
Góðar vörur á stórlækkuðu verði.
Það borgar sig að líta inn.
Stór Útsölumarkaðurinn
í kjallara Kjörgarðs.