Morgunblaðið - 01.12.1983, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 1983
28
KJÖTMIOSTÖÐIN
Laugalæk 2 — 8. 86511.
ÞAÐ MUNAR
UM MINNA
Lambaham-
borgarhryggir^OQ
Okkar verð kr.
Nýja veröiö kr. 228
Londonlamb'f CO
Okkar verð kr. IJU
Nýja veröiö kr. 296
Úrbeinuö
hangilæriOIQ
Okkar verö kr. £m IO
Nýja verðiö kr. 331
Úrbeinaðir
hangiframpartar^/i Q
Okkarverðkr. |*fO
Nýja veröiö kr. 234
HangilærilOO
Okkar verð kr. OALO
Nýja veröiö kr. 217
Hangifram-
parturQC15
Okkar verö kr. O w
Nýja veröiö kr. 120,15
SÖItUÖ
rúllupylsa CH
Okkar verð kr. OO
Nýja veröiö kr. 127
Reykt rúllupylsa
Okkarverökr. f W
Nýja verðiö kr. 127
Vz folalda-
skrokkar tilbúnirTFQ
í frystinn kr. / kg.
Opið
alla daga til kl. 7
Opið
laugardaga til kl. 4
ALLTAF
Hf OPIÐ
HADEGINU
KJÖTMIÐSTÖÐIN
Laugalæk 2 — s. 86511.
Sterkurog
hagkvæmur
auglýsingamiöill!
Iflörjfjunlilnínlh
Upphaf tæknialdar
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Jón R. Hjálmarsson: AF SPJÖLD-
UM SÖGUNNAR. 207 bls. Suður-
landsútg. Selfossi, 1983.
Saga og sögurannsóknir breyt-
ist eins og annað. Það er líka
breytilegt hvaða tímabil sögunnar
sagnfræðingar fást einkum við á
hverjum tíma. Undanfarið hefur
síðari tíma saga verið efst á baugi.
»16 þættir frá síðari öldum,«
stendur á titilsíðu þessarar bókar.
Þó höfundurinn upplýsi í formála
að þættirnir myndi ekki samfellda
heild má segja að þeir spanni
einkum tvennt: Annars vegar
landafundina og framfarirnar á
því skeiði, hins vegar upphaf
Jón R. Hjálmarsson: Af spjöldum
sögunnar.
tæknialdar sem hófst með iðnbylt-
ingunni í Englandi. Hér eru t.d.
þættir um gufuskip, járnbrautir
og bíla, að ógleymdum þættinum f
árdaga flugsins.
Kynlegt er til þess að hugsa ef
horft er frá sjónarhorni íslenskrar
sögu að á tímum Móðuharðinda og
mannfeilis hér skyldu stórþjóðir
Evrópu vera að stíga fyrstu skref-
in í átt til tækninnar. Þá tóku
Frakkar að hefja sig til flugs í
loftbelgjum. Bretar voru að hefja
stóriðnað. Vélar tóku að leysa af
hólmi vöðvaaflið. Fáeinum ára-
tugum síðar, meðan íslendingar
bjuggu enn í torfbæjum, hvergi
sást hér enn móta fyrir vegar-
sjsotta og fólk var ekki einu sinni
farið að dreyma um brýr yfir ár,
voru Evrópubúar teknir að ferðast
greiðlega landa á milli með járn-
brautum. Það var ekki fyrr en
undir aldamótin síðustu að íslend-
ingar hófu að ræða það mál í al-
vöru að leggja hér járnbrautir. Og
maður nokkur hafði slíkan áhuga
á málinu að hann stofnaði tímarit
og valdi því nafnið — Eimreiðin!
Fram kemur í þáttum Jóns R.
Hjálmarssonar að aðdragandi
tækninnar var nokkru lengri en
menn gera sér almennt í hugar-
lund. Til dæmis segir hér ítarlega
frá gufubílunum á nítjándu öld sem
urðu undanfari bensinbílanna. Nú
man enginn þessa gufubíla lengur,
þeir urðu nokkurs konar risaeðlur
á frumskeiði tæknialdar.
Síðasti þátturinn í þessari bók
Jóns R. Hjálmarssonar er ekki um
tæknina í beinum skilningi en
dregur þó óbeint slóða til hennar:
Aðdragandi heimsstyrjaldarinnar
síðari. Mjög hygg ég að ungt fólk
nú á tímum bresti skilning á gangi
þeirra mála. Helst er nú að benda
á Austurlönd nær til samanburðar
á því huglæga ástandi sem kynti
hér undir tveim stórstyrjöldum
milli þjóða sem nú lifa í sátt og
samlyndi. Þótt þjóðir þessar hafi
nú löngu sæst er enn rætt um
ýmis atriði varðandi styrjöldina
og aðdraganda hennar af tilfinn-
ingasemi fremur en hlutlægni.
Einnig kemur fyrir að inn í um-
ræðurnar blandist pólitík líðandi
stundar.
Margir hafa t.d. velt því fyrir
sér hvers vegna Bretar og Frakkar
brugðust svo seint og sljólega við
hervæðingu Þýskalands sem raun
bar vitni. Samkomulagið í Múnch-
en 1938 hefur verið talið bera vott
um óafsakanlegan undirlægjuhátt
gagnvart Hitler. En pólitískar
ákvarðandir eru sjaldan teknar
vegna hugsjóna og tilfinninga. ís-
kaldir hagsmunir ráða meira. Jón
R. Hjálmarsson telur að undan-
látssemi Breta í Múnchen megi
fyrst og fremst skoða í ljósi þess
að Bretar hafi þá í andartakinu
hugað meir að hagsmunum sínum
annars staðar. Breska heimsveldið
stóð þá enn fyrir sínu í orði
kveðnu þó stoðirnar undir því
væru mjög teknar að fúna undir
niðri.
Sá er höfuðkostur þessarar bók-
ar að hún er bæði létt og læsileg.
Undrum og stórmerkjum fortíðar-
innar er brugðið hér fyrir sjónir
sem ágætasta skemmtiefni.

& * ‘>\c\
&
VIÐ
BYGGJUM.
Dúndrandi lífsgleði
Leikfélags Reykjavíkur
ÁrniJohnsen
Leikfélag Reykjavíkur er sér-
stætt ævintýri í menningarsögu
íslands og sannar hvernig lista-
menn af lffi og sál skila sínum
hlut hvernig sem árar í verald-
legum gæðum, því ekki hefur
Leikfélag Reykjavíkur búið við
vlðáttumikla sali né óhóflegt
fjármagn. Á hinn bóginn hefur
Leikfélagið byggst upp af lista-
fólki sem hefur fyrst og slðast
hugsað um leikhúsið sitt og
leikhúsgestina þótt allir viti að í
gamla góða Iðnó hefur aldrei
verið mæld öll útlögð vinna til
greiðslu í launaumslögum.
Hljómplatan Við byggjum
leikhús, sem leikarar og aðrir
starfsmenn Leikfélags Reykja-
víkur syngja á, býr yfir ótrúlega
mörgum góðum söngvurum og
enn einu sinni sannar Leikfélag
Reykjavíkur að svo margt sem
það lætur frá sér fara er eftir-
minnilgt vegna þess að það er
fyrst og fremst manneskjulegt.
Lögin á plötunni Við byggjum
leikhús er m.a. safn úr verkum
sem Leikfélagið hefur flutt á
ýmsum tímum, en lögin voru
flutt á söngskemmtun í Laug-
ardalshöllinni 17. júní 1983 und-
ir stjórn og í útsetningu Sigurð-
ar Rúnars Jónssonar, og sama
söngdagskrá var sýnd í sjón-
varpinu í haust við glaðar undir-
tektir landsmanna.
Lögin á plötunni er m.a. úr
Jörundi, Ævintýri á gönguför,
Saumastofunni, Delerium Bub-
onis, en einnig eru fjölmörg lög
frá Finnlandi við texta eftir
Kjartan Ragnarsson og Jón
Hjartarson, en aðrir textahöf-
undar eru Karl Ágúst Úlfsson,
Jónas Árnason, Þorbergur Þórð-
arson, Matthías Jochumsson og
fleiri.
I fáum orðum sagt er þessi
plata Leikfélags Reykajvíkur
bráðskemmtileg, listilega vel
flutt og býr svo sannarlega yfir
anda Leikfélags Reykjavíkur og
hefur meiriháttar menningarsál
þar sem blandað er saman
gamni og alvöru.
Ótrúlefft
en satt
Mikið úrval
af
leðursófasettum
Verð frá kr.:
59.750
ijaiiKiiuitsvegi 111,
símar 37010 — 37144.