Alþýðublaðið - 01.10.1931, Blaðsíða 2

T
ALP^ÐUBLAÐIÐ
Fjármálaóstjórn
íhaldsins.
---- (Nl.)
Þegar fjárhagsáætlun Reykjia-
vikur var gerð fyrir tæpu ári,
ákváðu íhaldsmenn, gegn á-
kveðinni andstöðu jafnaðarmanna,
aö bœrinn tœki hálfrar millj. kr.
lán, til fiess ad standast naudsyn-
leg útgjöld. TekjuhaHann purfti
að jafna með lántöku. En auk
pess var ákveðið að taka adra
hálfa millj. kr. aö lcini til óhjá-
kvæmilegrar aukniingar vatns-
véitunnar.
Borgarstjórinn hefir nú í alt
sumar setið með sveittan skall-
ann til pess að reyna að fá pessa
millj. króna að láni handa bæn-
um. Öðru hvoru liefir hann pó
hrint af sér fjármálaáhyggjunum
í sumarbústað sinum við Elliða-
árnar, par sem bærinn veiitir hon-
um ókeypis húsnæði pg mun hafa
lagt í beinan kostnað til endur-
bóta pessum sumarbústað nokk-
ur púsund krónur ofan á pau
17 pús. kr. árslaun, er bærinn
greiðir borgarstjóra sínum, og
hundraðshluta pann, er pýzka vá-
tryggingarfélagið „Albingia“
greiðir honum til pess að gæta
réttar síns gegn ágengni bæjiar-
búa. En illa hafa lántökutilraunir
borgarstjorans gengið. Um eitt
skeið hafði hann von um pað, að
fá erlient lán fyrir milligöngu
braskara eins hér í bænum, pó
með okurvöxtum og með pví
skilyrði, að lánveitaridi sæi um
endurskoðun bæjarreikninganna
að mokkru leyti. En bæði mun
pað hafa verið svo, að flofcks-
mösnnum borgarstjórans rnun
ekki hafa litist á pau skilyrði,
að bærinn væri settur undir eftir-
iit erlendra lánardrottna, auk
greiðslu á okurvöxtum, og eins
hitt, að' óvíst má telja að lánsti.1-
bop petta hafi nokkru sinni verið
annað en málamyndarboð. Að
minsta kosti varð ekkert úr pess-
ari lántöku.
En pá eygðu íhaldsmenn pað
pjóðráð að bjóða til innanlands-
láns, og póttust peir vongóðir um
pað, að peningamenn landsins
myndu hlaupa undir bagga og
bjarga höfuðborgimni, ekki sízt
pegar álitlegir vextir voru
boðnir. En af pessu miiljón króna
lánsútboði hefir ad eins fengist
50 pús. kr. eöa 1/20 af lúnsupp-
hœdinni.
Þessi leið reyndist pví ófær.
Áður höfðu bankarnir verið beðn-
ir, en árangurslaust.
Enn varð að leita nýrra úrræða.
En pó var borgarstjóri sjálfur ó-
fáanlegur ti-1 utanfarar til pess að
leita par fyrir, annaðhv-ort hjá
samlöndum sínum í Danmörk-u
eða hjá bo-rgarstjóranum brezka,
er bezt tók á móti honum í
Lundúnum. Heima sat pví borgar-
stjóri, en hóf nú tal við Sturlu-
bræður. Þóttist hann um skeið
hafa v-on um lán í Englandi, en
aldr-ei mun pað h-afa verið á-
kveðið, -og pó sízt lánsskilmálarn-
ir. Var Einar Arnórsson -að lokum
sendur af bænum til Engliands til
pess að taka par hátíðlega á
móti síðustu nedituninni. Eru pvi
mestar líkur til pess nú, ad bœr-
inn fá ekkert lán.
Nú er k-omið haust. Að eins 3
mánuðir eru -eftir af p-essu stjórn-
arári Kmuds borgarstjóra og
fiokksmanna hans. Og hvernig er
pá umhorfs? Því verður svarað
hér á eftir.
Af p-eim framkvæmdum, er
bærinn átti að g-era í sumar eða
á pessu ári, eru nú óunni'n v-erk,
sem tugir eða hundruð púsunda
voru ætluð til úr bæjarsjóði á ár-
inu. Fullvíst er að verk pess-i
verða ekki unniln, pó haria nauð-
synleg séu og atvinnuleysi mifci-ð.
Tvær nýjar götur átti -að gera í
Skól-avörðuholti til pess að út-
vega mönnum lieigulóðir. Hvorug
pessi gata hefiír v-erið gerð. En í
stað pess hefir v-erið lögð gata
við lóðir peirra Péturs Halldórs-
sonar bæjarfulltrúa og féiaga_
hans, svo að peir gætu selt par
lóðir dýru verði. Og ekki hefiir
verið unt að fr-amkvæma pæ-r
fyrirskipanir bæjarstjórníar að
Leggja ho-lræsi í Riauðarárlæk né
malbika meiri hluta Laugavegar.
Næstum ekkert hefir verið unnið
að aukningu vatnsveitunnar, sem
er pó harla nauðsynlegi. Ekkert
bólar á vöruskýli við hpfipna,
sem hafnarsjóður átti að verja
til 200 pús. kr. á árinu. Og pann-
ig mætti áfram telja. Fjárhagsá-
œtlun bœjarins er ekki fram-
kvœmd nema aS npkkru leyti.
Bæjarsjóður hefir algeriega
tæmt hafnarsjóð. Bæj-arsjöður
skuldar rafmagnsveitunni talsvert
fé. Allir sjóöir bœjarins eru tómir
og uppausnir með m-estu natni.
Bæjarsjóður hefir fenigdð há
bráðabirgðalán hjá bönkun-um, ó-
venjulega há, og svo há, að von-
1-aust mun að fá pau hærri. Bær-
in-n hefir naumast getað staðið í
skilum með greiðslur sínar. Og
um hver mánaðamót hefir bórg-
arstjórinn beðið á milli v-onar og
ótta um pað, hvort unt væri að
inna nauðsynlegar greiðslur af
höndum.
En hvernig er pá farið peirn
pægindum, er borgarbúar eiga að
njóta hjá bænum? ALLir kannast
við göturn-ar. Fæstar peiirra eru
malbikaðar og flestar iillar yfi-r-
ferðar. Viðgerðin endist iLlia og
aLt af parf að rífa upp nýleg
mannvirkii, endurbæta og klastra.
Ný hafnarbryggja hrynur fyrir
augum hafnarstjóra og borgar-
stjóra. Og pó greiðir bærinn og
stofnanir hans rúmar 100 púsund
krónur á ári til verkfræðinga í
pjónustu peirra. Viatnsskortur í
bænum er víða tiLfinnanlegur og
mjög bagalegur. I sumum bæjar-
hverfum er ekkert gas og víða
annars staðar alveg ófuLlnægj-
andi. Útlit er fyrir að bæj-arbúar
purfi að sitja í myrkrinu í
skammdeginu, jafnvel pó haust-
rigningar „bregðist“ ekki. Og pó
hefir verið kastað um fi-mm millj.
í allsendis ófuliLnægjandi raf-
magnsstöð, og íhaldið ákveðið
barist gegn viturlegum úrlausn-
um orkunnar uni margra ára
skeið. — Bærinn parf að greiða
stórfé til einstaklinga fyrir skrif-
stofur sínar. Höfnin sætir saip-a
hlutskifti. Og bráðum v-erður
Reykjavík eina höfuðborgin í
heimi, sem á ekkert ráðhús.
En í lengstu lög eru pó mat-
vörur pær, er bærinn parf að
kaupa, fengnar hjá Si-gurbirni í
„Vísi“ og félaga hans, Guðmundi
bæj-arfulltrúa Ásbjörnssyni. Píp-
ur og annað, sem bærinn parf á
að h-alda, eru keyptar hjá Helga
Magnússyni og félögum hans,
sem eru Kjartan Gunnlaugssion og
Knud Zimsen. Og ef bæri-nn parf
að láta byggja sér áhaldahús,
rýkur íhaldið upp til handa og
fóta og vill endilega kaupa gami-
an húskumbalda okurverði af
Pétri Halldórssyni -og félögum
hans.
Þannig rnætti lengi- h-alda áfram
að telja, ef lýsa ætti út í yztu
æsar fjármálastjó-rn íhaldsmeiri-
hlutans í bæjarstjórn Reykjavík-
ur.
Ótal hraustar hendur vantar nú
vinnu. Fjöldi verkamannabeimila
horfir með ugg og ótta fram til
vetrar og atvmnuieysis. Borgar-
stjórinn og íhaldslið hans hefir
nú tæmt alla sína sjóði, eru von-
litlir um að fá ián og haf-a van-
rækt pað, sem p-eim var faiið
að framkvæm-a. Verkalýður pessa
bæjar, sem skapað hefir mestan
hiuta pess mikla auðs, sem hér
hefir safnast saman á höndum
fárra mann-a, verður að reka í-
haldsstjóm bæjarmálanna af
stjórnarstóLi, hrinda af sér fjár-
málaóreiðu íhaldsins og kneij-ast
pess að fá vininu og brauð.
/m.
Lækkan kfónnncar.
Um hád-eg|i; í dag var efcki farið
að skrá erlemda mynt hér, en
talið er víst, að íslienzka krónan
muni verða lækkuð, að vilja út-
gerðarmanna, en gegn hagsmun-
um almennings.
Erlendar símfregnir berma: Frá
Lundúnum í gær: Gengi stieriiings.
punds miðað við doLlar 3,86—
3,90. Gengi dan-skra, norskra og
sænskra lirónia 17,18.
Frá Osló: í kauphöllmni piar
var sterlingspund skrásett í gær
kr. 18,10, do-llar 4,72 kr.
Frá New York er símað: Kama-
diski dollarinn hefir fallið í 86
oemt. Sá -orðrómur l-eiikur á, að
í ráði sé í WaLl Street að fresta
öllum greiðslum í gu-lli til Ka-
nad-a.
Sir William Orpen, listamaður-
inn frægi, er látinm í Lundúnum,
52 ára gamall. Hann hafði v-erið
veikur síðan í maímánuði s. 1.
„Tíminn(< m Borgaráfengið.
Skrif „Tímans“ út af mótmæl-
unum gegn lengingu vínveitinga-
itímans í gistihúsinu „Borg“ fram
á -kvöldið eru mæsta einkennilieg.
Er jafhan erfitt ilt mál að verja
-og sannast p-að par. „Tíminin“
yill láta líta svo út sem tnótmæl-
endur áfengisútsölu á síðkvöldum
séu sérstaklega íháldsflokksmen-n.
Veit han-n pó vel, að fyrstu mót-
mælin komu frá sambandsstjórn
Alpýðufliokksins, en síðan hafa
menn úr öllum flokkum mótmælt
síðkvelda-vínsölúleyfinu. í öðru.
lagi vill- „Tím-an-n“ Láta lítia svo
út ein-s og mótmælin væru til
pess ejins ger að finnia eitthvað
að gerðum stjórnarinnar. Nóg er
af aö t-aka annað, sem „Fram-
sóknar“-stjórnin hefir afgert við
pjóðina, pótt petta hefði ekki
bæzt við. En í pessu máli eru
„Framsóknar“-f]iokksmenn meðal
peirra, sem andmælt hafa, mót-
mæLt áfengisveitingaleyfinu, og
mun pó líklega ekki vera mein-
ingin, að ritstjóri „Tjmans“ vilji
gera pá flokksræka fyrir pað.
Sýnir pað á hve hálan ís rök-
protin hafa leilt hann að han-n
skrifar eins og hér væri um
stjórnarandstæðing-a eina að
ræða. Hann v-onaði iika, að mót-
mælunum væri lokið á laugar-
daginn var, en á mánudaginn
mótmæltu konurnar sérstaklega.
— Þá segir „Tíminn“, að úr pví
hafi ekki orðið, að atkvæði hafi
verið talin á borgarafundunum.
sem stórstúkan bioðaði til. Á
/'fundinum í Bröttngötusalnum bað
fundarstjóri ritstjóra „Tímans"
sjálfan að teljia atkvæðin ásamt
öðrum mannd. En svo mikill
mannfjöldi greiddi atikvæði með-
tillögunum, að peim tókst ekki að
koma tölu á hann. Hitt reyndist
vand-alaust, að telja pau 2—6 at-
kvæði, sem á móti voru. Á peim
fundum báðum mun hafa v-erið
hátt á 7. hundraði mannia, eftir
pví, sem næst verður komist, og
greiddu næstum allir atkvæði
með mótmælunum.
Enn á ný vill „Tíiriinn" láta
líta svo út s-em si ðkvelda-vínsalan
leiði ekki til aukinnar áfengis-
nautnar. Svo mikla fjarstæð-ui
ætti ekkert blað að láta frá sér
fara, ef pað vill láta taka mokkurt
mark á orðum sínum. Svo fjarri
er hún- staðreyndunum.
Eina sómasamlega leiðinípessu
máli fyrir stjómina er að aftur-
kalla s íð kvel da-víns ö lu 1-e y fið. En
til pess að bæta fyrir pau miklu
mistök, sem sú leyfisveiting er, pá
er sú leið ein' til, að stjómiin
beiti sér fyrir pví að létta áfengis--
plágunni af Reykvikingum og
öðrum íslendingum með afnámi
Spánarvínaflóðsins. Væri |)að
betra verk fyrir ritstjóra „Tím-
ans“ að hvetj-a hana til pess,
heldur -en að v-era að reyna að
verja Leyfið til áfengiisaustursins x.
gistihúsinu „Borg“.
Einn af mótmælendunum.