Morgunblaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1983
Þriðja
hefti tíma-
ritsins
Storðar
komið út
TÍMARITIÐ Storð, þriðja og
síðasta hefti þessa árs, er nú
komið út. Fyrri hefti Storðar
hafa hlotið góðar viðtökur, al-
mennings sem gagnrýnenda,
fyrir efnisval, myndgæði og
allan annan frágang og telja
útgefendur að þetta þriðja
hefti standi þeim fyrri ekki
að baki, nema síður sé, segir
í frétt frá útgefendum.
Meðal efnis í blaðinu er
ítarlegt viðtal sem Illugi
Jökulsson átti við Halldór
Laxness sl. sumar, ríkulega
myndskryett grein um
götuleikhúsið Svart og
sykurlaust eftir Sólveigu K.
Jónsdóttur, greinin Hérað í
þjóðbraut eftir Indriða G.
Þorsteinsson, sem fjallar
um Borgarfjörð, og mynd-
skreytt ljóðasyrpa með
ljóðum þeirra Nínu Bjarkar
Arnadóttur, Jóhans Hjálm-
arssonar, Kristjáns Karls-
sonar, Matthíasar Johann-
essen, Jóns Óskars og Vil-
borgar Dagbjartsdóttur.
Fylgja skáldin ljóðum sín-
um úr hlaði með nokkrum
orðum og sitja fyrir hjá
ljósmyndara Storðar, Páli
Stefánssyni.
Séra Hanna María heitir
síðan grein um prestinn í
Ásum í Álftaveri eftir
Steinunni Sigurðardóttur
og Sigurgeir Jónsson skrif-
ar grein um langvíuna sem
nafni hans Jónasson
myndskreytir. Storð birtir
síðan fyrsta sinni nokkrar
gamlar vatnslitamyndir
Nínu Tryggvadóttur við sex
gamlar barnavísur, ásamt
með skýringum Jóns Sam-
sonarsonar handritafræð-
ings á þeim. Loks er í Storð
myndasería um nútímalegt
brúðarskart.
Ritstjóri Storðar er Har-
aldur J. Hamar, en útgef-
andi er Storð, sameignarfé-
lag Almenna bókafélagsins
og Iceland Review. I út-
gáfunefnd eru Brynjólfur
Bjarnason, Eiríkur Hreinn
Finnbogason og Haraldur
J. Hamar. Ljósmyndari
blaðsins er Páll Stefánsson.
Storð er í þetta sinn 80
bls. á stærð, allt litprentað.
B-álma á Alþingi
eftir Hauk
Benediktsson
Fyrir allmörgum árum fundu
stjórnmálamenn út að til væri
vandamál í sambandi við aldraða.
Það uppgötvaðist skyndilega að
þeir sætu ekki við sama borð og
aðrir landsmenn þegar sjúkdómar
legðust að og þörf væri fyrir lang-
tímavistun í sjúkrastofnunum eða
jafnvel verndað húsnæði til þess
að þeir gætu búið heima sem
lengst.
Það var fyrst og fremst fyrir
forystu núverandi fjármálaráð-
herra að borgarstjórn Reykjavík-
ur reið á vaðið og hóf í umtals-
verðum mæli byggingu verndaðra
íbúða fyrir aldraða, sem sannað
hafa ágæti sitt. Síðast réðst borg-
in í byggingu svonefndrar B-álmu
við Borgarspítalann með 174
sjúkrarúmum sem ætluð eru ein-
göngu fyrir aldraða.
Byggingarframkvæmdir hófust
1980 og var unnið af fullum krafti
fram á mitt þetta ár. Þá var opnuð
fyrsta sjúkradeildin með 29 rúm-
um og langt komið frágangi næstu
sjúkradeildar. Þá var fjárveiting
þrotin og framkvæmdum hætt
nema að því leyti sem borgarsjóð-
ur lagði fram fé til að ljúka ýms-
um frágangi utanhúss og innan,
enda fjárveiting svo til óbreytt í
krónutölu frá fyrra ári.
Byggingarnefnd Borgarspítal-
ans gerði á sl. vori tillögu til heil-
B-álma Borgarspítalans
brigðismálaráðuneytis um bygg-
ingaframkvæmdir næstu 4 ár eins
og lög gera ráð fyrir. Þar var m.a.
gert ráð fyrir því að ljúka mætti á
árunum 1984—1987, framkvæmd-
um við B-álmu og tilheyrandi hús-
næði fyrir sjúkraþjálfun, iðju-
þjálfun og aðra starfsaðstöðu.
Áætlunin hljóðaði upp á 125
millj. kr. (vísitala 120 stig) eða að
meðaltali kr. 31,2 á ári.
Nú bregður svo við, að við lok
annarrar umræðu fjárlaga og að
framkomnum breytingartillögum
fjárveitinganefndar er ekki gert
ráð fyrir neinni fjárveitingu til'
B-álmu á árinu 1984.
Við setningu laga um málefni
aldraðra um sl. áramót var áhugi
sumra þingmanna svo mikill að
þeir vildu að sjúkradeildir fyrir
aldraða á vegum sveitarfélaga
ættu aðgang að fjármagni bæði á
fjárlögum, skv. lögum um heil-
brigðisþjónustu, og Framkvæmda-
sjóði aldraðra, skv. lögum um mál-
efni aldraðra. Svo hlálega hefur
síðan tekist til að hvorugur aðili
telur sig eiga að leggja fram fé til
þessara framkvæmda. Það er al-
veg með ólíkindum, ef fjármála-
ráðherra ætlar að láta þessi mál
hlaupa í hnút, ef hugsað er til
fyrri afskrifta hans af þessum
málaflokki.
Neyðaráætlun
Þegar þetta er ritað, fer mál
þetta leynt, hvort sem stefnir í
enga fjárveitingu eða neyðaráætl-
Haukur Benediktsson
„Nú bregður svo við, að
við lok annarrar um-
ræðu fjárlaga og að
framkomnum breyt-
ingartillögum fjárveit-
inganefndar er ekki
gert ráð fyrir neinni
fjárveitingu til B-álmu á
árinu 1984... Það er al-
veg með ólíkindum, ef
fjármálaráðherra ætlar
að láta þessi mál hlaupa
í hnút, ef hugsað er til
fyrri afskrifta hans af
þessum málaflokki.“
un sem heyrst hefur. Hún gengur
út á það að leggja í framkvæmdir
10—15 milljónir sem dygðu til að
setja næstu deild í gang, en það
tæki um 3 mánuði. Ef svo fer sem
horfir, er fyrirsjáanlegt að vilji al-
þingis er ekki lengur fyrir hendi
til að leysa þessi vandamál
aldraðra, a.m.k. ekki samkvæmt
neinu skipulagi. Með þessu lagi
stefnir í að a.m.k. 10 ár taki að
ljúka þessum framkvæmdum. Það
styrkir grun minn að svo verði,
meðan alþingi lætur ekki gera
neinar framkvæmdaáætlanir
fram í tímann, svo sem lög kveða á
um varðandi heilbrigðisstofnanir.
Við lestur fjárlagafrumvarps
fyrir árið 1984 er augljóst, að gert
er ráð fyrir að draga saman seglin
í samræmi við aðstæður í þjóðfé-
laginu. Um gildi þess hljóta allir
að vera sammála. Þó sakna ég
þess, að lítið er tekið á stærri mál-
um en kröftum fjárveitinganefnd-
ar, sem skipuð er mjög hæfu fólki,
er eytt í sparðatíning upp á 1%
fjárlaga. Dettur mér þá fyrst í hug
lúxusflakk sauðkindarinnar til út-
landa fyrir 280 millj. kr., eða
rúmlega tvöfalt meira en veitt er
til allra byggingaframkvæmda
heilbrigðiskerfisins. Þetta er
dæmigert vandamál sem auðvelt
er að leysa, ef menn átta sig á því,
að það er hvorki bóndinn né sauð-
kindin, sem eru vandamálið, held-
ur þeir sem búa það til á hverju
ári.
Þrátt fyrir samdrátt fæ ég ekki
séð að fjárlögin séu með neinum
neyðaráætlunarblæ, varðandi
verkefni sem eru í miðjum klíðum,
nema þetta afmarkaða verkefni
vegna aldraðra.
Heildarfjárveiting til bygg-
ingaframkvæmda sjúkrahúsa og
heilbrigðisstofnana í heild er lítið
eitt lægri en sl. ár í krónutölu.
Hvar á að
fá peningana?
Það er góður siður að þeir sem
vilja stofna til fjárútláta, bendi á
hvaðan eigi að taka peningana.
Þessi tillögugerð mín felst aðal-
lega í því að B-álman sitji við
sama borð og aðrar framkvæmdir
á fjárlögum. Meira að segja væri
það engin rausn þótt hún fengi þá
fyrirgreiðslu að hægt væri að
halda framkvæmdum áfram með
eðlilegu verklagi. Auk þess sem ég
hefi bent á hér að framan, gæti ég
hugsað mér að leysa þetta mál á
allt annan hátt en nú er gert. Taka
mætti heilbrigðismál alfarið út af
fjárlögum og leyfa heilbrigðis-
stofnunum að starfa eftir gjald-
skrám sem þær setja sjálfar og
sæju sjálfar um sig að öllu leyti.
Eyja í
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Agnar Þóróarson: Kallaður heim,
skáldsaga.
Útg. Almenna bókafélagið 1983
Agnar Þórðarson er með þekkt-
ustu leikritahöfundum okkar, ég
fæ ekki séð að hann hafi sent frá
sér skáldsögu í háa herrans tíð
fyrr en nú. Líklega ekki síðustu
þrjátíu árin þegar „Ef sverð þitt
er stutt" kom út.
Sögusviðið í bókinni eru Vest-
mannaeyjar, nokkru fyrir gosið í
Heimaey og síðan allir þeir at-
burðir og tíminn meðan eldsum-
brotin stóðu yfir. En hér er sjálf-
sagt engin bein staðreyndaiýsing
á ferðinni, enda höfundi augsýni-
lega meira í mun að tengja örlög
og aðgerðir ýmissa persóna sinna
við lífið í gosinu og skýra áhrif
þess á venjubundið lif, sem
loga
óhjákvæmilega raknar heldur
rösklega úr böndunum. Og verður
ekki samt eftir, þrátt fyrir allt.
Andri er aðalpersóna bókarinn-
ar. Hann verður eftir í Eyjum þeg-
ar eldsumbrotin hefjast og tekur
þátt í björgunar- og varnarstarf-
inu. Hann og stúlkan Sara tengj-
ast býsna sterkum böndum — eða
er það annars? Kannski þetta
samband sé bara tálsýn Andra.
Það gæti ýmislegt bent til þess að
ítök athafnamannsins Hávarðar
væru hér meiri en Andra grunaði.
Og hverfa ekki þegar hann tortím-
ist. Móðir Andra, Sólveig, er fyrir-
ferðarmikil nokkuð og reyndar er
langur kafli um hana og ástamál
hennar og hennar sæla brúðguma,
sem ég fékk raunar ekki alveg til
að ganga upp — fannst eitthvað
þar vera á skjön við þá meginsögu
sem Agnar er að segja, þar sem er
Andri og barátta hans. Sem hann
hefur iíklega unnið sigur í undir
lokin. Að minnsta kosti hefur
Agnar Þóröarson.
hann sennilega sigrast á sjálfum
sér og hugarangri sínu.
Agnar Þórðarson hefur ákaf-
lega mikið vald á „replikkunni" ef
ég mætti leyfa mér að sletta. Enda
ekki óeðlilegt eftir þá ágætu þjálf-
un sem hann hefur fengið við íeik-
ritaskrif. Honum er lagið að
leggja persónum sínum þjál og
eðlileg orð í munn og sinnir því
minna að búa til umgerð í kring-
um persónurnar. Það kemur ekki
að sök, vegna þess hve mikið hon-
um tekst að koma af andrúminu
til lesandans í tilsvörum persón-
anna.
Afburðagóð reynsla er fyrir
hendi á þessu sviði í landinu og
ekkert til fyrirstöðu að flytja það
yfir á heilbrigðiskerfið. Þar á ég
við bankastarfsemi og olíudreif-
ingu landsins. Þessir aðilar byggja
banka og bensínstöðvar á hverju
götuhorni, án þess að spyrja kóng
eða prest. Enginn kvartar yfir
verðlagningunni.
í hógværri grein í Mbl. nýlega
vekur Oldrunarfræðifélag íslands
upp spurninguna: „Hvar er þörfin
brýnust?" og svarar henni þannig:
„Á nýlegri ráðstefnu Öldrunar-
ráðs Islands kom fram að brýn-
asta verkefnið á sviði Öldrunar-
þjónustu í dag væri að halda
áfram við þau áform sem sett hafa
verið á Borgarspitalanum í
Reykjavík:"
Þessi grein er skrifuð til að
vekja athygli á miklu alvörumáli
ef einhverjum skyldi detta í hug
að spyrja þingmanninn sinn um
afstöðu hans til málsins áður en
hann greiðir atkvæði við þriðju
umræðu fjárlaga næstu daga.
Haukur Benediktsson er fram-
kræmdastjóri Borgarspítalans og
formaður Byggingarnefndar hans.