Morgunblaðið - 23.12.1983, Blaðsíða 22

I
22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1983
Hjá Búnaðarfélagi íslands eru komin út:
RIT BJÖRNS HALLDÓRSSONAR
í SAUÐLAUKSDAL
• ATLI • ARNBJÖRG
• GRASNYTJAR og
• KORTE BERETNINGER.
Þessi rit hins kunna fræði-
manns séra Björns Hall-
dórssonar í Sauðlauksdal (f.
1724 - d. 1794) hafa ekki
áður birst í aðgengilegu
formi fyrir nútíma lesendur.
Sr. Björn í Sauðlauksdal var
fjölhæfur fræðimaður, ís-
lenskumaður og orðabókar-
höfundur, náttúrufræðingur
og mikill frömuður garð-
ræktar og annarrar jarð-
yrkju.
Ritin eru búfræði sinnar
aldar og jafnframt glöggur
og alhliða aldarspegill, sem
sýnir við hvað var búið, af
hverju var lifað og hvað
helst þótti horfa til framfara
þegar fyrst tók að rofa til
eftir erfiðar aldir.
í ATLA er ungum bónda kennt að búa.
í ARNBJÖRGU er verðandi húsmóður kennt hvernig á að
stjórna hjúum og heimili, ala upp börnin í guðsótta og góð-
um siðum og hvað einkennir æruprýdda dáindiskvinnu.
Omissandi bók fyrir þá sem hafa áhuga á sögu og fornum búháttum.
Bókin fæst hjá Búnaðarfélagi íslands og bóksölum.
IGNIS
-UMBODID
Nytsamar
jólagjafir
í úrvali
Ódýr
en
fyrsta
flokks
tæki
□ kæliskápar 12 stærðir
□ frystikistur 7 stærðir
□ frystiskápar 4 stærðir
□ eldavélar
□ þvottavélar
□ ryksugur 3 gerðir
□ rakatæki 3 gerðir
□ kaffikönnur 8 gerðir
□ kaffikvarnir
□ brauðristar 7 geröir
□ djúpsteikingapottar 2 gerðir
□ hraðgrill
□ eggjasjóðarar
□ vöfflujárn 2 gerðir
□ handhrærivélar
□ hrærivélar
□ hitabakkar 3 gerðir
□ rafmagnspönnur
□ rafmagnsdósahnífar
□ pelahitarar
□ rafmagnshitapokar
□ grillofnar 2 gerðir
□ örbyljuofnar
□ rafmagnshnífar
□ rjómasprautur
□ rafmagns-áleggshnífar
□ gas-lóðkveikisett
□ straujárn 3 geröir
□ gufustraujárn 2 gerðir
□ hárblásarar
□ krullujárn
□ krulluburstar
□ krulluburstar m/gufu
□ kælibox fyrir 12 volt
□ rafmagnsofnar
□ olíuofnar m/rafkveikingu
□ hitaplötur ein og tvær
□ rakvélar 3 gerðir
□ hleðslutæki f. rafhlööur
□ rafhlöður allar tegundir
□ ryk- og vatnssugur
□ handryksuguburstar
□ feröabarir 2 stærðir
□ Bamix — töfrasprotinn
IGNIS-UMBOÐIÐ
Rafiðjan sf.
Ármúla 8 — (sama hús og Bláskógar). Sími 19294.
Fílharmónían í Osló und-
ir áhrifum frá Moskvu?
Nokkur styrr hefur staðiö um
Fflharmóníuhljómsveitina í Ósló nú
í haust. Aðalstjórnandi hljómsveitar-
innar er Sovétmaðurinn Mariss
Jansons, en ýmsir halda því fram að
honum sé fjarstýrt frá Moskvu. Vak-
ið hefur athygli að frá því að hann
kom til starfa í Ósló hefur enginn
sovézkur útlagi leikið einleik með
hljómsveitinni og nýlega varð það
tilefni harkalegrar gagnrýni að
Vladimir Ashkenazy hefur ekki ver-
ið boðið að leika með þessari hljóm-
sveit. Ashkenazy er í hópi þeirra sem
halda því fram að ráðamenn innan
sovézka menningarmálakeiTisins
beiti óspart áhrifum sínum þar sem
unnt er og fjallar norska tímaritiö
Farmann um þetta mál nýlega. Þar
er því slegið fostu að Ashkenazy fari
með rétt mál er hann segir að starf-
semi Fflharmóníuhljómsveitar Ósló
sé stjórnað frá Moskvu.
Þegar tónleikaskrár Fílharm-
óníunnar undanfarin ár eru skoð-
aðar kemur í ljós að enginn sov-
ézkur flóttamaður hefur leikið
Aeroflot gegnir mikilvægu hernaðarhlutverki eins og þátttaka í innrásunum í Tékkóslóvakíu og Afganistan ber
vitni um.
Aeroflot stofnar
flugöryggi í hættu
Hið víðtæka hernaðarhlutverk sem sovézka flugfélagið Aeroflot gegnir og grunur um að á vegum flugfélagsins fari
fram reglubundin njósnastarfsemi á Vesturlöndum, hefur gert það að verkum að athygli manna hefur að undan-
Fórnu beinzt að þeirri hættu sem almennu farþegaflugi stafar af umsvifum Aeroflots.
I þessu sambandi vekur sér-
staka athygli að það vafðist ekki
fyrir stjórninni í Kreml að saka
stjórnendur s-kóresku farþega-
þotunnar, sem Sovétmenn skutu
niður fyrr á árinu, um njósnir, og
réttlæta þannig verknað sinn. Sú
ályktun er nærtæk að þessi ásök-
un Rússa sé í samræmi við það
sem tíðkist hjá Aeroflot. Alkunna
er að vélar sovézka flugfélagsins
fljúga iðulega utan skipulagðra
flugleiða, einkum ef þær eru í
námunda við mikilvæg hernað-
armannvirki eða á slóðum þar
sem heræfingar eiga sér stað. Um
þetta eru m.a. eftirfarandi dæmi:
8. nóvember 1981 flugu tvær
Aeroflot-vélar (önnur á leið til
New York og hin á leið til
Moskvu) yfir kafbátahöfnina í
New London í Connecticut og
General Dynamics skipasmíða-
stöðina í Groton í sama fylki. Það
er í Groton sem Bandaríkjamenn
smíða kjarnorkukafbáta sína og á
þessum tima var Trident-kafbát-
ur í smíðum í stöðinni. Eftir
þennan atburð og nokkur önnur
tilvik þar sem sovézkum farþega-
vélum var flogið óvænt yfir hern-
aðarlega mikilvæga staði í Nýja
Englandi var lendingaleyfi Aero-
flots i Bandaríkjunum afturkallað
um vikuskeið að kröfu bandaríska
utanríkisráðuneytisins.
7. maí 1982 flugu tvær svissn-
eskar Tiger-vélar í veg fyrir Aero-
flot-vél af gerðinni IL-76 þar sem
hún var komin inn yfir svissneskt
landsvæði, 40 kílómetrum austan
við skipulagða flugleið frá Ítalíu.
Svissnesku vélarnar flugu mjög
nálægt sovézku vélinni og gerðu
tilraun tl að komast í fjarskipta-
samband við hana en án árang-
urs. Flugumferðarstjórn á Klot-
en-flugvelli fyrir utan Zúrich fékk
Aeroflot-vélina til að lenda.
Flugskjöl voru rannsökuð en vélin
sjálf var ekki skoðuð. Fengu Rúss-
arnir síðan leyfi til að halda
áfram för sinni. Búizt var við því
að sovézka sendiráðið í Bern
kæmi á framfæri afsökunarbeiðni
vegna þessa atviks, en slík orð-
sending barst ekki. Það hefur
komið fram að svissneska sam-
göngumálaráðuneytið telur að
Tupulev DV 154-flugvélar sem
m.a. koma við í Genf og Zúrich
séu búnar háþróuðum ljósmynda-
búnaði.
Lendingaleyfi Aeroflots í Lux-
emborg sem veitir Rússum hent-
uga aðstöðu til millilendinga á
leiðinni til Afríku og rómönsku
Ameríku veitir þeim ekki síður
hentugt tækifæri til lágflugs yfir
herstöðvarnar í Bitburg, Hahn,
Spandahlem og Buchel í Vestur-
Þýzkalandi. A þessum leiðum
nota Rússar IL-76 vélar, en hönn-
un þeirra er í samræmi við hern-
aðarlegar forsendur, enda notar
sovézki flugherinn slíkar vélar við
myndatökur og eftirlitsflug.
Það sem hér hefur verið rakið
þarf ekki að koma á óvart þegar
þess er gætt hversu hervætt hið
sovézka þjóðfélag er á öllum svið-
um og hve mikla áherzlu Rússar
hafa jafnan lagt á njósnir. Skipu-
lag Aeroflot-flugfélagsins er sam-
kvæmt hernaðarlegri fyrirmynd
og flugvélar þess eru fremur
hannaðar fyrir flutninga á birgð-
um og mannafla á langleiðum en
til venjulegra farþegaflutninga.
Það hefur löngum verið vitað
mál að fjöldi starfsmanna Aero-
flots utan Sovétríkjanna starfar
innan vébanda njósnastofnunar
sovézka hersins, GRU. Bæði KGB
og GRU senda liðsmenn sína í
skyndiferðir út og suður, dulbúna
sem starfsmenn Aeroflots. Brott-
vísanir Aeroflot-manna á undan-
förnum árum gefa vísbendingu
um umfang njósnadeildar flugfé-
lagsins, en yfirvöld í Bretlandi,
Frakklandi, Hollandi, Belgíu, ít-
alíu, Kýpur, Grikklandi og Indó-
nesíu hafa séð ástæðu til að reka
fulltrúa Aeroflots úr landi fyrir
njósnir.
Siðast en ekki sízt er ástæða til
að benda á hlutverk það sem
Aeroflot hefur gegnt í hernaðar-
umsvifum Sovétmanna. Þegar
sovézkar hersveitir höfðu tekið öll
völd á Ruzyne-flugvelli við Prag
árið 1968, lenti fjöldi Aeroflot-
flugvéla, auk herflugvéla, á vellin-
um. Allar fluttu þær sovézkt her-
lið. Sama sagan endurtók sig í
Kabúl árið 1979. Árið 1975 komu
flestir þeirra 15 þúsund Kúbu-
hermanna, sem fluttir voru til
Angóla, með Aeroflot-vélum.
Aeroflot hefur annazt vopna-
flutninga til hinna ýmsu upp-
reisnarhreyfinga í Afríku, til PLO
í Líbanon, til Grikkja á Kýpur og
til skæruliða í Ródesíu. Árið 1981
voru gámar með „byggingarvör-
um“ opnaðir í misgripum á flug-
vellinum i Dacca í Bangladesh. I
gámunum voru vopn, skotfæri og
rafcindabúnaður. Stjórn Bangla-
desh brá hart við og krafðist þess
að vopnabúnaður þessi væri send-
ur aftur til Mosvku.
Rússar hafa lagt mikla áherzlu
á að hlutverk Aeroflots sé við-
skiptalegs eðlis siðan flugfélagið
fékk leyfi til að fljúga til V-Evr-
ópulanda. Lítill vafi leikur þó á
því að tilgangur síaukinna um-
svifa flugfélagsins á Vesturlönd-
um er fyrst og fremst pólitískur
og hernaðarlegur. I stað þess að
beina ferðum sínum á fjölfarnar
miðstöðvar farþegaflugs á Vest-
urlöndum hefur Aeroflot kerfis-
bundið fært út kvíarnar með það
fyrir augum að fljúga á sem flesta
staði í veröldinni. Framan af
lögðu Rússar megináherzlu á að
þétta samgöngunet sitt í þróun-
arlöndunum, fyrst í S-Asíu en síð-
an einnig annarsstaðar í þeirri
álfu og í Afríku. Nýjustu áfang-
astaðir Aeroflots eru í Norður-
Ameríku.
(Þýtt úr Farmann)