Morgunblaðið - 23.12.1983, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1983
Minni ungbarnadauði en áður
í fátækustu þróunarlöndunum
Árangur mikilla framfara
í heilsuvernd barna
Hvorki fátækt né efnahags-
kreppa þurfa að koma í veg fyrir
róttækar breytingar á heilbrigði
og lífskjörum barna. Þetta kem-
ur fram í nýrri skýrslu frá
Barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna, UNICEF, en skýrslan fjall-
ar um stöðu barna í veröldinni
árið 1983. í allmörgum þróunar-
löndum hefur tekist að lækka
dánartíðni barna verulega. f ljós
hefur komið, að með einföldum
og ódýrum aðferðum er hægt að
bjarga lífi milljóna barna og
gera í raun byltingu á sviði
heilsuverndar fyrir börn.
Venjulega er það svo, að ríkj-
um er raðað upp í töflur eftir
vergum þjóðartekjum. í skýrslu
Barnahjálpar Sameinuðu þjóð-
anna um stöðu barna í veröldinni
árið 1984 er ríkjum hins vegar
raðað eftir heilbrigðisástandi
ungbarna. Er þá miðað við þann
fjölda af hverjum þúsund fædd-
um börnum, er deyja á fyrsta ári.
S’
Astandið bezt
á Norðurlöndum
Lægstur er ungbarnadauðinn
eðlilega í auðugu löndunum. Sví-
þjóð, Finnland og Japan eru efst
á blaði hvað þetta varðar, en þar
er talan u.þ.b. 7 af þúsundi.
Danmörk, Noregur, Holland og
Sviss fylgja þétt á eftir með töl-
una 8 af þúsundi. Neðst eru lönd
eins og Efra-Volta, Afganistan
og Sierra-Leone, þar sem ung-
barnadauðinn er meira en 200 af
þúsundi.
En ekki eru öll fátæk lönd neð-
arlega á þessum lista. Sé þessi
listi borinn saman við töflu, þar
sem löndunum er raðað með til-
liti til vergra þjóðartekna sést,
að 11 lönd hafa tekið stökk upp
listann að því er lækkun ung-
barnadauða varðar, þannig að
sum þeirra hafa flutt sig upp um
30 sæti. Meðal þessara landa má
nefna Burma, Costa-Rica, Kúbu,
Kenýa, Kína, Madagascar, Sri-
Lanka, Tanzaníu, Thailand, Ví-
et-Nam og Zaire.
Langmestur árangur virðist
hafa náðst í Sri-Lanka, því það
land flutti sig upp um 60 sæti.
Lífsgæði
Töflur um ungbarnadauða
„segja jafnmikið um lífsgæði
eins og um dánartíðni", segir
James Grant, aðalframkvæmda-
stjóri UNICEF, í skýrslunni. Þar
sem meðaltekjur á mann hækka,
þá getur minnkun ungbarna-
dauða aðeins orðið vegna þess, að
aðstæður hjá miklum fjölda fólks
hafa batnað.
í flestum þeim tilvika, þar sem
orðið hafa miklar framfarir í
heilsuvernd barna í löndum, þar
sem efnahagsþróun er tiltölulega
skammt á veg komin, virðist svo
sem ráðandi afl hafi verið af-
staða stjórnmálaleiðtoga í land-
inu, segir í skýrslunni. Vilji þeir
skapa aukna velferð til handa
öllum íbúum landsins og fylgi
þeir stefnu, sem nýtir þær auð-
lindir og það fjármagn, sem til
staðar er sem best má verða, get-
ur árangurinn vissulega orðið
góður.
Þessar staðreyndir hafa nú um
stundir mikla þýðingu, þegar við
búum við samdrátt í heimsvið-
skiptum og efnahagslífi, sem
hugsanlega kann að vera það sem
eftir er þessa áratugar.
Einfaldar aðferðir
Þær einföldu og ódýru aðferð-
ir, sem teknar hafa verið í notk-
un á síðustu árum og sem smám
saman hafa verið að öðlast gíf-
urlega auknar vinsældir gera það
auðveldara en áður var að ná
miklum árangri með litlum til-
kostnaði.
Hin svonefnda ORT-aðferð,
sem byggir á því, að gefa sér-
staka vökvablöndu til að
koma í veg fyrir að líkaminn
þorni um of, en slíkt er oft
afleiðing niðurgangs og slík
ofþornun er algengasta dán-
arorsök barna í þróunarlönd-
unum. Ofþornun veldur því,
að um 5 millj. barna deyja
árlega.
Aukin vernd með tilkomu
bóluefna gegn 6 algengum
sjúkdómum, en úr þessum
sjúkdómum deyja nú 5 millj-
ónir barna árlega og aðrar 5
milljónir hljóta örkuml.
Bættar upplýsingar og vís-
indalega sannaðar staðreynd-
ir um kosti þess að hafa börn
á brjósti og áhættuna sem er
því samfara að nota mjólk-
urduft.
Notkun einfalds spjalds til
að gera foreldrum auðvelt að
fylgjast með, hvernig börn
þeirra þyngjast. Séu börnin
vegin reglulega og fylgst með
þeim, þá hefur þetta í för með
sér, að foreldrarnir eiga betra
með að nýta þau matvæli
barninu til handa, sem til eru
á heimilinu.
Helmingnum er
unnt að bjarga
Á sl. ári létust 15 millj. ung-
barna í þróunarlöndunum. Þetta
samsvarar því, að næstum öll
börn yngri en 5 ára í allri Vest-
ur-Evrópu létust á skömmum
tíma, segir í UNICEF-skýrsl-
unni. Þar er einnig bent á ýmis
dæmi, frá um það bil 20 löndum
um það, hverju hinar nýju að-
ferðir að því er heilsuvernd
barna varðar geta fengið áorkað.
Unnt hefði verið að bjarga helm-
ingi þessara 15 millj. barna.
I Bangladesh, Guatemala,
Hondúras, Indlandi og Egypta-
landi hefur vökvablandan, sem
Haustmót Taflfélags Seltjarnarness:
Þröstur Bergmann
vann allar skákir sínar
Skák
Margeir Pétursson
ÞRÖSTUR Bergmann sigraði með
miklum yfirburðum á Haustmóti
Taflfélags Seltjarnarness sem lauk
fyrir skömmu. Þröstur vann allar
skákir sínar, níu að tölu, og varð
tveimur vinningum á undan næsta
manni, Erlingi Þorsteinssyni.
Þröstur er 24 ára gamall og var
meðal okkar efnilegustu unglinga
fyrir u.þ.b. tíu árum. Þá varð skák-
in að víkja fyrir öðrum áhugamál-
um, þar til nú að hann nær þessum
glæsilega árangri, sem vonandi er
að hann fylgi eftir.
Þátttakendur á mótinu voru
30 talsins og tefldu þeir níu um-
ferðir eftir Monrad-kerfi. Röð
efstu manna varð þessi:
1. Þröstur Bergmann, TS, 9 v. af
9 mögulegum.
2. Erlingur Þorsteinsson, TK, 7
v.
3. Jón Þ. Jónsson, TS, 6 v.
4. -9. Hilmar Karlsson, TS, Har-
aldur Haraldsson, TS, Ágúst
Ingimundarson, TR, Guðmundur
Árnason, TR og Tómas Björns-
son, TR 5% v.
Unglingameistari Taflfélags
Seltjarnarness varð Kristinn
Guðmundsson sem vann allar
skákir sínar, sjö að tölu. Ungl-
ingarnir einokuðu baráttuna um
efsta sætið á hraðskákmótinu.
Þar hlutu þeir Snorri Bergsson
og Guðmundur Árnason báðir 11
v. af 14 mögulegum, en í úrslita-
keppni sigraði Snorri 2—1.
Þriðji varð Tómas Björnsson
með 10 xk v.
Að venju voru veitt fegurðar-
verðlaun fyrir fallegustu skák-
irnar. Þær valdi Jón Pálsson, al-
þjóðlegur meistari í bréfskák, og
komu fyrstu verðlaunin í hlut
Erlings Þorsteinssonar fyrir
skák hans við Snorra Bergsson
og önnur verðlaunin í hlut Tóm-
asar Björnssonar fyrir skák
hans við Eggert Ólafsson.
Síðarnefnda skákin var sér-
lega stutt og laggóð:
Hvítt: Eggert Ólafsson
Svart: Tómas Björnsson
Skandinavísk vörn
1. e4 — d5, 2. exd5 — Rf6, 3. c4
3. Bb5+ er almennt talið bezt.
3. - c6, 4. dxc6 - Rxc6, 5. h3?
Slíkri tímaeyðslu hefur hvítur
ekki efni á. Nú nær svartur að
byggja upp óskastöðu.
5. — Bf5, 6. Rf3 — e5, 7. Da4 —
Bc5, 8. Be2
Ekki 8. Rxe5? - Dd4.
8. — Re4, 9 0-0 — Rg3, 10. Hel —
0-0, 11. Rc3 - e4, 12. Rh2 - Dh4,
13. Bg4
13. - Bxf2+, 14. Kxf2 - Rhl++,
15. Ke2 — Rd4+, 16. Ke3 — Df2
mát.
íslandsmcistaramót
stofnana og fyrir-
tækja í bígerð
Keppnir á milli fyrirtækja-
sveita njóta mikilla vinsælda,
Nýja Seiko-kvarsskákklukkan
svo sem keppni Taflfélags
Reykjavíkur í marz þar sem
u.þ.b. 50 sveitir tefla og Flug-
leiðamótið sem fram fer árlega í
nóvember. Skáksamband íslands
hyggst nú koma á nýrri keppni
þar sem teflt verður um íslands-
meistaratitil stofnana og fyrir-
tækja. Aðeins átta sveitum verð-
ur boðið til leiks og er það til
þess að hver þeirra geti teflt við
allar hinar. Ætti þá að fást úr
því skorið hvaða fyrirtæki á ís-
landi eigi öflugast skáklið.
Við'val sveitanna verður m.a.
tekið mið af frammistöðu þeirra
í fyrirtækjakeppni TR og Flug-
leiðamótinu, auk þess sem boðið
verður utan af landi. Heyrst hef-
ur að eftirtalin fyrirtæki komi
einna helst til greina: Búnaðar-
bankinn, Útvegsbankinn, Einar
Guðfinnsson hf. á Bolungarvík,
Landsbankinn, Flugleiðir, Dag-
blaðið, Islenska járnblendifélag-
ið, Þýzk-íslenzka verzlunarfélag-
ið, Verkamannabústaðir í
Reykjavík, Stjórnarráðið,
Grunnskólar Reykjavíkur o.fl.
Mjölnir er á lífi
Svavar G. Svavarsson, for-
maður Skákfélagsins Mjölnis í
Reykjavík, kom að máli við
skákþátt Mbl. nýlega og bað um
að leiðréttingu við síðustu árs-
skýrslu Skáksambands íslands
yrði komið á framfæri. Þar var
sagt að Skákfélagið Mjölnir
hefði verð lagt niður, en svo er
þó alls ekki. Félagið hefur sagt
sig úr Skáksambandi íslands og
þiggur ekki lengur opinbera
styrki, en mót á vegum þess fara
enn fram fyrir félagsmenn.
Ný hárnákvæm
skákklukka komin
á markaóinn
Nákvæmni í tímamælingu á