Alþýðublaðið - 07.10.1931, Blaðsíða 2

B
ALP7ÐUBLAÐIÐ
Hvammstangadellan.
Elmskipafélagið getrar lossinð úr
deilunni ef pað vill.
Árum saman hefir Hannes
Jón s so n F rams óknar þ i ngmaður,
sem er kaupfélagsstjóri á
Hvammstangíi, virt verkamamui-
félagið |>ar að vettugi. Pegar
ho'nurn hefir' legið á fólki tál upp-
skipunar eða framskipunar, hefir
hann safnað sveitamönnum úr
nágrenninu, en gengið framhjá
verkamönnum á Hvamanstanga,
sem félagsbundnir voru. Hafa fé-
lagsmenn á Hvammstanga pví
orðið að leitá sér atvinnu á öðr-
um stöðum, og sjá allir hve mik-
il fjarstæða slíkt er.
Hvammstangadeilan snýst því
aðallega um pað, hvort verka-
menn hafi rétt til þess að vera
félagsbundnir, eða hvort Hannes
Jónsson kaupfélagsstjóri eigi að
geta notað aðstöðu sina sem af-
greiðslumaður Eimskipafélagsins
til þess að neita verkamönnum
um sjálfsagðain rétt þeirra til þess
að hafa félag með sér.
Eimskipaféiagssíjórmn hefir
gefið út yfirlýsingu um, að hún
álíti vinnudeilu við afgreiðsiu-
mann þess á Hvammstanga vera
sér óviðkomandi. En eins og ali-
ir hljóta að sjá, verður Eimskipa-
féiagið að bera ábyrgð á gerðum
afgreiðslumianns síns, þar eð það
með því að felia honum afgreiðsl-
una gerir hann að áhrifamanni i
kau p g j al d sm álum.
Hins vegar getur Eimskip,afé:
lagid losnað úr pessari deilu
með pví að fela verkamannafé-
laginu á Hvammstanga afgreiðsl-
una, eða einhverjum öðrzim,. ssm
pað bendir á og vill semja við
pað.
Eimskipaféiagið þarf því ekki
yfir neinu að kvarta. Það er auð-
velt fyrir það að losiía úr deil-
unni, annaðhvort með því að
setja Hannes Jónsson af sem af-
greiðslumann, eðia segjá honum
að hann verði að haga sér eins
og maður og semja við verka-
nmnnafélagið.
Siglufjörður.
Eins og sagt var frá í blaðinu
í gær, fékk Brúarfoss enga af-
greiðslu á Siglufirðii. Segir Morg-
unblaðið frá þessu á þá lund,
að af því Brúarfoss hafi ekki átt
að taka nema lítið af vörum á
Siglufirði, þá hafi verið , ákveðið
af stjónn Eimiskipafélagsins að
skipið hefði engar tafir þar, held-
ur héidi til Akureyrar!
Akureyri. — Samtökin veik.
Frá Akureyri barst í gær svo-
hljóðandi skeyti til Verkamála-
ráðsins:
„Höfum samkvæmt skeyti yðar
3/10 hindrað upps,kipun vara frá
og til Hvammstanga. Önnur
hindrun afgreiðslu Brúarfoss ekki
framkvæmanleg nú.
Verkamiannafélag Akureyrar. ‘‘
I viðtali, S'em biiaðið hefir átf
við formann verkamannafélagsins
á Akureyri, hefir hann skýrt frá
því ,að vegna þess að kaupfélag-
ið hefði uni 100 manns í vinnu
í sláturhúsi sínu, sem að miklu
leyti væru ófélagsbundnir menn
(sveitamenn?), treystist félagið
ekki til þess að hindra tifsklþun
á kjöti frá kaupfélaginu, en að
öðru leyti sé Brúarfoss ekki af-
greiddur.
Reykjávík.
Stjórn Dagsbrúnar hefir gefið
út sviohljóðandi yfirlýsingu:
„Vegna fyrirspurnar frá Verfea-
málaráðimi lýsir stjórn verka-
mannafélagsins Dagsbrún yfir, að
Dagsbrún mun hvenær sem þess
verður óskað koima til liðs verka-
mönnum á Hvamnistanga, er nú
eiga í vök að verjast, með því
að stöðva alla afgreiðslu hvers
þess sikips, sem flytur vörur frá
eða til Hvammstain!ga.“
Það má því búast við, að deil-
an berist hingað til Reykjavíkur,
ef vitinu er ekki komið fyriSR
Hannes kaupfélagsstjóra.
Mótmæli gegn aukinni áfengisútsölu
og áfengisflóðinu í heild.
Verklýðsfélagið á Siaindi á Snæ-
fellsnesi samþykti á fundi sínum
27. september þessá áiyktun með
samhljóðia atkvæðum um 200
manns:
Fundurinn mótmælir harðiega
þeirri ráðstöfun að leyfa lengingu
kvöldvínveitinga á Hótel Borg,
þar sem það hlýtur að hafa í för
með sér aukinn drykkjuskap, ekki
eingöngu fyrir Reyikjavík, heldur
og fyrir allia vínneytendur, er
gista á þessu höteli. A þessum al-
vörutímum er hin rriesta nauðsyn
á að hefta alla vmnautn. Fund-
urinn skorar því á ríkisstjórnina
að leyfa ekki vín.veitin;gu á neinu
hóteli, að draga svo sem verða
má úr sölu vína að öðru leyti,
og ramnsaka tafarlaust hvort ekki
er hægt að losna við Spánar-
undanþáguna.
Veðrið. Kl. 8 í morgun var 7
stiga hiti í Reykjavík. Otlit hér
á Suðvesturlandi: Kaldi eða stinn-
ingsikaldi á norðaustan. Bjartviðri.
Kúabð IsaQarðarbanpstaðar.
Viðtal við Jens ifólmpeirsson
bústjéra.
Alþýðublaðið hitti nýlega að
máli Jems Hólmgeirsson, sem er
forstöðumaður kúabús ísfirðinga
og hefir verið það frá því að
AI þ ýðuf 1 oldis fu 11 tráarnir í bæjar-
stjórn kaupstaðarins settu búið á
stofn, en það tók til 'starfa í
lok júnímánaðar árið 1927.
— Hvaða jarðir befir búið til
afnota og hvernig var ástand
þeirra þegar það var sett á stofn?
Jarðir Inisins eru hálflenda
Tungu og jörðin Seljaland, siem
eru 2—3 km. inn frá kaupstaðn-
um. Pegar búið var sett á stofn
fékk það til afnota tvö illa rækt-
uð tún, sem gáfu rnjög lítið af
sér og voru ekki véltæk.
Hvernig eru ræktunarskil-
yrðin og hvort er þarna beiti-
land gott?
Búskapur er þarna óvenjulega
örðugur, engir kúahagar og land-
ið mjög erfitt til ræktunar, svo
að ræiktunarkO'Stníaður er um þrjú
þúsund kr. á hektara. .— í sumiar
varð að beita kúnum á tún. Auk
þess verður að gefq þeim græn-
fóður -og fóðurbæti, með beitinni
alt sumarið.
— Hve miikið land hefir verið
ræktað þarna síðan búið tók til
starfa?
Fullræktaðir eru nú nærri 11
hektarar og auk þess eru 4 hekt-
iþrar í ræktun, — „í umferð“, er
ég vanur að segjia. Á fjórum ár-
um hafa verið unmin liðilega 8
þúsund dagsverk, sem falla undir
jarðræktarlögini, en þar af eru
um 1500 dagsverk í húsabótum
(hlaða, votheyshlöður, áburðar-
hús og safnþró). Verð jarðiabóta
þéssara, að húsabótunum frá
töldum, mun vera um 35 þúsund
kr.
Dráttarvél er niotuð við rækt-
unina. — f vor voru keyptax
mjaltavélar tii búsins.
Á þessum árum hefir ræktun í
sveitinni umhverfis stórum aukist.
— Hve miikilil töðufen.gur er
nú af jörðum búsins?
í sumar varð. heyöflunin af
þeim 550 hestburðir af töðu og
háfragrasi. Spretta var léleg í ár,
eánkum á elztu nýræktinni. Gras-
bresturinn kom þar niður ei'.;.s og
víða annars staðar.
— Hve margar eru kýr búsins
og hvernig mjölka þær?
Kýrnar eru nú 29 auk ungviðis.
Meðalársnyt befir verið þessi:
Fardagaárið 1927—’28 : 2200 kg.
1928— ’29: 2580 —
1929— ’'30: 2907 —
1930— ’31: 3003 —
Lægsta nyt síðasita árið var
2234 ikg., en hæsta 3770 kg.
Nythœðin hefir pannig stigið
um rúml. 800 kg. á ári síðan á
1. ári búsins.
— Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofunni voru íbúar ísafjarð-
arkaupstaðar taidir 2511 í dez-
emberbyrjun 1930. Hvað eiga þeir
kost á mikilli nýmjólk?
Nú fá þeir nýmjólk úr um 120
kúm. Fyrir atbeina bæjarbúsins
hefir mjólkin aukist um 20 kýr-
nytir, því að árið 1927, áður en
búið var sett á stofn, voru 9 kýr
á jörðum þeim, er það hefir til
afniota, — hálfri Tungu og Selja-
landi —, auk þess siem nythæðin
hefir aukist. Mjólkin, s-em fáan-
■leg er, er þó alt of lítil hainda;
kaupstaðarbúum, og er nauðsyn-
legt að tvöfalda hana að minsta
kosti.
— Hvað er mjólkurverðið á ísia-
firði nú og hvað var það þeg-ar
búið tó-k til starfa?
Nú er mjólkurlítrinn seldur þar
á 50 aura. Árið 1927, þegar byrjað
var að reka búið, var hann á 60,
aura. Búið setti þá verðið niður í
55 aura, en aðrir seldu Íítrann
áfram á 60 aura fyrst í stað.
Undir ársliok 1927 lækkaði mjólk-
in svo í 50 aura og hefir það verð
haldist síðan.
— Hvernig er f járhagur búsins ?
Það h-efir borið sig frá byrjun.
S. 1. ár (1930) varð reksturs-
ágóði þess um þrjú þúsund kr.;
en þess skal getið, að bærinn
hefir lagt búinu til allmikið fé,
sem ekki hafa verið reiknaðir
vextir af. Búið er líka orðið tál
vegna mjólkurvandræða kaup-
staðarbúa, en ekki sem gróða-
fyrirtæki.
— Hvers er vænst um aukningu
Ikúabúsins í framtíöinni?
Framtíðarhugmyndin er, að á
þessum stað verði 60 kúa bú. En
örðugleikar allmiklir eru á þeim
framkvæmdum. Fyrst og fremst
leyfir iandrýmið ekki síiká aúkn-
ingu eins og sakir standa, meðan
ekki er hægt að fá undir búið
hina hálflenduna af Tungu, en
hún er í lífstíðarábúð og að
nokkru í eign einstaks manns. Á
meðan svo standa sakir er svo
mi'kil aukning búsins ekki fram-
kvæmanleg. — Ræktanlegt land
í því landrými, sem búið hefir til
umráða, er, auk þess, sem þegar
er ræktað og í ræktun, um 17
hektarar, en mikið af því er mjög
dýrt í ræktun.
Af þeirri framtakssemi bæjar-
stjórnar Isafjarðar að sietjia á stofn
kúabúið og ráða til þess dugandi
bústjóra hafia orðið þær fram-
■kvæmdir, sem nú befir stuttlega
verið lýst, og aukin mjólk handa
kaupstaðarbúum við lækkuðu.
verði frá því, sem var þegar búiö1
kom til sögunnar. Og hæði bæjar-
stjóruar-meirihlutinn og bústjór-
inn hafa mikinin áhuga á að auka