Morgunblaðið - 10.02.1984, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1984
Geraldine
O’Leary De Macias
fyrrum nunna
og aðstoðarráö-
herrafrú
í Nicaragua
um núverandi
valdhafa þar
treysta
Geraldine O’Leary De Macias ásamt Kennert A. Yates forstöðumanni Menningarstofnunar Bandaríkjanna (t.v.) og
Henrik Frehen biskupi kaþólsku kirkjunnar á íslandi (t.h.).
„íbúar Nicaragua
ekki kommúnistum
hann yrði ráðinn af dögum. Og þeg-
ar hann frétti af því að út hefði
verið gefin handtökutilskipun tók
hann þann kostinn að biðja um
hæli í sendiráði Venezuela, en síðar
fékk hann hæli í Bandaríkjunum,
þar sem pau hjón búa nú.
Geraldine sagði þau hjónin hafa
stefnt tímariti sandinista fyrir
meiðyrði vegna ásökunarinnar um
að þau hefðu þegið fé af CIA. Sagði
hún ríkisstjórnina hafa stöðvað
réttarhöldin, enda aðförinni að
Edgar stjórnað úr æðstu stöðum,
því er þau gengu eftir máli sínu
kvaðst dómarinn hafa týnt blöðum
sínum varðandi mál þeirra, og er
þau reyndu að hreinsa sig með
hjálp fjölmiðla var allt ritskoðað.
I máli Geraldine kom fram að
barátta gegn sandinistum harðnaði
stöðugt í Nicaragua og nú tækju
fimm andspyrnusamtök með um 15
þúsund menn þátt í uppreisninni.
Fyrrum liðsmenn sandinista væru
þar fjölmennir, enda hafa þeim
smátt og smátt orðið ljós svik
Sandinista við æðstu sjónarmið
þeirra, lýðræðið. Sagði hún um 300
þúsund Nicaraguabúa hafa hrökkl-
ast úr landi og vera í útlegð í E1
Salvador, Costa Rica og Banda-
ríkjunum vegna framgangs sandin-
ista. Kvað hún þetta fólk eiga það
„ÉG GET ómögulega skilið hvers vegna beðið er með að afhjúpa sandinista.
I‘eir hafa smám saman verið að ryðja úr vegi eða einangra önnur öfl, sem
þátt tóku í því að hrinda Sómosa frá. Því er nú við völd harðstjórn marxista,
sem hafa sterk tengsl við Sovétríkin, stjórn sem skeytir engu um lýðræði,
heldur mun kappkosta að halda fengnum hlut. í raun og veru er núverandi
stjórnkerfi og allt skipulag aðeins spegilmynd af því sem var í tíð Sómosa og
allar harðstjórnir eru jafnvondar, hvort sem þær eru til hægri eða vinstri."
Þannig komst Geraldine O’Leary De Macias, eiginkona fyrrum aðstoðarráð-
herra í samsteypustjórn byltingarsinna í Nicaragua, að máli á fundi í Menn-
ingarstofnun Bandaríkjanna. Hún er fyrrum nunna og starfaði sem slík í
Mið-Amerfku, en sagði skilið við reglu sína og gekk að eiga Nicaragúamann-
inn Edgar De Macias, sem var um skeið leiðtogi flokks kristinna sósíalista
(PPSC), og aðstoðarráðherra í stjórninni, sem tók við völdum eftir fall
Sómosa.
Geraldine lýsti ástandinu í Nic-
aragua og hvernig þróunin hefði
verið frá því sumarið 1979 er Sóm-
osa hrökklaðist frá. Sagði hún
sandinista smám saman hafa rutt
öðrum áhrifaöflum úr vegi og beitt
öllum hugsanlegum ráðum í þeim
efnum. Hefðu þeir frá upphafi
stefnt að því að uppræta pólitíska
flokka, en ekki Íátið til skarar
skríða fyrr en 1981. Hefðu þeir
byrjað á að losa sig við maóista,
sem sýndi betur en annað hvert
hugur valdherranna stefndi. Væri
nú svo komið að flestir ráðherr-
anna í upphaflegri samsteypu-
stjórn byltingaraflanna væru nú í
útlegð. Réðu sandinistar nú nánast
öllum fjölmiðlum og beittu aðra
hörkulegri ritskoðun. Sagði hún
mann sinn hafa ákveðið að reyna
að vinna gegn þessum aðgerðum
sandinista innan frá, þ.e. á vett-
vangi stjórnarinnar, en sumarið
1982 gerðist það að rit sandinista
sakaði þau hjónin um að vera á
mála hjá bandarísku leyniþjónust-
unni, CIA, en verra getur ekki
komið fyrir nokkurn í Nicaragua
við núverandi aðstæður. Um það
leyti sagði og kunningi þeirra í ör-
yggislögreglunni að Edgar væri
kominn á skrá lögreglunnar yfir
hættulega menn, en það þýddi að
Frá bækistöð andspyrnuafla í fjallahéruðum norðurhluta Nicaragua.
Kaupmannahöfn:
Prófessor Pétur M. Jónasson
flytur erindi um Þingvallavatn
Jónshúsi, 3. febr.
NÝLEGA hélt I)ansk-íslenzka félagið
hér í Höfn fræðslufund í Domus
Technica. Þar flutti Dr. phil Pétur M.
Jónasson afar fróðlegt erindi um
Þingvelli og Þingvallavatn og sýndi
margar litskyggnur máli sínu til
glöggvunar.
Formaður Dansk-íslenzka fé-
lagsins, Soren Langvad verkfræð-
ingur og forstjóri bauð gesti vel-
komna og kynnti fyrirlesarann.
Prófessor Pétur ræddi í erindi sínu
ítarlega um sjálft Þingvallavatnið
og líffræði þess, og einnig um Þing-
velli sefn sögustað og merkilegt
náttúruvætti. Geysimargir áheyr-
endur voru saman komnir á þess-
um fundi félagsins, miklu fleiri en
venjulega sækja fundi þess eða alls
um 150 talsins, langflestir Danir.
Gerðu fundarmenn mjög góðan
róm að erindinu, sýndu áhuga sinn
með því að koma með margar fyrir-
spurnir, sem greiðlega var svarað.
Var þetta eftirminnilegt kvöld og
hin bezta íslandskynning.
Pétur Mikkel Jónasson er fæddur
í Reykjavík 1920 og uppalinn í
Vesturbænum við þá fallegu götu
Stýrimannastíg. Ahugi hans á
vötnum og vatnalíffræði vaknaði
þegar í æsku í nálægð Þingvalla-
vatns, er hann var smali í 12 sumur
hjá móðurafa sínum, Guðmundi
Jónssyni Ottensen í Þingvallasveit.
Faðir hans, Jónas H. Guðmunds-
son, bjargaði og gerði við skip um
allt Suður- og Vesturland, og er því
vatn í báðar ættir eins og Pétur M.
kemst að orði. Hefur hann átt
heima í Danmörku síðan 1939, er
hann fluttist hingað að afloknu
stúdentsprófi frá Menntaskólanum
í Reykjavík.
Eftir langt nám og margháttuð
trúnaðarstöf í vísindagrein sinni
varði Pétur M. Jónasson doktors-
ritgerð sína 1972 og fjallar hún um
líffræði Esrum-vatns á Norður-
Sjálandi. Þá varð hann prófessor í
vatnalíffræði við háskólann í
Kaupmannahöfn 1977, og er eini
prófessorinn í þeirri grein hér í
landi. Löng er sú leið frá smala-
mennskunni við Þingvallavatn í
eina prófessorsembætti í vísinda-
grein hjá milljónaþjóð. — Vataa-
líffræðideild Kaupmannahafnar-
háskóla er staðsett í Hillerod, þar
sem Pétur M. býr með eiginkonu
sinni, Dóru Gunnarsdóttur, og
tveimur dætrum þeirra.
Árið 1970 hófust alhliða vist-
fræðilegar rannsóknir við Mývatn
undir stjórn prófessors Péturs í
samstarfi við iðnaðarráðuneytið og

Pétur M. Jónasson
rómar hann mjög það samstarf,
ekki sízt við Árna Árnason skrif-
stofustjóra. Rannsóknum þessum,
sem margir aðilar stóðu að, lauk
1979 og kom þá út Mývatnsbók,
Lake Mývatn, og var Pétur M. Jón-
asson ritstjóri hennar. Er bókin
hin vandaðasta, prýdd mörgum
litmyndum, en alls eru myndir 180,
og er hún rúmlega 300 blaðsíður.
Eru höfundar Mývatnsbókar alls
tíu talsins og er hún ein heild engu
að síður, gefin út af Hinu íslenzka
fræðafélagi í Kaupmannahöfn.
Svipaðar líffræði- og vistfræði-
rannsóknir hafa verið gerðar við
Þingvallavatn síðan 1975 á vegum
Alþingis undir stjórn Péturs M. og
er í ráði að gefa út bók um þær að
þeim loknum. Eru þegar margar
ritgerðir fyrir hendi, þ.á m. 4 til
doktorsvarnar. Vantar nú aðeins
síðasta átak til að sambærileg bók
og Mývatnsbók verði tilbúin og
mun Hið íslenzka fræðafélag einn-
ig annast útgáfu hennar.
í bréfi sínu til Þingvallanefndar í
upphafi rannsóknanna segir Pétur
M. Jónasson, að eftir fjölmargar
vatnaskoðanaferðir víða um heim,
sé reynsla hans, að Þingvalla-
vatnssvæðið sé eitt fegursta vatna-
svæði veraldar, sem beri að nátt-
úruvernda allt strax, og varar við
auknum sumarbústaðabyggingum
á hinu viðkvæma landi. Hið sama
gerir prófessorinn í nýrri greinar-
gerð um Þingvallavatnsrannsóknir
og lýsir þar framgangi þeirra og
samstarfi vatnalíffræðideildar
Kaupmannahafnarháskóla og Al-
þingis. Má nefna m.a. að í ljós hef-
ur komið, að lífið í vatninu er
miklu frjósamara en álitið hefur
verið. Margt fleira mikilvægt hefur
að sjálfsögðu komið fram í hinni
viðamiklu rannsókn og mun marga
fýsa að sjá Þingvallavatnsbók, er
hún kemur út. Kannski hún og
rannsóknirnar í heild leiði til frið-
unar á Þingvallasvæði lík og raun-
in varð á við Mývatn?
G.L.Ásg.
Miklir kuld-
ar skapa
vanda á
Grænlandi
Kaupmannahofn, 8. feb. frá Niels J«rg-
en Bruun, Gra nlandsfréttaritara Mbl.
KIILDI hefur aldrei mælst
meiri í janúar í Godhaah á
Grænlandi en á þessu ári. Með-
alhitinn var 19,1 stigs frost. Öld
er liðin síðan skipulegar veður-
athuganir hófust þar og hefur
kuldametið fram að þessu verið
18,7 stiga frost.
Ekkert lát er á kuldunum í
febrúarmánuði. í fyrstu viku
mánaðarins hefur kuldinn í
landinu að jafnaði verið 24
stiga frost á Celcíus. ísinn
sem leggur að strönd landsins
vegna kuldans veldur vand-
ræðum í vöruflutningum og
veiðum. Stórir fletir á haf-
svæðinu milli Grænlands og
Kanada eru ísi lagðir.
Fulltrúar Grænlendinga á
danska þinginu tóku til máls á
fyrsta samkomudegi þess í
gær og hvöttu þingmenn allra
flokka til að veita athygli
þeim vandamálum sem blasa
við á Grænlandi vegna kuld-
ans þar.