Morgunblaðið - 09.03.1984, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. MARZ 1984 31
Afmæliskveðja:
Steinunn Finnboga-
dóttir — sextug
Mér hefir lengi virst sérstakan
hæfileika þurfa til að geta skrifað
afmælisgreinar og eftirmæli.
Þeim hæfileika er ég gjörsneydd
— ég finn aldrei rétta tóninn. Eft-
ir að ég skrifaði afmælisgrein um
sextuga kunningjakonu mína fyrir
rúmum 40 árum varð mér þetta
ljóst. Ég fékk svo miklar skammir
fyrir tiltæki mitt að ég hét því að
gera slíkt og þvílíkt aldrei aftur.
Meðal annars var sagt við mig í
ásökunartón að alveg eins hefði
átt að skrifa um hana NN sem átti
sextugsafmæli nokkru áður. Ég
viðurkenndi fúslega að sú kona
hefði fyllilega átt skilið að einhver
skrifaði afmælisgrein um hana, en
mér hefði aldrei komið til hugar
að gera það því ég væri henni ekki
nægilega kunnug.
Þetta 40 ára heit mitt braut ég
reyndar í hittiðfyrra er ég setti
saman afmælisgrein um eina sam-
starfskonu mína í Kvenréttindafé-
lagi íslands. Ég hætti á að verða
minnt á aðrar félagskonur sem al-
veg eins hefðu átt það skilið að ég
skrifaði um þær á sextugs-, sjö-
tugs-, áttræðis- eða jafnvel níræð-
isafmæli. Að loknum þessum af-
sökunarformála ætla ég að reyna í
þriðja sinn að skrifa afmælis-
grein, og nú er það aftur um sex-
tuga konu eins og fyrir fjórum
áratugum. Þá taldi ég mig vera að
skrifa um gamla konu, enda var
hún miklu eldri en ég. Nú finnst
mér aftur á móti ég vera að skrifa
um konu á besta aldri, því hún er
svo miklu yngri en ég.
Steinunn Finnbogdóttir á af-
mæli í dag, 9. mars 1984. Hún veit-
ir forstöðu dagvist fatlaðra í Há-
túni 12 í Reykjavík.
Fyrstu kynni mín af Steinunni
Finnbogadóttur voru í orlofsnefnd
húsmæðra í Reykjavík. Á fundi
eftir að ég var kosin varamaður í
nefndina sá ég Steinunni fyrst.
Þar talaði hún svo skipulega, ró-
lega og ræðumannslega að ég
furðaði mig á því að ég skyldi
aldrei hafa séð hana eða heyrt á
kvennafundum í Reykjavík.
Þetta var árið 1966, en nokkrum
árum síðar var Steinunn komin út
ÍSLENZKA álverid hefur nú ákveðið
að láta smíða fyrir sig 20 ný ker á
næstunni. Er það þáttur í endurnýj-
un allra kera álversins, sem fyrir-
huguð er á næstu árum. Smíði ker-
anna var boðin út og samið við
finnskt fyrirtæki um smíði 16 þeirra
og Stálvík um smíði fjögurra.
Að sögn Pálma Stefánssonar,
verkfræðings hjá álverinu, voru
það 10 fyrirtæki, sem buðu í
verkið, þar af tvö íslenzk, Stálvík
og Stálsmiðjan. Lægstu tilboðin
voru frá finnsku fyrirtæki, Stálvík
og þýzku fyrirtæki. Verð hvers
kers komnu á áfangastað er um
19.000 dollarar eða tæplega
í pólitíkina og við borgarstjórn-
arkosningarnar í Reykjavík 1970
var hún kosin borgarfulltrúi, efsti
maður á lista Samtaka frjáls-
lyndra. í borgarstjórn Reykjavík-
ur á kjörtímabilinu 1970—1974 lá
Steinunn Finnbogadóttir sannar-
lega ekki á liði sínu. Hún bar fram
tillögur um ýmiss konar breyt-
ingar til batnaðar í félagsmálum.
í ársbyrjun 1971 bar hún t.d. fram
tillögu um að félagsmálaráð borg-
arinnar kannaði möguleika á að
setja á stofn heimili þar sem ein-
mana gamalt fólk gæti dvalið
hluta úr degi eða daglangt. Þrem
árum síðar þegar borgarstjórn
hafði ekki borist svar frá félags-
málaráði út af tillögunni, hóf
Steinunn á ný að ræða um brýna
nauðsyn þess að koma á fót dag-
vist fyrir aldrað fólk sem býr við
einveru og öryggisleysi. Ekkert
varð úr framkvæmdum. Tólf ár
liðu þar til dagvist fyrir gamalt
fólk komst á í Reykjavík frá því
Steinunn hóf máls á því í borgar-
stjórn árið 1971.
Fyrir fimm árum eða snemma
árs 1979 setti Sjálfsbjörg, lands-
samband fatlaðra, á stofn í húsi
sínu, Hátúni 12, dagvist fyrir mik-
ið fatlað fólk sem býr eitt eða þarf
að vera eitt mestan hluta dagsins
á heimili fjölskyldu sinnar. Stein-
unni Finnbogadóttur var falið að
veita þessu dagvistarheimili for-
stöðu.
Ef ég kynni að skrifa afmælis-
grein í hefðbundnum stíl myndi ég
fella saman í setningar mörg há-
stemmd fögur lýsingarorð um
hæfileika Steinunnar til að gegna
þessu starfi, ekki með eigin orðum
heldur með þeim viðurkenningar-
og þakklætisorðum sem ég hefi
heyrt af vörum fólks sem dvelur í
dagvistinni. Ég býst við að ókunn-
ugir geri sér litla grein fyrir því
hvað þarna fer fram. Að þar sé
glatt á hjalla dettur fólki varla í
hug, hvað þá að þar sé sungið og
dansað. Það á sér a.m.k. stað á
föstudögum þegar kona kemur
sem leikur fjörug söng- og danslög
á píanóið sem Mæðrafélagið í
Reykjavík gaf dagvistinni. Stein-
550.000 krónur. Vegna þess, að
flutningskostnaði er bætt við verð
keranna frá erlendu fyrirtækjun-
um, er það nokkur vörn fyrir þau
íslenzku og hefur meðal annars
vegna þess verið samið við Stálvík
um smíði fjögurra.
Pálmi sagði, að fyrstu kerin
kæmu frá Finnlandi í maí og yrðu
þau þá prufukeyrð, hin kæmu síð-
an í haust. Síðan væri stefnt að
því að endurnýja öll ker álversins,
jafnvel 50 á næsta ári, en kerin
eru alls 320. Þessi ker væru
nokkru dýrari en gamla gerðin, en
talsverðar vonir væru bundnar við
það, að þau entust allt að helmingi
lengur og skiluðu því meiru af sér.
unn Finnbogadóttir hefir þann
hæfileika, sem oft er getið um
karla, að vera þegar það á við
hrókur alls fagnaðar. Það er engin
uppgerð, hún syngur og dansar
með fólkinu, og eins gera konurn-
ar sem Steinunn hefir valið með
sér til starfa. Ég hefi séð þetta
með mínum eigin augum þegar ég
hefi verið gestur þarna.
Eitt er mér sérstaklega minn-
isstætt af þeim málum sem Stein-
unn Finnbogadóttir vann að í
borgarstjórn. Það var um Arnar-
holt á Kjalarnesi. Steinunn barð-
ist fyrir því að þeirri stofnun yrði
komið í betra horf, svo ekki sé
fastara að orði kveðið. í því máli
kom fram sá hæfileiki Steinunnar
að vinna með þrautseigju og lagni
að takmarki sínu, enda hikaði hún
ekki við að biðja um lokaðan fund
í borgarstjórn þegar þetta mál var
að komast á lokastig. Henni þótti
það affarasælast, þar sem málið
var mjög viðkvæmt.
Því miður gafst Steinunni ekki
tækifæri til að vinna áfram að
umbótamálum í borgarstjórn á
næsta kjörtímábili 1974—1978,
enda þótt hún væri löglega kjörin
1. varamaður á lista sem borinn
var fram í samvinnu milli Alþýðu-
flokksins og Samtaka frjálslyndra
og vinstri manna. Það gerist
margt furðulegt í pólitíkinni.
Rúmu ári áður en Steinunn
Finnbogadóttir lagði út á stjórn-
málabrautina átti hún upptökin
að þeirri baráttu sem konur um
allt land háðu út af því hörmung-
arástandi sem ríkti á fæðingar-
deild Landspítalans. En sú deild
var jafnframt kvensjúkdómadeild
og voru þrengslin þar slík að kon-
ur, sem voru með krabbamein í
þeim líkamshlutum sem karlmenn
hafa ekki, urðu að bíða von úr viti
Ætli hann Halldór geti það?
Það var spurning, sem við Rang-
æingar hugsuðum oft þegar
eitthvað var að vélum okkar eða
þegar þurfti að ferðast yfir vond-
an veg. Því það var maðurinn sem
alltaf átti svar og vilja til að
greiða úr vanda okkar.
Hann á svo trausta bíla, er svo
úrræðagóður, lundin létt, svo það
virkar á mann eins og það væri
fyrir hann gert að leysa úr vanda
okkar. Þess vegna var Halldór
alltaf fremstur í flokki þegar
þurfti að kanna ókunnar slóðir og
erfiða vegi sunnlenskra sveita. Ég
segi var, en hann er það líka nú í
dag.
Hann Halldór Eyjólfsson á af-
mæli í dag.
Hann fæddist í Reykjavík 9.
mars 1924, sonur hjónanna Guð-
rúnar Þórðardóttur og Eyjólfs
Finnbogasonar, bifreiðastjóra.
Faðir hans var fyrsti áætlunarbíl-
stjóri sem hafði fastar áætlunar-
ferðir austur i sveitir, svo á æsku-
árum sínum kynntist hann því
fljótt, hvers virði það er að eiga
góð farartæki og beindist hugur
hans fljótt til þess að afla sér
þekkingar á því sviði og komu þá í
ljós góðir hæfileikar til munns og
handa.
Hann fór fljótt að vinna ýmis
störf, og lærði bifvélavirkjun.
Hann var ákaflega duglegur verk-
eftir að komast þangað til upp-
skurða eða annarra aðgerða.
Nokkur hluti af þeirri baráttusögu
íslenskra kvenna og „Landspítala-
söfnun kvenna 1969“ kemur á
prent í bókinni Ljósmæður á ís-
landi.
Steinunn Finnbogadóttir er
fædd og uppalin í Bolungarvík.
Hún fór ung til ljósmæðranáms og
um tíma vann hún á Fæðingar-
heimili Reykjavíkur. Formaður
Ljósmæðrafélags Islands var
Steinunn í 9 ár eða þrjú kjörtíma-
bil 1971—1979. Steinunn hefir
hrint af stað og staðið fyrir útgáfu
stéttartals ljósmæðra sem vænt-
anlegt er áður en langt um líður.
Ritið ber heitið Ljósmæður á ís-
landi. Það er bók í tveim bindum
með stéttartalinu, 60 ára sögu
Ljósmæðrafélags íslands og
fleiru, og átt hún að koma út á
árinu 1979 þegar Ljósmæðrafélag-
stæðismaður og jafnframt vann
hann mikið við ýmis ferðalög
einkum í óbyggðum.
Nánari kynni urðu þegar Hall-
dór árið 1949 varð starfsmaður
hjá Kaupfélagi Rangæinga á
Rauðalæk og er hann fyrsti verk-
stæðisformaður þar. Hann var
strax mjög virkur í störfum okkar
í héraðinu og þá fundum við svo
vel hvað í manninum bjó.
Þau kynni urðu til langrar vin-
áttu bæði þeirra eldri og yngri.
Ekki gleymir hann þeim eldri sem
minna geta orðið starfað, oft eyðir
hann tíma í að ræða við þá og
gleðja.
Og þá er nú ópalið í vasa hans
Dóra vinsælt hjá þeim yngri. Á
árunum frá 1964 til 1969 er hann
starfsmaður Orkustofnunar og
vinnur við ísa- og veðurathugun
og landkönnun.
Hjá Landsvirkjun hóf hann
störf 1969 og frá 1974 hefur hann
verið staðarumsjónarmaður Sig-
öldu og Hrauneyja.
Starfið var aðallega hér inni á
afrétti og er þá stundum ýmis mál
sem koma bændum hér um slóðir
við og er hann góður tengiliður
milli okkar og Landsvirkjunar.
Alltaf kemur í ljós hve góður
ferðamaður hann er við störf sín
hér inni í óbyggðum.
Vinnutími Halldórs vinar míns
hefur oft verið langur, en alltaf
ið átti 60 ára afmæli. Ég vonast nú
til þess að geta glaðst með Stein-
unni og ritnefndinni yfir útkomu
þessa ritverks um sumarmálin.
Á meðan Steinunn Finnboga-
dóttir var aðstoðarmaður félags-
málaráðherra 1971—1973 var
henni ásamt fjórum öðrum konum
falið að endurskoða lögin um orlof
húsmæðra. Steinunn hafði þá um
nokkurra ára skeið séð um rekstur
orlofsheimilis á vegum orlofs-
nefndar húsmæðra í Reykjavík og
í samvinnu við nágrannabyggðir. í
20 ár var hún í orlofsnefndinni í
Reykjavík og lengi formaður
hennar. Ég get ekki látið hjá líða
að geta þess að orlofsnefndarkon--
ur fá engin laun. Formaður
Landsnefndar orlofs húsmæðra
hefir Steinunn verið frá því að
lögin voru endurskoðuð.
Á þeim árum sem Steinunn var
aðstoðarmaður prófessors Péturs
H.J. Jakobssonar við ráðlegg-
ingastöð um fjölskylduáætlanir
flutti hún erindi um þau hjá ýms-
um félögum, m.a. á fundi sam-
bands norrænna kvenréttindafé-
laga sem haldinn var á Þingvöll-.
um 1968. Og greinar um ýmis
áhugamál hennar hafa birst i
Húsfreyjunni, Ljósmæðrablaðinu,
19. júní og blöðum í Reykjavík.
Steinunn Finnbogadóttir var
sæmd riddarakrossi hinnar ís-
lensku Fálkaorðu 17. júní 1982.
Hér skal staðar numið þótt
margt fleira mætti nefna af því
sem Steinunn hefir fengist við. Ég
lýk máli mínu með því að óska
Steinunni Finnbogadóttur allra
heilla í nútíð og framtíð.
Anna Sigurðardóttir
E.S.
Steinunn tekur á móti gestum í
Félagsheimili Skagfirðinga, Síðu-
múla 35, upp úr klukkan 7 í kvöld.
hefur hann þó tíma til að gleðjast
með glöðum og fagna unnum
áföngum og sigrum, að ég gleymi
ekki að koma í réttirnar, þá er
Halldór hrókur alls fagnaðar.
Syngur manna mest og kann mik-
ið af allskonar ljóðum. Sæti Hall-
dórs skipar enginn nema hann,
þannig er hans sterki persónu-
leiki.
Vinir hans í Landsveit senda
honum og fjölskyldu hans bestu
hamingjuóskir með afmælið og
framtíðina með ljóðlínum skálds-
ins úr Landsveit:
„Heilladísir íslands enn
orku verndi þína,
svo hún yfir mál og menn
megi lengi skína."
Guðni Kristinsson, Skarði.
20 ker endurnýjuð í Álverinu:
16 ker smíðuð í Finn-
landi — 4 hjá Stálvík
Sextugsafmæli:
Halldór Eyjólfsson
staðarumsjónarmaður
Opiöídagtilkl.2l
TJ*nir ITip Skeifunni 15
nAuIiAU 1 Reykjavík