Morgunblaðið - 10.03.1984, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. MARZ 1984
Einsog mer synist
Glonk og önnur
gcggjunareinkcnni
Langtum meira varið í
að reykja sig í hel í kompaníi
við Dallasguði
Á dögunum þegar ég
var að grauta í bunka af
þessum skræpóttu tíma-
ritum sem það er hlut-
skipti okkar blaðamanna
að grauta í, þá rifjaðist
það upp fyrir mér einsog
svo oft áður hvað fóikið
sem glennir sig framaní
okkur útúr þessum aug-
lýsingum er stundum
fjarri því að vera trúverð-
ugt, fjarri því að vera fólk
einsog þú og ég; og það
sama gildir raunar um
sjónvarpsauglýsingarnar,
þóað við látum það líklega
liggja á milli hluta í þetta
skiptið.
Lítum sem snöggvast á
auglýsingarnar frá fyrir-
tækjunum sem selja
okkur tóbakshóstann. Það
er ekki aldeilis hversdags-
fólkið sem reykir sígarett-
ur, ekki hún Litla-Gunna
né heldur hann Litli-Jón
sem pungar samvisku-
samlega út með vænar
fjörutíu krónur á dag
fyrir þau forréttindi að
mega ganga með krónísk-
an kverkaskít. Biddu fyrir
þér. Ef marka má auglýs-
ingarnar þærarna, þá eru
það einungis kappakst-
urshetjur sem svæla síg-
arettur eða djúphafskaf-
arar eða heimsþekktar
poppstjörnur með grænt
hár og síróp í brosinu; að
ógleymdum kúrekanum
og einfaranum í Marl-
boro-auglýsingunum, sem
birtast nær vikulega aft-
aná Time eða Newsweek,
og sem er hár maður með
mikinn hatt og kall-
mannlegt útlit og óþrjót-
andi birgðir af Marl-
boro-sígarettum.
Tvo til reiðar einsog
nærri má geta, og stendur
stutt og laggott í textan-
um sem fylgir honum inní
sólarlagið: „Come to Marl-
boro country."
Ég held ég hafi aldrei
séð venjulega skrifstofu-
blók til dæmis í auglýs-
ingu af þessu tagi, að ég
nú ekki tali um venjulega
húsmóður. Ég minnist
þess ekki heidur að hafa
rekist á ósvikinn verka-
kall í þessum auglýsing-
um né mjósleginn apótek-
ara að teija pillur, og það-
an af síður skraddara við
iðju sína eða afgreiðslu-
mann í járnvöruverslun,
hvað þá kvensu í dósa-
verksmiðju að laumupok-
ast með þvældan Camel-
stubb á bakvið vélina sína
— og öll í smurningi,
aumingja hróið, og með
stóreflis kokkhúslykil á
kinninni.
Biddu fyrir þér öðru
sinni. Svona manneskjur
virðast í tóbaksbindindi
árið um kring. Það er ein-
ungis sparifólkið sem fær
sér smók: elskendurnir á
silfursandinum í Karab-
iska hafinu, fjölþjóða-
flottræflarnir að skreppa
á skíði í einkaþotum,
Krösus og kompaní að
sleikja sólskinið í Monte
Carlo; og svo auðvitað
Marlboro-kappinn okkar
sem lætur sér ekki allt
fyrir brjósti brenna nema
ef vera skyldi slímið í lung-
unum. Ætli hversdags-
fólkið taki bara ekki í nef-
ið?
Ekki svo að skilja að
leikbrúðurnar sem mynd-
ast svo afbragðsvel komi
aðeins við sögu í tóbaks-
auglýsingum. Þannig þvo
einungis fagrar konur
þvott ef dæma má eftir
auglýsingum um þvotta-
efni. Digrar og fremur
ólánlegar kvensur þvo
aldrei þvott, né renglu-
legar og ólánlegar eftir á
að hyggja. Þær hljóta að
flatmaga uppí bæli allan
liðlangan daginn og senda
tauið í þvottahús.
Einu kvensurnar í víðri
veröld sem taka þvottinn
sinn sjálfar eru svo fagrar
og spengilegar að maður
er næstum rokinn um
koll. Og þegar þær þurfa
framí þvottahús að þjóna
þvottavélinni sinni þá
fara þær ævinlega fyrst á
hárgreiðslustofu og láta
leggja á sér hárið og því-
næst tii snyrtifræðings að
láta pólera á sér andlitið
og lakka á sér lúkurnar;
og sumar fletta sig raunar
klæðum áður en þær
byrja að mata þvottavél-
ina.
Þá er textinn sem þeim
er lagður í munn ekki
slorlegur. Ég hefði að vísu
ætlað að húsmóðir sem
fyndi hjá sér hvöt til þess
að mæla með ákveðinni
tegund af þvottaefni segði
bara sisona við vinkonu
sina yfir sopanum: „Mér
finnst þetta alveg ágætt
þvottaefni. Þú ættir að
prófa það.“ Og að vinkon-
an svaraði þá að bragði:
„Jæja, finnst þér það? Já,
kannski ég geri það bara.“
En í furðuheimi auglýs-
inganna er þetta ekki
nærri því svona einfalt. í
furðuheimi auglýs-
inganna eru allar hús-
mæður geggjaðar.
Hér er dæmigert sam-
tal af því tagi sem alls-
staðar annarstaðar en í
auglýsingu um þvottaefni
mundi lykta með heim-
sókn til geðlæknis:
Fyrsta húsmóðir:
„Húrra fyrir Glonk! Ég
nota Glonk! Glonk er
fljótvirkt! Glonk er ódýrt!
Glonk er óbrigðult!
Húrra! Ég er í Glonk-
skapi allan daginn af því
ég nota einungis Glonk í
þvottinn!"
Og önnur húsmóðir
svarar án þess að blikna
eða blána: „Húrra! Húrra!
Húrra! Ég elska Glonk!
Glonk, Glonk, Glonk! Ég
þvæ úr Glonk! Glonk,
Glonk, húrra!"
Yfir kaffisopa framí
stofu vel að merkja og
allsgáðar í þokkabót.
Bandarískur auglýs-
ingamaður sem ég kynnt-
ist fyrir mörgum árum
fullyrti alltaf að ef sölu-
manni lánaðist að bora
sér inní dagdrauma fólks
og tækist síðan þar að
auki að kitla hégómagirnd
þess, þá gæti hann selt því
Eiffelturninn, útsýnis-
réttinn ofanaf skakka
turninum í Písa, land-
skika á Norðurpólnum og
hlutabréf í lyklagerð
Sankti Péturs. Með glans.
Sami maður stóð líka á
því fastar en fótunum að
almenningur vildi láta slá
gullrykinu í augun á sér,
væri alveg ólmur í það.
Hann sagði að Litlu-
Gunnsu og Litla-Jónsa
þætti langtum meira var-
ið í að reykja sig í hel ef
þau þættust gera það í
kompaníi við bandaríska
Dallasguði, italska fjalla-
garpa og enska lorda á
veðhlaupabrautum.
Ennfremur var það í
guðspjöllum þessa kunn-
ingja míns að þóað aug-
lýsingar væru tíðum láta-
læti og sjónhverfingar, þá
væri það raunar leikur
sem við iðkuðum sjálf.
Hann fýsti að vita hvort
ég treysti mér til að mót-
mæla því að sjálf hefðum
við tilhneigingu til þess að
bregða okkur í þau gervi
sem hæfðu stundinni og
hefðum enda komið okkur
upp einskonar grímusafni
sem við notuðum eftir
hentugleikum. Hann vildi
meira að segja meina að
þetta væri okkur meðfætt
— og mikið hvort hann
hafði ekki rétt fyrir sér,
bölvaður.
Þetta er partur af siða-
lögmálinu, partur af seri-
moníunni sem við verðum
að temja okkur hvort sem
okkur líkar betur eða
verr. Ef við tökum dálítið
langsótt dæmi, svona til
gamans, þá er „Sælt veri
fólkið" kurteislegt og al-
þýðlegt ávarp og hugur-
inn sem býr á bakvið er
oftast óaðfinnanlegur.
„Sælt veri fólkið" segir
Gisli J. Ast()órsson
ekki sá sem er kominn
þeirra erinda að stela
borðsilfrinu og/eða rota
húsráðendur.
En það er ekki sama við
hverskonar tækifæri
þetta ávarpsform er not-
að. Hugsum okkur að þú
værir ambassadorinn
okkar í London og Engla-
drottning væri svo væn að
bjóða þér t svínasteik. Þá
mættirðu ekki ramba inní
Buckinghamhöll og segja:
„Sælt veri fólkið." Siða-
meistarinn fengi slag. Þú
yrðir til að byrja með að
koma akandi í að minnsta
kosti tíu metra langri
beyglu og með einkenn-
isklæddan bílstjóra undir
stýri sem sýndist jafnvel
snúðugri en þú. Ennfrem-
ur er eins víst og tvisvar
tveir eru fjórir að þú yrðir
að vera i sparigallanum,
og svo hef ég fyrir satt að
gesturinn eigi að hremma
lúkuna á drottningunni og
smella á hana kossi, rétt
einsog hann hefði hug á
að fá sér lúkuna í forrétt
áðuren hann steypti sér
yfir steikina.
Sömuleiðis mætti hugsa
sér (svoað við höldum
áfram með glensið) að
sem nú máltíðin stæði
sem hæst þá yrði til dæm-
is ambassador Nígeríu
sem væri meðal gestanna
fyrir því óláni að leysa
vind. Ef maður væri
staddur heima hjá sér og
stráknum manns yrði
þetta á, þá mundi maður
sussa á hann og segja
hæglátlega að svona hag-
aði maður sér ekki við
matarborðið, góurinn
minn; og að ekki gerði hún
systir hans þetta, einsog
hann vissi best.
En Engladrottning
mætti ekki sussa á Níger-
íumanninn, ekki einu
sinni með vingjarnlegu
brosi. Hún mætti ekki
segja hæglátlega: „Þetta
gerir maður ekki, Bamba
minn. Ekki fretar íslenski
ambassadorinn." Það væri
brot á siðareglunum,
gagnstætt serimoníunni. í
staðinn verða allir við
borðið að ríghalda í gervi-
svipinn sem ég nefndi áð-
an og halda áfram að
hakka í sig svínið, þóað
Bamba hafi orðið svo
hressilega á í messunni að
kristalsglösin séu ennþá
að springa.
Svoað við erum kannski
bara að uppskera einsog
við sáum þegar við ljúkum
upp prjálritunum og
blómarós í sundpjötlu á
stærð við aðra geirvört-
una á henni orgar fram-
aní okkur að sá sem eigi
ekki gúrkuskurðarvél með
tómataflysjara í hinum
endanum, honum sé bara
best að ganga út og
hengja sig.
Kinn af leikendum í sýningu NFFA
i Akranesi.
Akranes:
Leiksýning
í Fjölbrauta-
skólanum
LEIKKLÚBBUR NFFA sýnir nú tvo
einþáttunga, „Menn deyja ekki
hér“, eftir Jean Tardieu f þýðingu
Vigdísar Finnbogadóttur og „Sköll-
óttu söngkonuna" eftir Eugéne Ion-
esco í þýðingu Bjarna Benediktsson-
ar. Leikstjóri er Hjalti Kögnvalds-
son.
Æfingar hafa staðið yfir í Fjöl-
brautaskólanum á Akranesi í
fimm vikur, en að sýningunni
standa um 20 nemendur, þar af
átta leikendur. Þetta er í sjötta
skipti sem leikklúbbur NFFA set-
ur upp leiksýningu.
Sýningar einþáttunganna fara
fram á sal fjölbrautaskólans.
Útflutn-
ingsbætur
á þrotum
Útflutningsbætur landbún-
aðarafurða samkvæmt fjárlög-
um eru langt komnar að sögn
Gunnars Guðbjartssonar fram-
kvæmdastjóra Framleiðsluráðs
landbúnaðarins. Sagði Gunnar
Ijóst að þær 280 milljónir sem
til útflutningsbóta hefðu verið
ætlaðar á fjárlögum dygðu eng-
an veginn vegna mikillar út-
flutningsþarfar á þessu ári.
Sagði Gunnar að útflutn-
ingsbótaréttur bænda skv.
Framleiðsluráðslögunum væri
áætlaður 180—190 milljónum
hærri en fjárlögin gerðu ráð
fyrir, eða 460—470 milljónir
króna. Eins og komið hefur
fram hér í blaðinu vantaði mikið
uppá að útflutningsbætur síð-
asta árs væru fullnýttar vegna
lítils útflutnings á því ári. Mikl-
ar birgðir dilkakjöts voru því við
upphaf síðustu sláturtíðar sem
kemur fram sem aukin útflutn-
ingsþörf á þessu ári en ónotaðar
útflutningsbætur á því ári falla
hins vegar niður og koma bænd-
um ekki til góða nú.
| Opiö í dag kL 10—16 fjíl Vdrumarkaöurinn hTI
m ^
, Opiö í dag kL 10—16 Vörumarkaöurinn hf. I