Morgunblaðið - 10.03.1984, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. MARZ 1984
15
V feitölufrumvarp
á villigötum?
— eftir Ólaf
ísleifsson
f þjóðfélagi nútímans hafa
stjórnvöld, fyrirtæki og einstakl-
ingar tiltækar mun fullkomnari
og betri upplýsingar um ástand og
horfur í efnahagsmálum en áður
var. Upplýsingar um verðbreyt-
ingar og almenna þróun verðlags
eru þar á meðal og skipta miklu
um hag atvinnufyrirtækja og af-
komu launþega. Engin einhlít
mælistika er til á almennar verð-
lagsbreytingar, en með gildum
rökum má líta á hækkun fram-
færslukostnaðar heimila sem
mælikvarða á verðlagsþróun yfir
tiltekið tímabil.
Camlir tímar
Áður en ríkisstjórnin afnam
bindingu kaupgjalds við fram-
færsluvísitölu með bráðabirgða-
lögum frá í maí sl. gegndi fram-
færsluvísitalan tvíþættu hlut-
verki. Annars vegar sem mæli-
kvarði á almenna þróun verðlags í
landinu og hins vegar sem gang-
virki hinna sjálfvirku kaupgjalds-
hækkana, sem jafnan fylgdu
hækkun framfærsluvísitölunnar.
Á þeim tímum þegar kaupgjald
tengdist hækkun framfærslu-
kostnaðar með beinum hætti áttu
aðilar vinnumarkaðarins mikilla
hagsmuna að gæta við úteikning
framfærsluvísitölunnar. í því
skyni að eyða tortryggni og stuðla
að sáttum á vinnumarkaði var
Kauplagsnefnd falið að hafa út-
reikning vísitölunnar með hönd-
um, en hana skipa fulltrúar frá
Alþýðusambandi íslands og
Vinnuveitendasambandi íslands
auk formanns, skipuðum eftir til-
nefningu Hæstaréttar. Svo sem
nafn Kauplagsnefndar gefur til
kynna er hún vettvangur, þar sem
aðilar vinnumarkaðarins gátu
samræmt sjónarmið sín varðandi
vísitöluútreikning og jafnað
ágreining ef svo bar undir.
... og nýir
Nú eru runnir upp nýir tímar.
Bein tenging kaupgjalds við vísi-
tölu hefur verið bönnuð til 1. júní
1985. Hvað þá tekur við á vett-
vangi kjaramála veit enginn nú,
en vart er unnt að ímynda sér, að
aðilar vinnumarkaðarins semji
um fyrirkomulag í líkingu við það
sem Ólafslög gerðu ráð fyrir, svo
ömurleg sem reynslan af því varð.
Kauplagsnefnd hefur því lokið
Samband Alþýðu-
flokkskvenna:
Ráðstefna um
rétt heima-
vinnandi fólks
Samband Alþýðuflokkskvenna
hyggst gangast fyrir ráðstefnu,
samkvæmt samþykkt VI lands-
fundar Sambands alþýðuflokks-
kvenna sem haldinn var í Reykja-
vík í október 1983.
Ráðstefna þessi er sú eina sinn-
ar tegundar sem haldin hefur ver-
ið hér á landi. Yfirskrift ráð-
stefnunnar er: Hver er réttur
heimavinnandi fólks í þjóðfélaginu?
Ráðstefnan verður haldin í
Kristalssal Hótels Loftleiða 10.
mars nk. og hefst kl. 10.00 f.h. og
stendur til kl. 16.00. Að framsögu-
erindum loknum verða fyrirspurn-
ir og síðan vinna í starfshópum.
Ráðstefnan er öllum opin.
Þátttöku er hægt að tilkynna á
skrifstofu Alþýðuflokksins kl.
13.00-17.00 í síma 29244.
hlutverki sínu. Að réttu lagi hefur
framfærsluvísitalan því eina hlut-
verki að gegna nú að vera mæli-
kvarði á verðlagsþróun í landinu.
Ætla má, að Hagstofa fslands sé
best til þess fallin að hafa útreikn-
ing vísitölunnar með höndum,
enda eru á þessu ári liðin 70 ár frá
því skipulegar verðmælingar hóf-
ust hér á landi á vegum Hagstof-
Tímaskekkja?
Miðað við þá þróun mála sem
orðið hefur á síðastliðnu hálfu
öðru misseri virðist það skjóta
skökku við, að nú sé lagt fram á
alþingi stjórnarfrumvarp, þar sem
gert er ráð fyrir, að Kauplags-
nefnd hafi áfram með höndum út-
reikning vísitölu framfærslu-
kostnaðar. Ætlast ríkisstjórnin til
að vísitölubindingin verði tekin
upp að nýju eftir 1. júní 1985?
I frumvarpinu er gert ráð fyrir
að vísitalan verði reiknuð árs-
fjórðungslega, miðað við byrjun
mánaðanna febrúar, maí, ágúst og
nóvember. Hins vegar geti Al-
þýðusamband fslands eða Vinnu-
veitendasamband fslands óskað
eftir því, að vísitalan verði reikn-
uð aukalega í byrjun annars mán-
aðar en skylt er að reikna hana.
Skal þá Kauplagsnefnd verða við
þeirri ósk, enda sé hún borin fram
með minnst tveggja vikna fyrir-
vara.
Má ekki einfaldlega fela Hag-
stofunni að reikna vísitöluna mán-
aðarlega eins og tíðkast með ná-
grannaþjóðun og spara sér laga-
setningu af þessu tagi?
Tvöfalt neitunarvald
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
tekinn verði upp nýr grunnur
framfærsluvísitölunnar, reistur á
rannsókn á neysluháttum, sem
fram fór á árunum 1978—79. Þessi
breyting er tímabær, og flestum
mun þykja hún sjálfsögð.
Hins vegar fjallar 3. gr. frum-
varpsins um endurskoðun vísitölu-
grunnsins í framtíðinni. Greinin
hljóðar svo:
„Kauplagsnefnd skal eigi
sjaldnar en á 5 ára fresti láta fara
fram athugun á því, hvort ástæða
sé til að endurskoða grundvöll
vísitölu framfærslukostnaðar.
Skal sú athugun fyrst fara fram á
árinu 1985. Telji allir nefndarm-
enn, að lokinni slíkri athugun, að
endurskoðunar sé þörf, getur
nefndin ákveðið, að gerð skuli
neyslukönnun til endurnýjunar á
grundvelli vísitölunnar. Að fengn-
um niðurstöðum er nefndinni —
sé hún sammála — heimilt að
ákveða framfærsluvísitölunni nýj-
an grundvöll án þess að koma
þurfi til lagasetningar.
Kauplagsnefnd skal gera ríkis-
stjórninni grein fyrir niðurstöð-
unum.“
Hér á ekki að rasa um ráð fram.
Verði frumvarpið að lögum
óbreytt, er sérhverjum hinna
þriggja fulltrúa í Kauplagsnefnd
JKI
Ólaíur ísleifsson
„Ætlast ríkisstjórnin til
að vísitölubinding kaup-
gjalds verði tekin upp að
nýju eftir 1. júní 1985?“
falið neitunarvald á tveimur stig-
um hugsanlegrar endurskoðunar á
grunni vísitölunnar. Á fimm ára
fresti skal athugað, hvort ástæða sé
til að endurskoða grundvöll vísi-
tölu framfærslukostnaðar. Því að-
eins að allir nefndarmenn telji að
lokinni slíkri athugun, að endur-
skoðunar sé þörf, getur nefndin
ákveðið að kannaðar skuli neyslu-
venjur landsmanna. Og því aðeins
að nefndin sé sammála, er henni
heimilt að ákveða, að tekinn skuli
upp nýr vísitölugrunnur án þess
að koma þurfi til lagasetningar.
Mæla einhver rök með því, að
þessi ákvæði frumvarpsins verði
að lögum?
Ólafur ísleifsson er hagíræðingur f
Reykjavík.
1.740 krónur
fyrir loðnulest-
ina í Færeyjum
— 660 krónur hér
LOÐNUVERÐ í Færeyjum er nu
rúmlega helmingi hærra en það
verð, sem síðast var í gildi hér. Fyrir
loðnulestina til bræðslu fást nú hjá
Havsbrún í Fuglafirði 1.740 krónur
miðað við 8,5% fituinnihald og 14,5%
fitufrítt þurrefnisinnhald. Verð það,
sem nú gildir hér, er 660 krónur
fyrir hverja lest og miðað við 8% I
fituinnihald og 16% fitufrítt þurrefn-
isinnihald.
Eins og kunnugt er af fréttum
hafa nokkur íslenzk loðnuskip
siglt með afla sinn til Havsbrúnar
í Fuglafirði og lönduðu þrjú skip
þar um helgina. Andreas Lava
Olsen, framkvæmdastjóri Havs-
brúnar, sagði í samtali við Morg-
unblaðið á þriðjudag, að óvíst væri
hvort hægt væri að halda þessu
verði þar sem markaður væri
ótryggur og ennfremur væri óvíst
hve lengi væri hægt að taka á móti
afla íslenzkra báta. Nú væri kol-
munnavertíð Færeyinga að byrja
og fengi verksmiðjan þá fyllilega
nægilegt hráefni til úrvinnslu.
Aðspurður um það, af hverju
þessi verðmunur stafaði sagði
Andreas Lava Olsen, að miklu
máli skipti að verksmiðja Havs-
brúnar væri í gangi allan ársins
hring, en þær íslenzku aðeins í ör-
fáa mánuði og væri þar ólíku sam-
an að jafna. Við verksmiðjuna
væri því gott og vel þjálfað starfs-
fólk og henni vel við haldið. Þá
væri gufuþurrkari í verksmiðj-
unni og gæti það einnig haft sitt
að segja.
Túlípapf
nýSskornum blómum.
y^bjóðum nu
átúHpönum:
10 stk. á kr. 139-
5 stic.áJstJ^1-