Morgunblaðið - 04.05.1984, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. MAÍ 1984
11
inn á markaðinn hér. Við vorum
seinir að átta okkur á þróuninni |
og hefðum átt að vera búnir að
koma á tengslum við Mitsubishi
miklu fyrr. Tölurnar tala sínu
máli í þessum efnum: árið 1974
var hlutdeild japanskra bíla á
markaðinum hérlendis 14,9%, en
var tæp 60% á síðasta ári."
Ríkið of gráðugt
— Þú nefndir að bílainnflutn-
ingur væri sveiflukenpdur. Hvað
veldur því?
— Bílar eru allt of dýrir, það er
meginástæðan. Fólk ræður ekki
við að kaupa nýja bíla á erfiðum
tímum. Þetta er mjög bagalegt,
ekki aðeins fyrir bílainnflytjend-
ur, heldur þjóðarbúið í heild. Því
það er gífurlega óhagstætt að reka
gamla bíla, viðhaldið er bæði mik-
ið og kostnaðarsamt.
Hér á hið opinbera sökina, eins
og víða annars staðar. Ríkið tekur
til sín u.þ.b. % af kostnaðarverði
bíla og u.þ.b. helming af kostnað-
arverði vinnuvéla í formi tolla og
söluskatts. Galant-bifreið, sem
kostar 152 þúsund krónur í inn-
flutningi, er komin upp í 452 þús-
und til neytenda hér. Þar af tekur
ríkið til sín rúmlega 210 þúsund.
Það er vægast sagt allt of mikið,
því það ætti sannarlega ekki að
teljast lúxus að eiga bíl á íslandi,
við búum í strjálbyggðu og harð-
býlu landi og höfum engar járn-
brautir.
Það sama er að segja um vinnu-
vélarnar. Menn sem standa í stór-
framkvæmdum og þurfa að festa
kaup á stórvirkum vinnuvélum
eru lamaðir fjárhagslega strax í
upphafi. Þeir þurfa að leggja út til
ríkisins helminginn af heildar-
upphæð vélarinnar áður en hún
getur farið að vinna fyrir sér.
Þetta verður aftur til þess að
framkvæmdir dragast og verða
dýrari en ella þyrfti að vera, auk
þess sem menn halda að sér hönd-
um í sambandi við endurnýjun og|
notast við úrelt tæki. Hið opinbera
virðist ekki skilja, að þetta eru
vinnutæki í þágu allrar þjóðarinn-
ar, en ekki leiktæki einstakra
manna.
Þetta fyrirkomulag virkar einn- j
ig sem átthagafjötrar á þegnana.
Margir íslenzkir verktakar hafa
til að bera mikla þekkingu og
mundu vafalaust geta flutt þá
þekkingu út, öllum landsmönnum
til hagsbóta ef þeir byggju við
betri aðstæður að þessu leyti.
Nefna má að Danir eru allstórir
verktakar í fjarlægum löndum og
skapa þannig dýrmætar gjaldeyr-
istekjur.
En nú er ég búinn að kvarta
nóg, því ástandið er vissulega
miklu betra nú en var á tímum
innflutningshaftanna fram að
1961. Hekla hóf innflutning á
Land-Rover strax árið 1948, en
það fékkst ekki leyfi fyrir nema
260 bílum á næstu 12 árum. Um
haustið 1961 var innflutningur
bifreiða gefinn frjáls og þá seldi
Hekla 500 Land-Rover á næstu tíu
mánuðum! Svo við megum þakka
fyrir að búa ekki við innflutn-
ingshöft lengur.
— Caterpillar-umboðið hefur
léngi verið einn helzti þáttur í
starfsemi Heklu á undanförnum
áratugum. Hvernig er ástandið á
þeim vígstöðvum?
— Innflutningur á vélum og tækj-
um frá Caterpillar-verksmiðj-
unum hefur lengi verið ein af meg-
instoðum okkar reksturs," segir
Ingimundur Sigfússon, „og það er
skemmtilegt að segja frá því, að
Caterpillar hefur aldrei gengið
betur en á síðasta ári og það sem
af er þessu ári. Raunar er sú
þróun öll ævintýri líkust.
— A alþjóðavettvangi hefur
gætt harðnandi samkeppni milli
Caterpillar-verksmiðjanna og
Japanska fyrirtækisins Komatsu
og jafnframt hefur Caterpillar átt
við erfiðleika að etja. Hefur þeirr-
ar samkeppni ekki gætt hér?
— Komatsu kom inn með miklum
krafti á markaðinn hér á árinu
1981, en við vorum við öllu búnir.
Grundvallarstefna Caterpillar-
verksmiðjanna er sú, að þeir koma
til móts við umboðsmenn sína í
borð við Heklu búa við hér á
landi?
— Þau eru ekki endilega verri hér
en annar staðar, en þó hefur Verð-
lagseftirlitið, sem hér hefur verið
við lýði, verið stærra og verra mál
en menn hafa gert sér grein fyrir.
Því hefur verið haldið uppi til þess
að vernda neytendur, en samt eig-
um við heimsmet í verðbólgu. Nú
kemur í ljós, að verðlag fer lækk-
andi, þegar losað er um verðlagg-
höftin. Ég get nefnt það sem
dæmi, að á árunum 1963—’64 voru
opinber gjöld á varahlutum í bif-
reiðar lækkuð og við lækkuðum
varahlutabirgðir okkar þá sam-
dægurs viðskiptamönnum okkar
til hagsbóta. Eg get einnig nefnt
flutningsgjöldin til íslands, sem
lengi hafa verið há, en með vax-
andi samkeppni hefur það breytzt,
en áður gátu skipafélögin borið
fyrir sig opinbera aðila í sambandi
við verðhækkanir.
— Hekla hf. er fjölskyldufyrir-
tæki í eigu annarrar kynslóðar
þinnar fjölskyldu. Reynslan á ís-
landi er sú, að fjölskyldufyrirtæki
leggja upp laupana í annarri eða
þriðju kynslóð, en ykkur systkin-
um hefur hins vegar tekizt að
halda vel á því, sem ykkur hefur
verið trúað fyrir. Hvernig sérð þú
þessa þróun fyrir þér?
— Ég tel, að það eigi fyrst og
fremst að vera hæfir einstakl-
ingar í forsvari fyrir svona fyrir-
tæki. Hinsvegar á ekki að útiloka
fjölskyldumeðlimi frá því að vera í
slíkri trúnaðarstöðu, ef þeir reyn-
ast til þess hæfir, en ef í ljós kem-
ur, að þeir eru ekki vandanum
vaxnir, þá dregst rekstur fyrir-
tækisins saman. Það má hins veg-
ar ekki láta fjölskyldutengslin
ráða of miklu og það er skynsam-
legt fyrir fjölskyldur, sem eiga
fyrirtæki að gera sér grein fyrir
þessu og eiga sínar eignir þótt
aðrir séu ráðnir til þess að stjórna
þeim. Hins vegar hef ég alltaf not-
ið góðs stuðnings minnar fjöl-
skyldu og án þess stuðnings gæti
ég ekki starfað sem forstjóri þessa
fyrirtækis.
Mikil áherzla á, að ein-
staklingurinn fái notið sín
sem bezt í starfi
— Nú eru merk tímamót í sögu
fyrirtækisins. Er meiningin að
brydda upp á einhverjum nýjung-
um í tilefni afmælisins?
— Það verða engar róttækar
breytingar, en við erum staðráðnir
í að nýta þetta ár til að. bæta
okkur á öllum sviðum. Takmark
okkar er að vera ávallt í farar-
broddi. Sérstaklega höfum við í
hyggju að efla innri samskipti
starfsmanna fyrirtækisins, sem
eru 110 að tölu. Við ætlum að
reyna að auka streymi upplýsinga
innan fyrirtækisins, þannig að
menn hafi tilfinningu fyrir fyrir-
tækinu sem heild. Það er 1 undir-
1 búningi að stofna sjóð til minn-
ingar um stofnandann Sigfús
Bjarnason og til heiðurs móður
okkar Rannveigu Ingimundardótt-
ur. Tilgangur sjóðsins er m.a. sá
að efla menntun starfsfólksins.
Það gefur því aukna möguleika á
að njóta sín betur í starfi og í
einkalífinu, því miður er það svo í
stórum fyrirtækjum að svigrúm
einstakra starfsmanna er oft
takmarkað og menn fá ekki næg
tækifæri til að sýna hvað í þeim
býr. En við viljum reyna eftir
megni að stuðla að því að einka-
framták og sköpunargleði
starfsmanna okkar fái að koma
fram, og teljum það mikilvægt
spor í rétta átt að efla upplýs-
ingastreymið innan fyrirtækisins
og menntun okkar fólks.
Við megum vera mjög þakklátir
fyrir það starfsfólk sem við höf-
um. Mannaskipti eru mjög fátíð,
enda er meðalstarfsaldur hjá
fyrirtækinu 9,6 ár. Og það sýnir
kannski best þann hug sem starfs-
fólkið ber til fyrirtækisins, að í
afmælishófi sem við héldum fyrir
starfsfólkið á þrettándanum,
færðu starfsmenn Heklu afmælis-
barninu skrautritað skjal, þar sem
boðin var fram endurgjaldslaus
vinna við að sýna fyrirtækið al-
menningi á komandi vori.
Morgunblaftið/KÖE
Þessi mynd er tekin árið 1954, en þá hafði Hekla nýverið gert umboðssamning við Volkswagen-verksmiðjunar, sem
settu það skilyrði að Hekla hefði á sínum snærum sérþjálfaða bifvélavirkja til að gera við Volkswagen-bíla. Hélt
Hekla þá námskeið fyrir unga bifvélavirkja og myndin er af þeim, ásamt þýskum kennara (sitjandi), Sigfús
Bjarnasyni (standandi fyrir miðju), Ólafi ísakssyni (lengst til hægri), sem enn starfar hjá Heklu 86 ára gamall, og
Finnboga Eyjólfssyni (lengst til vinstri), sem þá var verkstjóri, en starfar nú sem blaðafulltrúi Heklu með meiru.
verði og þeir horfa fram i tímann
og vilja ekki láta timabundna
erfiðleika þeirra sjálfra verða til
þess, að umboðsmenn þeirra víðs-
vegar um heim, lendi í verulegum
erfiðleikum. Þeir leggja allt kapp
á að huga að stöðu umboðsmanna
sinna og þetta hefur styrkt okkur
í samkeppninni hér heima fyrir.
Að auki höfum við farið út í sölu á
Caterpillar-bátavélum, rafstöðv-
um í skip og báta og fleira ásamt
hinni hefðbundnu verzlun með
vinnuvélar og tæki.“
Sigfús Bjarnason
— Faðir þinn stofnar fyrirtækið á
miklum krepputímum, en nær
samt sem áður fljótlega góðum ár-
angri. Hvernig maður var Sigfús
Bjarnason? Hafði hann sérstaka
hæfni í viðskiptum?
— Já, faðir minn hafði glögga til-
finningu fyrir viðskiptum, enda var
oft sagt um hann, að það væri
sama á hverju hann snerti, það
yrði allt að gulli í höndunum á
honum. Hann var kappsamur og
fljótur að átta sig á hvar mögu-
leikarnir lágu, sem sést best á því
að honum skyldi takast að ná í öll
þessi góðu umboð. Því auðvitað
var hann þar að keppa við fleiri
aðila. Þá var hann mjög fram-
sýnn. Hann hugsaði til dæmis
langt fram í tímann þegar hann
réðst í að byggja húsnæðí okkar
hér við Laugaveg.
En það er dálítið fyndið, að
hann var talinn latur í æsku. Sem
mér finnst fráleitt, því hann var
sívinnandi frá því að ég man eftir
honum, vakinn og sofinn yfir
fyrirtækinu. En kannski hefur
honum leiðst að vinna almenn
sveitastörf og ekki sýnt neinn sér-
stakan dugnað við það.
Annað sem var einkennandi við
föður minn var góða skapið hans.
Hann var síbrosandi, og var
reyndar oft kallaður „Sigfús með
brosið". Hann átti heldur aldrei í
útistöðum við aðra menn, hann
hvorki nennti því né kærði sig um
að eyða tíma í slíkt.
— f öllum megindráttum er
rekstur Heklu hf. í svipuðum far-
vegi og þegar faðir ykkar systkina
féll frá fyrir aldur fram, en á
þessu tímabili hafa orðið miklar
breytingar í þjóðfélaginu og t.d.
hafa tölvur komið til sögunnar.
Hvað veldur því, að Hekla hf. hef-
ur ekki leitað á þau nýju mið?
— Við hugleiddum það um skeið
að fara út í innflutning og verzlun
með tölvur, en komumst að þeirri
niðurstöðu, að það væri ekki á
okkar sviði, það var ástæðan fyrir
því, að við fórum ekki út á þá
braut. Við höldum okkur við
hefðbundið starfssvið fyrirtækis-
ins og reyiium að hagnýta okkur
þá kunnáttu, sem við höfum yfir
að ráða viðskiptmönnum okkar til
hagsbóta. Hins vegar er tölvu-
Margrét S
gfúsdóttir í heimilisdeild Heklu.
notkun mjög víðtæk í rekstri fyrir-
tækisins.
— Hvað um aðrar nýjungar?
— Það er kannski ástæða til þess
að skýra frá því, að við höfum um-
boð fyrir bandaríska stórfyrirtæk-
ið General Electric, sem rekur
dótturfyrirtæki, sem heitir Gener-
al Electric Trading Company.
Þetta fyrirtæki hefur m.a. sérhæft
sig í þríhliða viðskiptum í stórum
stíl og stundað þau m.a. í þriðja
heiminum. Þessi viðskipti ganga í
stórum dráttum fyrir sig á þann
veg, að fyrirtækið kemst í sam-
band við aðila, sem hafa hug á að
selja framleiðslu sína til ríkja í
þriðja heiminum, sem hafa hins
vegar ekki yfir gjaldeyri að ráða
og þá stuðlar General Electric
Trading Company að þessari sölu
með því að taka framleiðsluvörur
viðkomandi ríkis upp í kaupverðið
og selja þær svo til þriðja lands.
Við höfum kynnzt þessum við-
skiptamáta vegna tengsla okkar
við þetta fyrirtæki og lögðum
mikla vinnu í það á síðasta ári að
kanna, hvort hægt væri að selja
íslenzku skreiðina til Nígeríu með
þessum hætti. En margt annað
getur komið til greina í þessum
efnum og þetta er viðskiptamáti,
sem við viljum gjarnan þreifa
okkur áfram með.
Stór stund í lífi Sigfúsar Bjarnasonar
ardóttur. Myndin er tekin árið 1963,
var tekin formlega í notkun.
— Hefur þú trú á slikum við-
skiptaháttum með aðild íslenzkra
fyrirtækja?
— Ég held það. Við munum alla
vega ekki gefast upp, þótt við höf-
um enn ekki haft erindi sem erf-
iði.
— Á síðustu árum hefur vakn-
að vaxandi áhugi á því að auka
umsvif íslenzkra fyrirtækja er-
lendis og nokkur þeirra hafa
opnað skrifstofur í öðrum löndum
í ríkari mæli en áður. Hver er þín
skoðun á þessum umsvifum?
— Ég held, að við höfum alltaf
verið of innilokaðir í okkar við-
skiptaháttum. Það má kannski
geta þess, að Hekla hafði opna
skrifstofu í Bandaríkjunum á
stríðsárunum, en á seinni áratug-
um hefur athafnafrelsi manna
verið takmarkað mjög, eins og sjá
má af því, að fslendingar hafa
jafnvel ekki mátt nota krítarkort
erlendis fyrr en á síðustu misser-
um. Við getum áreiðanlega gert
mjög margt til þess að auka hag-
kvæmni okkar í viðskiptum við
önnur lönd, sem menn hafa verið
hræddir við að reyna vegna þekk-
ingarleysis og haldið af þeim sök-
um, að ekki væri framkvæmanlegt
fyrir okkur vegna smæðar okkar.
— Hvað vilt þú segja um þau j
rekstrarskilyrði, sem fyrirtæki á
og konu hans, Rannveigar Ingimund-
þegar nýbygging Heklu við Laugaveg