Morgunblaðið - 08.05.1984, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. MAÍ1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoóarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Augiýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, simi 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 20 kr. eintakiö.
Launakostnaður
og fyrirtækin
Utreikningar Vinnuveit-
endasambands íslands
sýna aö vegna nýgerðra kjara-
samninga eykst launakostn-
aður íslenskra fyrirtaekja um
meira en 2.000 milljónir króna
í heild á árinu 1984. Af þessu
tilefni kvaddi Magnús Gunn-
arsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins,
sér hljóðs í Morgunblaðinu á
sunnudag og varaði atvinnu-
rekendur við. Hann benti á þá
staðreynd að kjarasamn-
ingarnir hefðu í för með sér
kostnaðarauka fyrir fyrirtæk-
in umfram þann ramma sem
ríkisstjórnin hefði ákvarðað
Pg byggðist meðal annars á því
að gengi íslensku krónunnar
yrði ekki lækkað um meira en
5% á þessu ári. Magnús Gunn-
arsson minnti á afdráttarlaus-
ar yfirlýsingar dr. Jóhannesar
Nordal, seðlabankastjóra, um
strangt aðhald í gengismálum
í ræðu á ársfundi Seðlabank-
ans og síðan sagði Magnús
orðrétt: „Útflutningsfyrirtæki
geta því ekki búist við að
sækja auknar tekjur með
lægra gengi. Þau verða að taka
þennan aukna launakostnað á
sig sjálf. Samkeppnisgreinar á
heimamarkaði verða jafn-
framt að mæta erlendum
fyrirtækjum á þeim verðfor-
sendum sem gengisskráningin
gefur."
í þessum orðum fram-
kvæmdastjóra Vinnuveitenda-
sambandsins kemur fram
raunsætt mat á stöðu efna-
hagsmála og stuðningur við
hið yfirlýsta markmið allra
sem við efnahagsstjórn fást að
standa sem fastast á verð-
bólgubremsunum. Síðasta ár
var vel reknum fyrirtækjum
hagkvæmt og þá var höggvið á
tengslin milli verðlags og
launa þannig að launakostnað-
urinn jókst ekki sjálfkrafa á
þriggja mánaða fresti. Að
þessu hafa launþegar orðið að
laga sig með því að draga sam-
an neyslu og eyðslu. Nú þurfa
stjórnendur fyrirtækja að
bregðast við hærri launa-
kostnaði með öðrum hætti en
áður, þeir geta ekki vænst þess
að gengi krónunnar verði lag-
að að þörfum þeirra. Frjáls-
ræði í verðlagsmálum veitir
meira aðhald á því sviði en
opinberir aðilar geta gert.
Magnús Gunnarsson segir
réttilega að eina skynsamlega
leiðin til að mæta auknum
launakostnaði sé að auka verð-
mætasköpunina sem nemur
2000 milljónum króna í ár ef
við viljum að atvinnufyrirtæk-
in standi jafnrétt eftir. Til
þess að því markmiði verði
náð við núverandi aðstæður
I þegar mikill samdráttur verð-
ur í þorskveiðum þarf að
sækja fram á mörgum stöðum
og standa þannig að rekstri að
framleiðni verði sem mest.
Framleiðni á mann hér á landi
er tiltölulega lítil þegar miðað
er við þau lönd sem við höfum
einsett okkur að keppa við í
lífskjörum, það er að segja þau
sem skipa 10 til 15 efstu sætin
sem mestu velmegunarþjóðfé-
lög veraldar.
Ofstjórn vinstri flokkanna
undanfarin ár hefur leitt til
vitlausrar fjárfestingar á
mörgum sviðum. Með því að
stunda félagslega úthlutun á
lánsfé er engum greiði gerður
þegar til lengdar lætur. Og
þau atvinnufyrirtæki sem
hafa verið byggð upp í vernd-
uðu umhverfi bankanna ef svo
má að orði kveða, umhverfi
þar sem stjórnendur hafa
gengið að því sem vísu að þeim
sé útvegað hagkvæmt lánsfé
hvernig svo sem reksturinn
gengur, eiga vafalaust eftir að
ganga í gegnum margar raun-
ir áður en þau hafa náð þeim
þroska að geta gengið ein og
óstudd.
Eftir gerð kjarasamn-
inganna hefur mönnum orðið
tíðrætt um að lág laun hér á
landi megi ekki síst rekja til
þess að fjármunum hefur ver-
ið vitlaust varið, þeir hafa
runnið til óarðbærra hluta.
Um þetta eru talsmenn at-
vinnurekenda og launþega í
raun sammála. Hins vegar
greinir menn á um leiðir til
úrbóta eftir því hvort þeir
bera traust til markaðarins
eða ekki. Almennum orðum
má segja, að atvinnurekendur
hafi í orði kveðnu að minnsta
kosti meiri trú á markaðnum
en talsmenn launþega. Hinir
síðarnefndu eru þó háværari
um það nú en aðrir að fjárfest-
ingarstefnan á ofstjórnarár-
um vinstrisinna hafi leitt til
þess að laun séu lægri en unnt
sé að samþykkja.
í grein sinni hér í Morgun-
blaðinu gengur Magnús Gunn-
arsson, framkvæmdastjóri
Vinnuveitendasambandsins,
fram fyrir skjöldu og segir
einfaldlega að atvinnurekend-
ur geti ékki búist við vernd
ríkisins vegna hækkaðs launa-
kostnaðar. Þeir verði að
treysta á mátt sinn og megin
og fara þannig með fjármun-
ina að þeir skili sem mestum
arði. Hér kveður við nýjan tón
og væri æskilegt svo að ekki sé
meira sagt að forvígismenn
fyrirtækjanna tækju þessari
tímabæru viðvörun með þeirri
alvöru sem í henni felst.
Stjómarsáttmálinn stöðugt í endurskodun segir forsætisráðherræ
„Þurfum nú að huga
að þriðja áfanga“
„ÉG ER þeirrar skoðunar að stjórn-
arsáttmálinn þurfi stöðugt að vera í
endurskoðun,“ sagði Steingrímur
Hermannsson, forsætisráðherra er
blm. Mbl. spurði hann I gær hvert
hans álit væri á þeim orðum for-
manns og varaformanns Sjálfstæðis-
flokksins að ríkisstjórnin væri nú á
tímamótum og að endurskoða þyrfti
stjórnarsáttmálann.
„Ég tel að við séum nú í öðrum
áfanga í efnahagsmálum okkar,"
sagði forsætisráðherra, „fyrsti
áfangi var að slá niður verðbólg-
una eins fljótt og hægt var og
byggðust þær aðgerðir á launa-
stefnu, þar sem ekki var um annað
að ræða. Annar áfanginn er pen-
ingamálastefnan þar sem við
reynum að tryggja þann árangur
sem hefur náðst og að tryggja
áframhaldandi hjöðnun verð-
bólgu. Stjórnarsáttmálinn, eins og
hann er, nær í raun og veru til
þessara tveggja áfanga, en nú er
að því komið að við hefjum undir-
búning að þriðja áfanganum sem
ég vil nefna „Nýtt framtak — hag-
vöxt og batnandi lífskjör". Ég hef
fullan hug á því að óska eftir því
við ráðherra Sjálfstæðisflokksins
að við förum að skoða leiðir að
þessum þriðja áfanga, nú, þannig
að það geti legið fyrir, fyrir haust-
ið hverjar þær verði. Ef menn
vilja kalla þetta endurskoðun
stjórnarsáttmálans, þá mega
menn það, en ég lít einungis á
þetta sem eðlilegt og sjálfsagt
framhald á þeim mikla árangri
sem hefur náðst.“
Forsætisráðherra var spurður
hvort óróleikinn á vinnumarkaðn-
um, og óvissa varðandi stöðu
SIGURÐUR Líndal lagaprófessor tel-
ur að engan veginn séu tekin af öll
tvímæli í húsnæðismálafrumvarpi fé-
lagsmálaráðherra, hvort c-liður 33
greinar taki til lána til húsnæðis-
samvinnufélaga, og ráðleggur hann
því félagsmálanefnd neðri deildar Al-
þingis að setja skýrari ákvæði í frum-
varpið um þennan lið.
Bréf Sigurðar Líndal um þetta
efni er svohljóðandi: „Sem svar við
kjaramála gæti ekki haft einhver
áhrif á hvert áframhaldið yrði:
„Vitanlega koma kjaramál og pen-
ingamál þar inn í, þegar við segj-
um að þriðji áfanginn byggist
fyrst og fremst á auknum hag-
vexti og nýju framtaki," sagði for-
sætisráðherra, „en ég er þeirrar
skoðunar að langmesta kjarabótin
sé aukinn hagvöxtur."
Steingrímur sagðist ekki eiga
von á því að forsendur stjórnar-
samstarfsins myndu breytast,
þótt forystumenn innan launþega-
hreyfingarinnar hefðu látið í veðri
vaka að samningunum yrði sagt
upp frá 1. september í haust.
Hann sagði að ef af yrði, myndi
slíkt auðvitað torvelda það mjög
að hægt yrði að komast inn á
þriðja áfangann. Sagðist hann
samt sem áður alls ekki gera því
skóna að samningum yrði sagt
upp í haust, „því ég held að laun-
þegar geri sér grein fyrir því, að
það þarf að skapast friður til að
vinna sig upp úr þessari lægð,“
sagði Steingrímur og bætti við að
hann teldi að launþegar hefðu
sýnt mikla ábyrgðartilfinningu,
þrátt fyrir harðan pólitískan áróð-
ur gegn slíku.
Brekkukotsannáll hefur verið snúið
á grænlenzku og kemur bókin út í
Grænlandi á vegum Det Grönlandske
Forlag síðar á árinu, samkvæmt upp-
lýsingum Aqugssiaq Möller fræðslu-
spurningu nefndarinnar, hvort
c-liður 33. greinar frv. taki til lána
til húsnæðissamvinnufélaga
og/eða annarra sem stofna til fé-
lagsskapar í því skyni að eiga og
reka leiguíbúðir, skal ég taka fram
að ég tel ákvæðið engan veginn
taka af tvímæli um það og ráðlegg
nefndinni að setja hér skýrari
ákvæði. Sama á við um búsetu-
réttaríbúðir."
— Nú heyrast stöðugt háværari
raddir launþega að forsendur
kjarasamninganna sem gerðir
voru í febrúar séu brostnar, og að
nú verðið þið að leita fanga annars
staðar en í vasa launþega. Þessi
breytta afstaða launþegahreyf-
ingarinnar — getur hún ekki
reynst stjórnvöldum þung í
skauti?
„Við í þessum ríkisfjármálum
og peningamálum fórum ákveðna
millileið, sem svo sannarlega má
gagnrýna, því hún veldur meiri
þenslu á peningamarkaðnum en
við vildum sjá. Hins vegar var
þessi leið farin til þess að vernda
þann kaupmátt sem um var samið
— hann er ákaflega lítið skertur,"
sagði forsætisráðherra, „og reynd-
ar segir Þjóðhagsstofnun í niður-
lagsorðum sínum í greinargerð um
þetta mál að þegar tekið sé tillit
til alls, þá megi segja að kaup-
máttur sá sem samið var um í
febrúar, sé óskertur. Ég verð því
að segja það, að meðan ríkissjóður
á við þessa miklu erfiðleika að
stríða, þá er það ákaflega erfitt
fyrir hann að koma til móts við
launþega að þessu leyti."
stjóra í Nuuk (Godtháb). Það er
Grænlendingur sem þýtt hefur
Brekkukotsannál úr dönsku og verð-
ur bókin prentuð í Grænlandi.
„Er Brekkukotsannáll loksins að
koma á grænlenzku. Já, jæja, það
eru góðar fréttir," sagði Halldór
Laxness í samtali við Mbl. af þessu
tilefni. „Ég hef sjálfsagt gefið ein-
hvern tíma leyfi fyrir því, minnir
mig, en jafnvel þó þeir gerðu það
leyfislaust, þá er þeim það velkom-
ið. En ég hef víst einhvern tíma gef-
ið þar til bærum mönnum leyfi til
þess að prenta bækur mínar á
grænlenzku eftir vild, sVo það er
ekki hundrað í hættunni.
Eg þakka þér fyrir þessar frétt-
ir. Ég get því miður ekki bætt neinu
við, því þetta kemur mér alveg á
óvart sem frétt af framtaki, en það
kemur mér ekki á óvart sem hug-
mynd, því að ég hef leyfi gefið
Grænlendingum að prenta eftir mig
hvaða bækur sem þeir vilja og
hvunær sem er,“ sagði Halldór
Laxness að lokum.
Sigurður Líndal lagaprófessor:
„Tel ákvæðið engan
veginn taka af tvímæli“
Grænlendingar gefa
út Brekkukotsannál
Stjórn SUS í bréfi til formanns Sjálfstæðisflokksins:
Vilja umræðu um efnahagsmál
og framtíð stjórnarsamstarfs
Lýsa óánægju sinni með efnahagsaðgerðir ríkisstjórnar
„ÞAÐ ER hvatt til þess að ég beiti
mér fyrir að efnt verði til umræðna
um stöðu mála á vettvangi flokks-
ins og það mun ég að sjálfsögðu
gera,“ sagði Þorsteinn Pálsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins, er
blaðamaður Mbl. spurði hann um
efni bréfs, sem Samband ungra
sjálfstæðismanna sendi honum.
Samkvæmt heimildum Mbl. lýsa
ungir sjálfstæðismenn þar óánægju
sinni með efnahagsráðstafanir rík-
isstjórnarinnar sem þeir telja að
ekki gangi nógu langt. Fara þeir
fram á í bréfinu, að fjallað verði um
efnahagsmál og framtíð stjórnar-
samstarfsins á vettvangi flokksins.
Þorsteinn vildi ekki tjá sig
frekar um innihald bréfsins, en
fram kemur í upphafi fréttarinn-
ar. Hann sagðist lita svo á, að
bréfið væri sent sér persónulega
og að efni þess hefði ekki átt að
birtast opinberlega. Geir Haarde,
formaður Sambands ungra sjálf-
stæðismanna, vildi heldur ekki
tjá sig um efni bréfsins og sagði
það sent formanni flokksins sem
trúnaðarmál.
Þorsteinn var spurður, hvort
þarna væri á ferðinni innan-
flokksvandamál og hvort skoðan-
ir ungra sjálfstæðismanna væru
hinar sömu og varaformaður
flokksins hefði lýst sem sínum á
fundi á Seltjarnarnesi í síðustu
viku. Hann svaraði: „Það sem við
erum að fjalla um eru verkefni
sem bíða framundan í stjórn
efnahags- og atvinnumála.
Innanflokksmálin eru í góðu
horfi, þó menn hafi mismunandi
miklar áhyggjur af því sem fram-
undan er.“
Formaður Sjálfstæðisflokksins
var spurður í lokin, hvort ætlunin
væri að kalla saman flokksráðs-
fund til umræðna um stöðu þjóð-
mála og framtíð stjórnarsam-
starfsins. Hann sagði, að næsta
reglulega flokksráðsfund ætti að
halda á komandi hausti og hefði
ekki verið rætt sérstaklega um að
flýta honum. Hann sagði enn-
fremur að unnt væri að ræða
málin af hreinskilni á öðrum
vettvangi innan flokksins.