Morgunblaðið - 08.05.1984, Blaðsíða 27

MOKOtmBLA'DIÐ.'ÞRIPJtJDAGUR 8. 'MAt '1984
27
Geir Hallgrímsson utanríkisráðherra um íslandssiglingar Rainbow Navigation:
Hef óskað eftir fiindi með
Shultz utanríkisráðherra
Forrádamenn Hafskips og Eimskips áhyggju-
fullir um framtíð Ameríkusiglinga
FYRSTA SKIP bandaríska skipafélagsins Kainbow Navigation Inc. lætur úr
höfn í Norfolk eftir 8 daga, miðvikudaginn 16. maí, áleiðis til fslands með
farm til varnarliðsins á Keflavíkurflugvelli. Rainbow-skipafélagið fékk á
föstudag leyfi frá yfirstjórn sjóflutninga Bandaríkjahers, Military Sealift
Command, til þess að hefja móttöku beiðna um vöruflutninga til íslands.
Rainbow-skipafélagið mun til
að byrja með hafa eitt skip í ís-
landssiglingum sínum og kemur
það við á 25 daga fresti. Frá og
með miðjum júlí bætist annað
skip við og verða þá ferðir hingað
hálfsmánaðarlega. Sigla skipin á
milli Norfolk og Keflavíkur. Til
þessa hafa íslensku skipafélögin
Hafskip og Eimskip, sem annast
hafa alla flutninga fyrir varnar-
liðið, haft viðkomu bæði í Norfolk
og New York. Rainbow-skipafé-
lagið hyggst flytja vörur á milli
New York og Norfolk landleiðina
með tengivögnum.
„Getum lítið gert“
„Þrátt fyrir að Eimskip sé búið
að sigla til Bandaríkjanna nær
óslitið frá 1916 er ákaflega lítið,
sem við getum gert,“ sagði Þórður
Magnússon, framkvæmdastjóri
fjármálasviðs Eimskipafélagsins,
í samtali við blm. Mbl. í gær.
„Bandarísk ákvæði tryggja Rain-
bow-skipafélaginu yfirburða-
aðstöðu á þessari siglingaleið. Það
gefur auga leið, að fyrirtækið fær
mun betri nýtingu á skip sín en
hingað til hefur verið og við
óttumst mjög að það leiði til und-
irboða á öðrum flutningi á þessari
siglingaleið. Við óttuðumst ekki
þótt Rainbow bættist við sem sigl-
ingaaðili á þessari leið, við slíku
væri ekkert að segja. Málið er
bara ekki þannig vaxið."
Fram til þessa hafa flutningar
til varnarliðsins numið rúmlega
50% alls flutnings frá Bandarfkj-
unum. Hafa skip Eimskips flutt
um 70% allrar vöru til varnarliðs-
ins, Hafskip um 30%. Fjögur ís-
lensk skip hafa séð um þessa
flutninga.
Siglt í skjóli sérréttinda
„Við höfum af þessu stórfelldar
Geir Hallgrímsson
áhyggjur. Þetta kemur til með að
hafa mjög slæm áhrif á íslenska
skipaútgerð," sagði Jón Hákon
Magnússon, framkvæmdastjóri
markaðssviðs Hafskips. „Við erum
ákaflega óhressir að þessir menn
sigli hingað í skjóli bandarískra
sérréttinda. Jafnrétti er hér virt
að vettugi. Rainbow-menn fá það,
sem þeir geta flutt, og síðar meir
alla flutninga varnarliðsins. Við
förum ekki fram á annað, en sam-
keppni á jafnréttisgrundvelli.
óttumst ekki slíka samkeppni.
Teljum hins vegar ekki rétt að
Bandaríkjamenn sigli hingað í
skjóli 80 ára gamalla einokunar-
laga.“
Fundur með Shultz
„Það hafa verið fundahöld með
sendiherra Bandaríkjanna hér og
svo hefur sendiherra okkar í
Washington tekið upp málið við
utanríkisráðuneytið og fleiri
stofnanir þar vestra," sagði Geir
Hallgrímsson, utanríkisráðherra,
í gærkvöldi. „Þeir bera, sem fyrr,
fyrir sig þessi 80 ára gömlu lög, en
gefa nú jafnframt í skyn, að það
verði ekki nema eitt skip í flutn-
ingunum og anni tæplega helm-
ingi allrar flutningaþarfar. Við
höfum hins vegar haldið áfram
viðleitni okkar til þess að tryggja
óbreytt fyrirkomulag. Ég hef
óskað eftir fundi við Shultz, utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna,
vegna þessa máls er við hittumst á
fundi utanríkisráðherra Atlants-
hafsbandalagsins í Washington í
lok þessa mánaðar. Hvort einhver
lausn fæst í málinu áður en fyrsta
skipið leggur úr höfn skal ég ekk-
ert segja, en við munum halda til-
raunum okkar áfrarn," sagði utan- •
ríkisráðherra.
Grænt Ijós
Að sögn T.C. Tallego, blaða-
fulltrúa yfirstjórnar sjóflutninga
Bandaríkjahers (Military Sealift
Command), veitti hún á föstudag
leyfi til þess að bóka mætti flutn-
inga á vegum hersins á fyrstu ferð
Rainbow Navigation þann 14. maí.
„Við vitum enn ekki hvort ein-
hverjir flutningar hafa þegar ver-
ið bókaðir, en það er leyfilegt hér
með,“ sagði ungfrú Tallego.
Þýðir þetta þá, að Rainbow
Navigation muni sitja eitt að fs-
landsflutningunum eða mun félag-
ið deila flutningunum með ís-
lensku skipafélögunum tveimur?
„Ég er ekki í aðstöðu til þess að
svara slíkri spurningu. Þessu
verður utanríkisráðuneytið að
svara. Lögin frá 1904, sem vitnað
hefur verið til, segja hins vegar,
að sé bandarískt skipafélag reiðu-
búið til að annast flutningana
skuli það hafa forgangsrétt. Það,
sem ég hef lesið í blöðum, m.a.
íslenskum blöðum, virðist benda
til þess að Rainbow sé ekki í að-
stöðu til þess að einoka þessa
flutninga," sagði T.C. Tallego.
Gerð Enemy Mine hætt á íslandi:
Veltur á nýja leikstjóran-
um hvort við komum aftur
— segir Stanley O’Toole, framkvæmdastjóri, en leikstjóranum,
R. Loncraine, var sagt upp og Wolfgang Petersen kemur í hans stað
„NEI, ÞETTA hefur ekki hent mig í starfi áður, en hlutir eins og þeir sem
nú hafa gerst eru langt frá því að vera óalgengir í þeim tilfinningaheimi sem
kvikmyndaheimurinn er. í þessu tilviki stönguðust skoðanir og hugmyndir
Loncraine á við mínar og annarra aðstandenda og framleiðenda myndarinn-
ar um útlit myndarinnar og listrænt gildi. Við erum komnir of langt til að
pakka saman og hætta við myndina, þannig að hrottför Loncraine var cina
mögulega lausnin," sagði Stanley OToole, framkvæmdastjóri kvikmyndar-
innar Enemy Mine, sem 20th Century-Fox hefur á undanfórnum þremur
vikum kvikmyndað hérlendis, f samtali við Mbl. í gær. Richard Loncraine,
leikstjóri myndarinnar til þessa, hélt á sunnudag heim til Englands, eftir að
honum hafði verið sagt upp af ofangreindum ástæðum. Annar leikstjóri,
Þjóðverjinn Wolfgang Petersen, hefur verið fenginn í hans stað.
„Petersen er afskaplega hæfur
leikstjóri og var efstur á óskalist-
anum, eftir að fyrirséð var að
Loncraine myndi vera látinn
fara,“ sagði O’Toole, en Wolfgang
Petersen leikstýrði m.a. kvik-
myndinni „Das Boot“ og var út-
nefndur til Óskarsverðlauna fyrir
þá mynd. Hann hefur ennfremur
nýlokið við gerð myndarinnar
„The Never Ending Story“.“
— Verður kvikmyndatökum
haldið áfram á íslandi?
„Ekki sem stendur. Á næstu
dögum flytjum við allt okkar
starfsfólk og allan tækjakost
utan. Kvikmyndataka hefst í
Búdapest í Ungverjalandi eftir
fimm eða sex vikur. Það verður
sjálfsagt kærkomið frí fyrir
starfsfólkið sem hefur lagt mjög
hart að sér við tökurnar hér á ís-
landi. Þessi seinkun ætti þó ekki
að breyta miklu og við Ijúkum
kvikmyndatökunni snemma
næsta haust eins og ætlunin var.
Annars er mjög erfitt fyrir mig
að segja til um hvort við komum
aftur til að kvikmynda hérlendis.
Því verður ekki svarað fyrr en ég
hef rætt við Petersen og fengið
hans álit og hugmyndir um það.“
— Hversu langt eru tökur
komnar hér?
„Ég giska á að við höfum lokið
um 30% af því sem ætlunin var að
taka hér. Þrátt fyrir það er óvíst
hvort við komum aftur. Fyrir mitt
leyti get ég svarað því bæði ját-
andi og neitandi. Landslagið hér,
sem umgjörð fyrir myndina, heill-
aði mig mjög þegar ég kom hingað
í fyrra til að skoða mig um og
hafði þá ferðast um allar heims-
álfurnar 1 leit að réttum stað.
Landið heillar mig ennþá í þeirri
merkingu, jafnvel þrátt fyrir
veðrið. Hins vegar verð ég að játa
að með tilliti til kostnaðarins sem
fylgir því að kvikmynda hér
myndi ég hugsa mig um tvisvar
áður en ég kæmi. ísland hefur
reynst okkur töluvert dýrara en
við áttum von á og veðrið á sinn
þátt í því. Þó ekki svo að kostnað-
urinn sem af hefur hlotist sé svo
mikill að hann sé óviðráðanlegur."
— Átti kostnaðurinn einhvern
þátt í uppsögn Loncraine?
„Nei á engan hátt og kostnaðuc-
inn við gerð myndarinnar hefur
ekki farið fram úr áætlun, en ef
við myndum koma hingað aftur
held ég að stór hætta sé á því,
Ljósm. Mbl./Júhus
Stanley OToole á Hótel Sögu í
gærkvöldi, en hann heldur utan í
dag.
jafnvel þó að þið státið af 15%
verðbólgu á undanförnu ári.“ Má
skjóta því hér inn í að áætlaöur
kostnaður við myndina er tæpar
tuttugu milljónir bandaríkjadala.
„Kostnaðurinn átti engan þátt í
brottrekstri Loncraine og ég vil
taka það skýrt fram að þó hann
hafi nú farið þá liggur eftir hann
mikið og ómetanlegt starf sem
ekki ber að vanmeta."
Brottrekstur leikstjórans er
ekki fyrstu samstarfsslitin sem
orðið hafa við gerð myndarinnar
hérlendis. Að sögn Stanley
OToole slitnaði samstarf 20th
Century-Fox við Víðsjá, kvik-
myndafyrirtæki Gísla Gestssonar
kvikmyndagerðarmanns, sl. föstu-
dag. Aðspurður um hver yrði ís-
lenskur ráðunautur hans, færi svo
að kvikmyndatökunni yrði fram-
haldið hér síðar, sagði hann:
„Ég get svarað því nú strax, það
yrði áreiðanlega Vilhjálmur
Knudsen, kvikmyndagerðarmað-
ur. Villi og eiginkona hans hafa
reynst mér ómetanlega varðandi
alla ráðgjöf og aðstoð, sérstaklega
nú síðustu daga og ég myndi ör-
ugglega óska samstarfs við hann
ef ég kem aftur. Við Víðsjá hef ég
enga ástæðu til að eiga nánari
viðskipti. En eins og ég sagði þá
er með öllu óvíst hvort við komum
hingað aftur, en myndinni verður
Iokið á réttum tíma og hún verður
örugglega sú besta hjá 20th
Century-Fox 1985, a.m.k. hef ég
ekki orðið eins hugfanginn af því
að vinna að neinni mynd, eins og
Enemy Mine.
Við getum ekki kastað handrit-
inu frá okkur núna, það væri
ósanngjarnt fyrir leikarana,
framleiðendurna og alla þá sem
vinna að henni," sagði Stanley
O’Toole að lokum. Hann heldur
utan til Bretlands í dag og situr
fund með forráðamönnum 20th
Century-Fox og öðrum sem
standa að gerð Enemy Mine í
kvöld.
20th Century-Fox sendi í
gærkvöldi frá sér fréttatilkynn-
ingu og staðfestingu á að gerð
kvikmyndarinnar yrði framhaldið
undir leikstjórn Wolfgang Peter-
sen.
VE
Stjórnarliðar settu
skilyrði fyrir 10%
bindiskyldunni:
Komi ekki til
framkvæmda
án samþykkis
þingflokkanna
ÞINGFLOKKAR stjórnarliða af-
greiddu í síðustu viku 25. gr. stjórn-
arfrumvarps um ráðstafanir f ríkis-
fjármálum, peninga- og lánsfjármál-
um, með skilyrðum. Skilyrði þing-
flokkanna er að þrátt fyrir samþykkt
frumvarpsins geti ríkisstjórnin ekki
nýtt heimildina, án þess að málið
verði fyrst tekið fyrir á ný og sam-
þykkt í þingflokkum stjórnarliða.
Innan þingflokks Sjálfstæðis-
fiokksins eru mjög ákveðnar radd-
ir gegn því að Seðlabankanum
verði veitt umrædd heimild, og
sagði einn þeirra þingmanna í við-
tali við blaðamann, að hann
myndi aldrei samþykkja slíka
heimild.
Umrædd grein frumvarpsins er
svohljóðandi: „Á tímabilinu 1. maí
til 31. desember 1985 er Seðla-
banka Islands heimilt að fengnu
samþykki ríkisstjórnarinnar að
ákveða allt að 10% sveigjanlega
bindiskyldu innlánsstofnana til
viðbótar þeirri bindiskyldu sem
heimiluð er í 31. gr. laga nr.
13/1979. í athugasemdum með
lagafrumvarpinu segir m.a. um 25.
gr.: „Tilgangurinn með þessu er að
Seðlabankinn geti dregið úr útlán-
um bankanna með sveigjanlegum
hætti, en þá innan þeirra marka
sem sett eru í greininni. Ákvæði
þetta er tímabundiö og fellur úr
gildi í lok næsta árs, enda er
reiknað með þvt að þá hafi ný
bankamálalöggjöf tekið gildi, þar
sem þetta ákvæði verði leyst af
hólmi.“