Morgunblaðið - 09.05.1984, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 9. MAÍ 1984
Verð á landbúnaðarafurðum hækkar:
Mjólk um rúm 10%
—dilkakjöt um tæp 5 %
VERi) á landbúnaðararurAum
hækkar í dag vegna ákvörAunar
ríkisstjórnar aö lækka nióur-
greióslur búvöruverAs um 185
milljón krónur frá því sem fjár-
lög heimila. Lækka því niAur-
greiAslur í heild úr 945 milljón
krónum í 760 milljón krónur.
Þetta þýAir frá um 5% hækkun
landbúnaAarafurAa í mest 15%
hækkun. ÁkveAiA var aA þó
landbúnaAarafurAir hækki til
neytenda, þá yrAi sama álagning
í krónum taliA.
Smjör og undanrenna hækka
ekki í verði.
Eftirtaldar afurðir hækka sem
um, en niðurgreiðslur á hvert kíló af
kjöti voru 10,50 krónur.
Niðurgreiðslur á I. flokki af dilka-
kjöti lækka úr 25,06 krónum í 19,25
krónur og af II. verðflokki úr 23,09 í
17,75 krónur.
Ostur hækkar um 6,8%.
Kísilmálmverksmiðja:
hér segir: Nýtt gamalt prósentu-
verð veró hækkun
1 lítri mjólk 20,60 18,90 10,2%
•/« lítri rjómi 33,20 29,95 10,9%
1 kg skyr 33,90 29,45 15,1%
45% ostur 202,90 189,90 6,8%
dilkakj. </) og 12 skr. 128,90 123,05 4,8%
Nautakj. 11 og 12 skrokkar 145,90 131,70 10^4%
Bandarískt fyrirtæki
vill gerast eignaraðili
Niðurgreiðslur á mjólk per lítra
eru nú 2,60 krónur, en voru 4,51
króna. Rjómi verður eftirleiðis ekki
greiddur niður, en áður voru 12,86
krónur greiddar niður af verði hvers
lítra. Þá verða kartöflur ekki
greiddar niður, né ostur. Greiddar
voru 13,04 krónur af hverju kg af
45% osti og 5,98 af kílói af kartöfl-
um. Nautakjöt dettur út af listan-
BANDARISKT fyrirtæki hefur
lýst sig reiðubúið til viAræAna um
þátttöku í byggingu og rekstri kís-
ilmálmverksmiAju viA ReyAar-
fjörA, en samtals hafa sjö til átta
fyrirtæki í Bandaríkjunum, Japan
og Evrópu sýnt áhuga á að gerast
aðilar aA verksmiAjunni. Þetta
kom fram, er iAnaAarráAherra
mælti fyrir þingsályktunartillögu
um kísilmálmverksmiAjuna á Al-
þingi í gær. Þar kom einnig fram,
aA samkvæmt nýjum arAsemisút-
reikningum virAist arAsemi geta
orAiA mun betri en samkvæmt út-
reikningum frá í janúar 1983.
Meginorsök er lægri stofnkostn-
aAur verksmiAjunnar, eAa 65
millj. dollara í staA 70,5 millj.
dollara og lækkun á hráefna-
kostnaAi, launum, flutningskostn-
aAi og tekjuskatti.
Iðnaðarráðherra rakti í fram-
söguræðu forsögu fyrirhug-
aðrar kísilmálmverksmiðju.
Hann sagði frá störfum stór-
iðjunefndar og könnun hennar á
áhuga erlendra fyrirtækja á að-
ild að fyrirtækinu, en þær
kannanir hafa leitt til þess að
sjö til átta fyrirtæki eru nú með
málið í athugun og hefur eitt
Ríkislögmaður og ríkis-
bókari skipaðir í gær
FORSETI ÍSLANDS skipaði í gær, aö fenginni tillögu fjármálaráA-
herra, Gunnlaug Claessen hæstaréttarlögmann ríkislögmann frá og
meö 1. maí 1984. Þá skipaöi forseti einnig Torben FriAriksson viö-
skiptafræöing ríkisbókara frá og meö 1. júní 1984. I m stöðu ríkislög-
manns sóttu tveir, en sex um stöðu ríkisbókara að sögn fjármálaráð-
herra.
Gunnlaugur Claessen er stöðu undanfarin ár. Hann
fæddur 1946. Hann lauk prófi í hlaut réttindi til málflutnings
lögfræði frá Háskóla íslands fyrir Hæstarétti 28. apríl 1980.
1972 og stundaði nám í kröfu- Torben Friðriksson er fæddur
rétti við Oslóarháskóla 1972- 1934 í Faaborg, Danmörku.
1973. Gunnlaugur hefur starfað Hann lauk prófi í viskiptafræð-
í fjármálaráðuneytinu frá 1. ág- um frá Háskóla íslands 1960.
úst 1973 og veitt málflutnings- Torben hefur starfað hjá Hag-
og eignadeild ráðuneytisins for- deild Sambands ísl. samvinnu-
(•unnlaugur
('laesuen
félaga, Framkvæmdabanka ís-
lands, í Efnahagsstofnuninni og
hjá Efnahags- og framfara-
stofnuninni í París. Torben var
forstjóri Innkaupastofnunar
Reykjavíkurborgar frá 1. des-
ember 1966 til 30. juní 1982 en
tók þá við stöðu framkvæmda-
stjóra Félags ísl. stórkaup-
manna
þeirra þegar sýnt „alvöru-
áhuga“ að samvinnu um bygg-
ingu og rekstur. Ráðherrann
sagði að í viðræðum við hina
erlendu aðila væri greint frá því
að framleiðslukostnaður raf-
orku væri 18—20 mills á kíló-
wattstund og væri það grund-
völlur raforkuverðs til verk-
smiðjunnar. í öllum arðsemis-
reikningum væri miðað við 18
mills. Endanlegt raforkuverð
ákvarðaðist þó af ýmsum atrið-
um, svo sem kaupskylduákvæð-
um, hlutfalli afgangs- og for-
gangsorku o.fl. Gera yrði ráð
fyrir að raforkuverðið yrði
verðtryggt, en til greina kæmi
að tengja það að einhverju leyti
markaðsverði kísilmálms.
Iðnaðarráðherra sagði í ræðu
sinni að leitað væri eftir virkum
aðilum, en ekki aðilum sem ein-
vörðungu hefðu einkarétt á sölu
afurða. Á þessu stigi væri af-
staða til meiri eða minni hluta
aðildar, eða hve stór þátttaka
íslenzka ríkisins gæti orðið,
ekki mörkuð. Það kom fram í
umræðunum eftir yfirlýsingar
ýmissa þingmanna um and-
stöðu gegn erlendri eignaraðild,
að iðnaðarráðherra taldi sér
ekkert að vanbúnaði að flytja
tillögur þess efnis að eignarað-
ild Islands yrði minnkuð úr því
51%, sem reiknað er með í áður
samþykktu frumvarpi um kís-
ilmálmverksmiðjuna á Alþingi.
Þorkell Helgason, dósent í stærðfræði, um gagnrýni á kosningalagafrumvarpið:
Forskot Framsóknar minnk-
ar meó „reglu stærstu leifar"
,JÓN RAGNAR gagnrýnir fyrst og
fremst aö notuö sé regla stærstu
leifar. Úthlutun þingsæta í kjör-
dæmum er aftur á móti ekki nema
einn hluti kosningakerfisins. Ekki
dugir aö taka út úr einn þátt í
svona kcrfi og gagnrýna hann.
Þetta er heilt kerfi og veröur aö
skoöast scm slíkt,“ sagöi Þorkell
Ilelgason, dósent í stærAfræöi, er
hlm. Mbl. spurAi hann í gær hvert
hans álit væri á þeirri gagnrýni sem
fram hefur komið frá Jóni Ragnari
Stefánssyni dósent á 26. og 28.
greinar kosningalagafrumvarpsins
og þá úthlutunarreglu sem nefnd
hefur veriö regla stærstu leifar, eða
mesta afgangs, en Jón Ragnar Stef-
ánsson segir að ekki verði séð
hvaða sanngirniskrafa verði gerð
til úthlutunarreglu sem regla
d’Hondts viröi ekki. Þorkell var
reikniráðgjafi flokksformannanna
sem lögðu frumvarpið fram.
„Það er ekki til nein ein full-
komin úthlutunarregla. Vandinn
sem við var að glíma er sá,“ sagði
Þorkell, „að það stangast á tvö
sjónarmið. Annars vegar það að
ríkja eigi jöfnuður á milli flokk-
anna á landsvísu og hins vegar
að kjördæmin eigi að ráða sínum
fulltrúum. Þetta eru ósamrým-
anleg sjónarmið í eðli sínu, svo
lengi sem við jöfnum ekki vægi
atkvæða á milli kjördæmanna,
og ósamrýmanleiki þessara sjón-
armiða er einfaldlega meiri ef
notuð er regla d’Hondts, en þegar
regla stærstu leifar er notuð."
Þorkell sagði að tillaga svipuð
þeirri, sem Jón Ragnar væri með
í greinargerð sinni, hefði verið
margreifuð í undirbúningnum að
frumvarpinu, fyrst í nóvember
1982, en ávallt hefði verið horfið
frá henni, þar sem menn hefðu
þá ekki verið reiðubúnir til þess
að fækka kjördæmakjörnum
þingmönnum nægilega mikið.
Þorkell benti á útreikninga
sem sýna hversu auðveldara er
að ná jöfnuði á milli flokka með
reglu stærstu leifar en með reglu
d’Hondts. Samkvæmt gildandi
kosningalögum fékk Framsókn-
arflokkurinn að meðaltali 11%
meira þingfylgi en atkvæðafylgi
á tímabilinu 1959 til 1979. Væri
aftur á móti því einu breytt í
gildandi kosningalögum, að út-
hluta þingsætum með reglu
stærstu leifar í stað reglu
d’Hondts minnkar þetta forskot
Framsóknarflokksins niður í
4,5% sagði Þorkell og sagði hann
hag Sjálfstæðisflokksins vænk-
ast að sama skapi úr +1% í +1%.
„Það er ómótmælanleg stað-
reynd, að aðferð d’Hondts er vil-
höll stórum listum," sagði Þor-
kell, „því hún úthlutar stórum
listum hlutfallslega meira þing-
fylgi heldur en atkvæðamagn
segir til um. Þetta kann að vera
sanngjarnt og eðlilegt ef menn
vilja hamla gegn myndun smá-
flokka, en það er algjörlega póli-
tískt spursmál sem ég skipti mér
ekki af.“ Þorkell sagði að það
væri öllu verra að d’Hondts regl-
an væri ekki sjálfri sér sam-
kvæm, þegar nota ætti hana til
skiptingar á heildarfjölda þing-
manna yfir landið. Þá drægi hún
í land og vildi ekki úthluta stóru
flokkunum jafnmiklu og hún
gerði í einstökum kjördæmum.
Uppbótarkerfið þyrfti að vera
viðameira ef regla d’Hondts væri
notuð — uppbótarþingsætin
þyrftu að vera fleiri, nema menn
væru reiðubúnir til þess að
fækka kjördæmakjörnum þing-
mönnum enn meira en gert væri
í frumvarpinu, en til þess hefðu
menn ekki verið reiðubúnir í
fyrra.
Þorkell benti á að úthlutunar-
regla d’Hondts væri ekki notuð í
nágrannaríkjum okkar, eins og
Danmörku, Svíþjóð, Noregi og
írlandi. Þar væri úthlutað á
grundvelli stærstu leifar eða
reglu Lagues. Hann benti jafn-
framt á að frumvarpið virti meg-
insjónarmið Jóns, að því leyti að
heildarskipting þingsæta á milli
flokkanna (skipting uppbóta-
sæta) væri grundvölluð á reglu
d’Hondts.
Alþingi:
Tillaga til
rökstuddr-
ar dagskrár
TILLAGA til rökstuddrar dagskrár
kom fram á Alþingi í gær vegna til-
lögu til þingsályktunar um stöövun
framkvæmda viA útvarpshús, sem
Eyjólfur KonráA Jónsson alþingis-
maAur er flutningsmaAur aA. Forseti
samcinaAs Alþingis, sem í gær var
Helgi Seljan, ákvaA eftir framkomu
dagskrártillögunnar, að ein umræAa
skuli verða um þingsályktunartillög-
una, en hún var á dagskrá til aA
ákveða hvernig ræða skuli.
Flutningsmenn dagskrártillög-
unnar eru Ingvar Gíslason, Krist-
ín Halldórsdóttir og Guðrún
Helgadóttir, en tillagan er svo-
hljóðandi: „Þar sem efni þessa
þingmáls er ekki á rökum reist og
á sér enga raunhæfa stoð ályktar
Alþingi að taka fyrir næsta mál á
dagskrá."
Sigurður Magnússon.
Elsti íbúi
Snœfells-
nessýslu
látinn
Stykkishólmi, 8. maí.
SIGURÐUR Magnússon, eisti íbúi
Snæfellsnessýslu, heiðursborgari
Stykkishólms og fyrrum bóndi á
KársstöAum í Helgafellssveit, lést í
gær á sjúkrahúsinu f Stykkishólmi,
rúmlega 104 ára að aldri.
Sigurður var þriðji elsti Islend-
ingurinn er hann lést en eldri eru.
þær Jenný Guðmundsdóttir og
Guðrún Þórðardóttir, báðar fæddar
árið 1879.
Sigurður var fæddur á ísafirði
þann 4. apríl 1880. Hann fluttist
sem barn að Ytra-Leiti á Skógar-
strönd og þar ólst hann upp. Sig-
urður var lengi sjómaður, bæði á
opnum bátum, skútum og togurum.
Bóndi var hann yfir tuttugu ár, en
til Stykkishólms fluttist hann 1938
og átti heima hér ætíð síðan. Sig-
urður var hreppsnefndarmaður
bæði í Helgafellssveit og í Stykk-
ishólmi, hreppsstjóri Stykkishólms
i 25 ár og í forystuliði sjálfstæð-
ismanna. Kona Sigurðar er Ingi-
björg Daðadóttir og áttu þau 75 ára
hjúskaparafmæli í desember sl.,
sem mun vera einsdæmi á Norður-
löndum. Hún lifir mann sinn og
verður 100 ára í þessum mánuði.
Þau hjónin eignuðust fimm dætur.
Fréttaritari.
Spurt og svarað
MORGUNBLAÐII) minnir lesendur
sína á, að eins og undanfarin ár býAur
blaðið upp á lcsendaþjónusta um garA-
yrkju og um byggingamál. Lese-ndur
geta komið spurningum sínum á fram-
færi í síma 10100 virka daga milli
klukkan 13 og 15.
Fyrstu svörin við spurningum les-
enda um byggingamál birtast á
blaðsíðu 32—33 i dag.